Учир нь Эрээний хашаа, гудамжаар дүүрэн Монгол руу явахаар хүлээж буй олон төрлийн ачаа. Ямар ч шийдэлгүй, дарга нарын үг, үсгийг харж хүлээсэн нөхцөл байдал. Үр дүнд нь жижиглэн бараа, барилгын материал гэх мэт бүх төрлийн барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн халаас хоосорсоор. Гэтэл Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Зам тээврийн сайд Л.Халтар нарын хүмүүс ачаа тээврийг гацаанаас нь гаргахын оронд усанд хаясан чулуу шиг таг.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Монгол улсын алсын хараа 2050 хэмээх хөтөлбөр баталж, 29 жилийн Монголын төлөвлөгөөг гаргасан. Алсын хараа ярих манай дарга нар гэтэл хил дээр байгаа ачаагаа ч оруулж чадахгүй иргэдээ ядуурал руу, үнийн хөөрөгдөл рүү түлхсээр.

Зүйрлэвэл гоё үгс цээжилсэн, том том ажил ярьсан ганган Монгол ах нар... яг үнэндээ гараас нь юу ч гардаггүй... Тийм л хүн шиг бид тийм л улс байна.

Тээврийн жолооч: “Замын-Үүдийн оочер дугаарыг багасгах гэж байна гээд эндээс ч зөвшөөрөл өгөхгүй тэнд хоёр талдаа их дугаарлалт үүсгэсэн. Улаанбаатар хотод гэхэд л буцах хүсэлтээ хүлээсэн олон жолооч нар Замын-Үүд руу гарч чадахгүй компанийн ачаагаа авч чадахгүй байдалд байна.

Замын-Үүд рүү ачаа тээврийн жолооч нарыг нэвтрүүлнэ гэж байгаа ч Эрээн рүү орох зөвшөөрөл өгөхгүй дугаар бичүүлэхгүй. Зөвхөн энд ирээд бараагаа ачаад буцаад яв гэсэн. Бид компанийн ачаа ачдаг болохоор Эрээн рүү орж өөрсдийнхөө машинтай орж ачихгүй бол ачаад өгөх машин байхгүй.

Хотоос гарч, Замын-Үүд рүү очих зөвшөөрлийг Замын-Үүдийн онцгой комисс өгч байгаа. Уг онцгой комисс өдөрт 30 машин гэж заасан.

Тээврийн үнэ өсөж байгаа асуудал дээр хятадууд л бүх үнэ ханшийг мэдээд байгаа. Бид өөрсдөө Хятад руу машинаа барьж орохгүй. Машин хэд хэдэн гар дамжиж Хятад руу орж байгаа. Тэгээд очиход машин дээр бичсэн утасны дугаар руу ачааг чинь ачсан гээд үнээ хэлнэ.

Өнгөрсөн арван хоёрдугаар сард цахим дугаар явсан ч нэг удаа тэрийгээ хийн 500-600 машины ард бичигдэн хүлээж байтал урдуур дарга нарын машин ороод ард нэг удаа явж байсан. Би арван нэгдүгээр сарын 1-нд тэнд очоод шинэ жилийн өмнөх өдөр хотод орж ирсэн.

Өмнө нь бид сардаа 3-4 удаа явдаг байсан одоо сардаа ганц удаа, онлайн дугаарлалт гэвэл сардаа нэг ч удаа явж чадахгүй байдалд хүрээд байна. Одоо энэ дугаарлалтыг хуучин горимд нь оруулж өгөөч ээ. Тэгэхгүй цахим дугаарлалт гэж битгий хийгээч ээ. Би хотод ирж хүсэлтээ өгөөд 10 гаруй хонож байна” гэлээ.

“Urban jeans” компанийн гүйцэтгэх захирал Д.Соронзонболд

“Улсын Ерөнхий сайдаа Эрээний хашаа, гудам Монголын ачаагаар дүүрч, багтахаа болилоо. Гамшигт үзэгдэл. Үеийн залуугийн хувьд цаг үеийн асуудлаар хэдэн зүйл хэлье.

Ачаа тээврийн үнэ үлэмж нэмэгдэхийн хэрээр жижиглэнгийн үнэ дагаад хүчтэй өсөлт үзүүлж байна. Наймаачид үүнийг ашиглаж улам бүр гааруулах тохиолдолд ч нийтлэг ажиглагдах боллоо.

Нэгэнт өссөн үнэ буудаггүй сайн туршлага манай улсад соёл болтлоо тогтсон тул үнийн хөөрөгдөлд эдийн засаг тамирдаж, иргэдийн амьдралын чанар эрс муудлаа.

