холбогдуулан мэдээллийн тэнцвэртэй байдал хангах үүднээс украины Freeдом ТВ, 24 канал ТВ, The Economist сэтгүүл, Bloomberg ТВ, оросын Төрийн Думын экс-депутат Илья Пономарев, Төрийн Думын экс-депутат социологч Игорь Яковенко нарын ярьснаас түүвэрлэн орчуулж сонирхуулъя. Энд sonin.mn сайтын байр суурь тусгагдаагүй болно.

Украины фронт дээрхи бүтэлгүйтэл нь Оросыг ёстой сөхрүүлэх шиг болж байна. Том нүсэр тулдаа ОХУ-ын өнцөг булан, айл өрх бүрт дайны уршиг очиж мэдрэгддэггүй. Тэгээд ч Ленин-Сталинаа санагалзсан хөгшчүүл, тэтгэврийн ба бэлтгэл цэргийнхэн олонтой тул Укрнацизм гэдэгт итгэгчид үхэл хагацлаа тэвчээд Путинээ ойлгоод байх шиг. Путин өөрөө, оросын ард түмэн тэр чигтээ суртал нэвтрүүлгийнхээ барьцаанд байна. Нэг талаас тэднийг суртал нэвтрүүлгийн хүчирхэг машин тэжээж хооллож, хариуд нь тэр машин нь ард түмнийхээ мухар сүсгээр тэжээгдэн байна. Хоёр талаасаа холбоостой. Тийм учраас жирийн оросууд украинчуудыг, Украин улсын хөгжил дэвшлийг ямагт нулимаж доромжилж ирсэн ба фронт дээрхи хохирлоо ялалт мэт итгэх хүсэл нь давамгайлна. Ялагдаж биш, ялж байна гэсэн ухуулгад итгэх тархи сэтгэл нь нээлттэй, Украин Оросын цэргийг ухрааж байна гэвэл урдаас нь хараалаар тургичихна. Яг ийм манераар оросын суртал нэвтрүүлэгчид ТВ-ээр ярина. Оросын ТВ-ийн улс төрийн ток-шоунуудаар ямагт Украины муу муухай, Америк тэргүүтэй барууныхны хорон санааг илчлэн буруушаана. Түүнд оросын мухар сүсэгт ард олон нь итгэчихнэ.

Гэхдээ Орост цаг үе Путин ба суртал нэвтрүүлэгчдийн хүслээр явахгүй байна. Дайчилгаа зарлаад цэрэг татлага бүтэлгүйтэх, Оросын нийгмийг тусгай албад нь хянаж хүчрэхгүй дээрээ тулах магадлал өндөр боллоо. Украиныг ганц 7 хоногт буулгаад авчихна гэсэн итгэл нь 18 сарын СВО байлдааны дараа цөхрөл рүүгээ орлоо. “Ялахгүй байлдаад байдаг ямар учиртай юм бэ?” гэсэн асуулт орос хүн бүрийн сэтгэлийн угт буглажээ. Хариулт нь ганцхан: ОХУ НАТО-тай байлдаж байгаа учраас, тэд 50-иулаа, бид ганцаараа.

Украинд явуулж буй СВО бүтэлгүйтэх тусам Оросын бүс нутгийн ихэнхи нь (өдрөөс өдөрт нэмэгдэж байна) Москвагийн хяналтаас гарч, тусгаар тогтнолаа шаардах зам руу орлоо. Цөмийн хүчирхэг зэвсэгтэй гэх тусам нь Москвагаас түргэн холдож бие даая, Кремлийн хомрогонд орж Барууны цөмийн цохилтын бай болохгүй гэх сэтгэхүй түгээмэл болжээ.

Баруун нь болохоор Оросын цөмийн цохилтоос айх буюу сөнөнө гэсэн үхээнц итгэлгүй ч Оросыг задлачихгүй байлгах хүсэлтэй. Учир нь Орост хаос дэгдэж, гэмт хэрэгтнүүд нь (Пригожины Вагнер маягийн) цөмийн цэнэгт хошуунууд олоод авдаг, түүнийгээ Хойд Солонгос мэтийн элдэв тиранд (харгис дэглэм) зарчихдаг, цаадуул нь дэлхийг бусниачихна гэдгээс Барууныхан үхтлээ айна. Орос сулрах тусам Хятад гэж бас нэг айдас Барууныхныг зовооно. ОХУ хяналтгүйгээр задран унавал Сибирийг нь Хятад булаагаад авчихдаг, асар их ресурсын бааз Хятадын мэдэлд оччих вий гэж барууныхан анхааруулна.