Зарим тохиолдолд захиалсан бараагаа өртгөөс нь илүү тээвэр, гаалийн зардал төлж Улаанбаатарт хүлээн авах болов.

Зуны улирал ид дундаа явж буйтай холбоотой ил задгай талбайд тавьсан ачаа бороонд норох, салхи шуурганд бохирдох эрсдэлээс болж бараа, түүхий эдийн чанар муудаж, Монголын баялаг үнэгүйдэж эрээн дээр харсаар байтал хог болон хувирсаар. Бид нэг л Монгол. Нэг л эдийн засагтай. Бид зүтгээд зүтгээд маш жоохон баялаг бүтээдэг, хамгийн хөгжил муутай, авилгад нэвт идэгдсэн ядуу орнуудын нэг.

Хоёр хөрштэйгөө иж бүрэн стратегийн түншлэлийн гэрээ байгуулж, найрсаг сайн хөршийн харьцаатай гэдэг боловч нидэр дээр хоёр хөршийн худалдааны татвар нь Америк-Хятадын худалдааны дайн гэх татварын бодлогоос ч өндөр тул экспортын чиг баримжаатай үйлдвэрлэл манайд хөгжих ямар ч үндэс суурь алгаа. Бүр ямар ч. Хятад, Орос хэрэгтэйгээ уриалагхан авч онц ач холбогдолгүй зүйлсээ чанга цоожинд байлгасаар. Гадаад бодлогоо явуулж эхэлье.

Манай орон хамгийн ядуу орнуудын нэг мөртлөө хамгийн баян орнуудаас илүү үнэтэй хувцас, хоол хүнс хэрэглэж байна. Мах гурилыг эс тооцвол. Америкийн супермаркет чи зөндөө л орсон байх. Ченжийн дамлаж зарж ашиг хийдэг аалзны торонд чанга хүлэгдэж, сүлжээс бүрийн зангилаа дээр нь авилгын соруул гүн шигдсэн байна.

Энэ жил шалгарсан Монголын топ 100 аж ахуй нэгжүүдийг харахад уул уурхайн болон уул уурхайтай холбоотой бизнесүүд цэцэглэж байгаа нь сүүлийн 20 жил ярьсан эдийн засгийн солонгоруулах бодлого огт урагшлаагүйг илтгэж байна. Тэдгээр аж ахуй нэгжүүдийг муу гэх гэсэнгүй. Харин ч бахархаж байна. Түүхий эдээ зөөсөөр нэг өдөр дуусахад халамжид баригдсан ард түмэн, олигтой эмнэлэг, сургууль, өөрийн эдийн засгаа тэтгэх аж ахуйн нэгжүүдгүй болж хоцрох нь ээ. Том үгтэй залхуу залуусаар хот дүүрлээ. Цүнх барьсан үеийн залуу том машинтай дайрчих шахаад өнгөрөхөөр арга ч үгүй биз. Тэдний мөрөөдөл гадаад явах л байна. Солонгоруулъя.

Монгол улсын хөнгөн үйлдвэрийн бизнесийн салбар нь улс орны бүхий л салаа мөчрийг тэтгэх салбар. Хүнс, Хөдөө аж ахуй, Хөнгөн үйлдвэрийн яаман дээр Хөнгөн үйлдвэрийн гэх нэг жижигхэн бүтэц дээр цөөн хүн, энэ том салбарын бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлж, хөгжүүлэхээр суух нь ямар ч ирээдүй алгаа. Чамд бол гоё л ярьдаг байх. Эдийн засгийн яам бус Худалдааны, Хөдөө аж ахуй, Хөнгөн үйлдвэрийн яам хэрэгтэй байна.