Украины дайны фронтын шинэхэн мэдээ. Орой дээрээс нь ярья. Энэ дайн оросын генералуудад маш халгаатай өрнөж байна. Дайны талбарт дайчин генералаа харуулж, баатарлах гэсэн нь байдаггүй, орчин үеийн дайнд хамгийн олон генералаа богино хугацаанд устгуулсан дэлхийн рекордыг ОХУ тогтоожээ. Оросын армийн дээд тушаалын офицеруудыг түүж устгадаг тусгай элитийн батальон “Шаман” (бөө, зайран гэх үү?) гэсэн нэрээр Украинд буй болжээ. Оросын хичнээн генерал Украинд ясаа тавьсан талаар яг бодитой, үнэн тоо олоход хэцүү. ОХУ-ын БХЯ, ЗХЖШ, тэр ч бүү хэл Кремльд ярьж болдоггүй ганц эмзэг сэдэв нь генералуудын үхэл. Нууцын нууц зэрэглэлтэй.

Украины зэвсэгт хүчний Жанжин штабаас анх 2022 оны 4 дүгээр сарын 19-нд энэ тухай мэдээлж байжээ. Тэр өдөр дэслэгч генерал хоёр, хошууч генерал 6-г устгалаа гэж байв. Хагас жилийн дараа 2022 оны 10 дугаар сарын 1-нд дэслэгч генерал хоёр, хошууч генерал 8-ыг устгалаа болсон. Америкийн цэргийн тагнуулын албанаас бас мэдээлдэг. 2022 оны 5 дугаар сарын 10-нд цэргийн тагнуулын албаны дарга Скотт Берьер мэдээлэхдээ энэ дайнд Оросын зэвсэгт хүчний 8-10 генерал алагдлаа, оросын генералууд тэгж олуулаа амиа алдаад байгаа нь оросын байлдааны тактиктай холбоотой, тэргүүн шугамд өөрөө цэргээ удирдаж давших санаатай тушаал биелүүлүүлэх гэж түрүүлж давшаад алуулдаг гэж байв. Британийн БХЯ 2022 оны 8 дугаар сард мэдээлэхдээ оросын 10 генерал баараггүй алагдсан, бас фронтын бүтэлгүйтлээс болж 6 командлагч халагдаж хөөгдөж шийтгүүлсэн гэж байв.

Хамгийн сүүлийн мэдээгээр Украинд оросын 20 генерал буюу ОХУ-ын зэвсэгт хүчний хамгийн дээд рангийн офицеруудын 5-ны 1 нь алагдсан гэсэн мэдээ таржээ. Мэдээг АНУ, Европ, Японы цэргийн тагнуулын албад мэдээнүүдээ олон талаас нь нэгтгэж байгаад “20 генерал” гэсэн тоо дэлгэжээ.

Амь алдсанаас гадна бүтэлгүйтлээсээ болоод Путины дургүйг хүргэсэн, тэгээд баривчлагдсан, эсвэл гэрийн хорионд орсон, сураггүй болсон армийн генерал Сергей Суровикин, БХЯ-ны орлогч сайд хурандаа генерал Юнус Евкуров, ЗХЖШ-ын орлогч дарга дэслэгч генерал Владимир Алексеев, БХЯ-ны орлогч сайд байж байгаад Вагнерын дэд командлагч болсон хурандаа генерал Михаил Мизинцев, БХЯ-ны орлогч сайд хурандаа генерал Геннадий Жидко (гэнэт нас барсан) гэсэн хэд хэдэн нэрс ярайж харагдана. Bloomberg ТВ-ээр ярьснаар, оросын генералууд одоо Путиндээ хандаж БХЯ-ны сайд С.Шойгуг хөөж буулгах, улс орон даяар дайчилгаа зарлаж, байлдааны цагийн байдал тогтоохыг уриалж шаардаж байгаа ажээ.