Хувийн хэвшлүүд, мэргэжлийн холбоодтой ширээний 2 талд сууж хөрөнгө оруулалт, иновацийн асуудлыг шийдвэрлэхэд цагаа зараач. Тэдний бизнесийг гадаадад гарахад гадаад айлчлалаа чиглүүлээч. Ажил хийж буй, бизнес эрхэлж буй иргэдээ хүчтэй дэмжээч. Хөрөнгө мөнгө хангалттай байна. Хандлага, төрийн албаны авилгал, бага сага мэдлэг туршлагагүй байдал гацаа болж байна. Нүсэр том ордон, олон давхар зөвшөөрөл чамтай уулзашгүй хол мэт байна. Зүгээр гудманд гараа. Бид яах ч үгүй. Бизнестэй уулз. Гэрээ хорооллоор яв. 500 мянган төгрөг халааслаад дэлгүүр орж хүнс аваад сар амьдраад үз. Автобусанд сууж ажилдаа ирж үз. Манайх жижиг ороон. Бусад улсын ерөнхий сайд, дарга нар дугуйгаар, метрогоор, алхаад ажилдаа явж байна. Гэрэлтэй 3 машин, түмэн сүр данзангуудаа болио. Чингис хаанаа судлаарай. Энгийн иргэдийнхээ дунд амьдарч байсан байдаг шүү. Буруу юм хийсэн хүн бусдаас хулгадаг. Бизнес хийлгэх хүмүүс төрийн алба руу зөвшөөрөл хөөцөлдөж явуулаад үз. Цаадуул нь яах нуу үзээч!!! Өөрөөр ажиллаж, өөрөөр сэтгэ. Дарга нарын сүлжээг тэжээж, тансаглалыг нь даах гэж зовж байна өө.

Ардыг амаржуулж, Төрийг цомхтгож, Цэргийг чадавхжуулах төрийн үндсэн үүрэг. Манайд аль нь ч хэрэгжихгүй байна. Цүнхтэй мөнгө барьсан өвөрлөгч нар яам тамгад хамгийн бяртай хүссэн шийдвэрээ гаргуулж байна. Гадаад хөрөнгө оруулалтыг үгүйсгэх гэсэнгүй. Цүнхтэй мөнгө барьсан хүмүүсээс хамгаалах цагдаа, тагнуулын байгууллагууд ажиллаж байна уу? Ажиллуулъя. Хэдэн Монголчуудыгаа мөрдөж мөшгөөд бизнесийг булааж авдаг тогтолцоо бий болсон. Хэдэн монгол хаачих билээ хаанаас яваад хаа хүрсэн нь тодорхой.

Эцэст нь хуулиа хэрэгжүүлмээр байна. Төрийнхөнд бус түмэнд хууль чинь дарамттай байна. Шорон дүүрлээ. Ажилтай орлоготой бол архи ууж, хулгай дээрэм хийхгүй ээ. Архитай биш, сайн ажлын байр нэмэгдүүлэхэд тэмцмээр байна. Ажлын байрыг мега төсөл, зууны бүтээн байгуулалтууд бий болгохгүй ээ. Наа чинь үлгэр. Том төсөл нэрээр гаднынхан мөнгө угааж, өртгөөс нь хэдэн их мөнгөөр барьж байгуулан цавчдаг юм утгаа алдлаа. Нэг гараараа өгч байгаа мэт боловч нөгөө гараараа нугалаад авч байна. Нэмээд манайд боловсон хүчин нь байхгүй. Тоож ирэх хөрөнгө оруулагч ч алга. Өөрсдөө юухан ийхэн хийгээд амьдралаа өөд татаад өглөө эрт ажилдаа яваад, үдэш эхнэр хүүхдэдээ инээмсэглээд ирэх урам зориг хэрэгтэй байна. Шулуулж ханалаа. Шударга бизнес хийсэн хүн өрөнд орж өтөнд баригдан, эцэст нь амиа хорлох боллоо.

Монголчууд муу ард түмэн биш. 2 их гүрэн байгуулж, хувьсгал хийж эх орноо дэлхийд данстай болгосон чанга хүмүүс. 1921 оны нийслэл хүрээ 1990 оны Улаанбаатарын зураг хараарай. 70 хан жилд дэлхийтэй гар барьж, газар тариалан, хөдөө аж ахуй, үйлдвэрийн орчин үеийн улс болсон байдаг шүү. Хүн бүр нь ажилтай гар хумхилгүй зүтгэж улсаа мандуулсан өвгөдийнхөө түүхийг үзээрэй.

Улс орон үймээнтэй байна. Цэгцэнд нь оруулж, зөв зам дээрээ гаръя. 80 он, шинэ үеийн төлөөлөл болж гарч ирсэн чамаас хөгшөөн их зүйл хүлээж байна. Эхнээсээ итгэл нь алдарч ах нарынхаа араас орлоо гэцгээх болж. Намын даргаа авлаа. Ерөнхий сайд боллоо. Хажууд чинь насаараа хаяагаа дэрлэлцсэн Хүрэлсүх, Занданшатар ах нар чинь байна. Зөвөөр ойлгуулж, бурууг нь хэлж түмнээ бод. Чи бяртай байна, бахдам сайхан байна. хэргийг нь гаргаж, зөв зүйлд зүтгээ хөгшөөн” хэмээжээ.

ЭХ СУРВАЛЖ: URUG.MN