Энэ дайн хэнд ч хэрэггүй, ямар ч ашиггүй гэсэн сэдэв олзлогдсон оросын цэргүүдийн амны уншлага болжээ. Тэдний нэлээд нь амь гуйхаас илүүтэй солилцоогоор Орос руу битгий буцаагаач гэсэн гуйлттай. Учир нь суллагдаад буцаад очихлоор нь эргүүлээд фронт руу явуулчихдаг, иймээс дайн дуустал үлдээж аль гэсэн хүсэлт оволзож байна. The Economist сэтгүүлд бичсэнээр, Путины дайны мөн чанар, Украины тусгаар тогтнолыг ойлгож мэдэрсэн, буруугаа гэмшсэн орос цэргийн тоо гэрлийн хурдаар өсдөг аж. Гэр рүү минь битгий буцаагаач гэсэн гуйлт ихэссэн гэдгийг олзлогдсон орос цэрэг зэк Андрей гэдгээр жишээлжээ. Тэр нөхөр Москва орчим хорих колониос элсэгдээд цэрэгт явжээ. Өндөр цалин өгнө, ялаас чөлөөлнө, ердөө 6 сар алба хаалгана гээд Украинд аваад иржээ. Фронтод ирээд хоёр 7 хоногийн дараа хоёр хөлөө алдаад үхэхийн даваан дээр украин цэргүүд амийг нь аварсан, тэгээд олзонд ирсэн. Хэрэв ингэж үүрдийн шарх авахаа мэдсэн бол би хэзээ ч Украины эсрэг байлдахаар явахгүй байсан, одоо Львов орчимд олзлогдогсдын хуаранд байна, удахгүй солилцоогоор буцах байх, буцаах магадлал өндөр, харин би өөрөө Орос руугаа буцахгүй гэж гуйж байгаа гэжээ. “Энэ дайн хэнд ч хэрэггүй, Орост бүр ч ашиггүй” хэмээн тэр цэрэг үглэн ярина.

Олзны орос цэргүүдийг украины тусгай албад маш нягт байцааж тодруулдаг, үйлдсэн дайны гэмт хэргээр нь ангилж хуарагнуулж хорьдог, Орос руу буцахгүй гэсэн хүн олон болж байна, зарим нь антипутины сайн дурын хүчинд алба хаахаар шилждэг гэж мэдээлсэн байх аж. Олон улсын улаан загалмайн нийгэмлэгийн төлөөлөгч Ахилл Депрегээс The Economist ярилцлага авчээ. Тэрээр өөрөө биечлэн хоёр талд олзлогдсон 1500 цэрэгтэй уулзаж ярилцжээ. Оросууд нь Орос руугаа буцахгүй гэдэг, украинчууд нь бүгд Украин руугаа буцъя гэдэг, Украин нь Женевийн конвенцын дагуу үлгэр жишээ хорих лагерь байгуулсан, Украины олзонд очсон орос цэргүүд дунджаар нэг сар хоригдоод солилцоонд ордог бол Орост олзонд очсон украинчуудын ихэнхийг нэг жил, жилээс илүү хугацаанд оросын хорих лагерьт хорьдог гэж ярьжээ.

2022 онд Оросын СВО эхэлсний дараа Донецк, Луганскийн орос цэргүүд олноороо олзлогддог байв. Олзлогдогсдын дараагийн давалгаанд Вагнерын хөлсний цэргүүд олноороо иржээ. Одоо олзлогдож буй орос цэргийн гурван хүн тутмын нэг нь Андрей шиг зэкүүд, эсвэл “Шторм” хэмээх торгуулийн сумангийн цэргүүд, гурван хүн тутмын хоёр дахь нь шинээр дайчлагдсан шинэ цэргүүд, гурав дахь нь мэргэжлийн цэргүүд байгаа ажээ. Львов дахь лагерьт хоригдож буй орос цэргүүд наснаасаа ахадсан царай зүстэй, өвчтэй, сул дорой, олон жил шоронгоор явсан нь харагддаг гэсэн байна.

Орос, англи хэлнээс түүвэрлэн хөрвүүлсэн Дүгэржавын Номиндарь