Би сэтгүүлч хэмээх мэргэжлийг хүүхэд ахуй цагаасаа тухайн үеийн Үндэсний телевизийн “Залуус” хөтөлбөр “Ардын эрх”, “Ням гариг”, “Утга зохиол, урлаг” сонины хуудсаар таньж,

бяцхан оюундаа өөрийн хэмжээнд тайлж нээн, энэ мэргэжлийг эзэмшихийн төлөө эргэлт буцалтгүй шунан дурласан билээ. Утга зохиолын өндөр мэдрэмж, боловсролтой аавын минь нөлөө их байсан нь дамжиггүй. Хүсэж, мөрөөдөж байхад тэмүүллийнхээ үзүүрээс атгадаг жишгээр МУИС-ын Сэтгүүлзүйн ангийг Олон улсын сэтгүүлч мэргэшлээр амжилттай төгсөж, үндэсний өдөр тумын хамгийн том хэвлэл буюу нийтлэлийн бодлогоороо Монголын сэтгүүлзүйн “Алтан гадас” болдог “Өдрийн сонин”-оос ажил хөдөлмөрийн гараагаа эхэлсэн юм. Тогтмол хэвлэлийн сэтгүүлзүйн хамгийн шилдэг авторуудын гараар орж зургаан жил ажиллахдаа сэтгүүлзүйн салбар дахь хатуу хөтүүг биеэр үзэхийн хамт гавьяа, шагналыг өөрийн хэмжээнд хүртэн үнэлүүлж, мэдлэг чадварыг ч хуримтлуулсан. Азийн бар БНСУ-ын Засгийн газрын тэтгэлгээр суралцаж ирснийхээ дараа сэтгүүлзүйн салбартаа удирдах ажил хийж, өдгөө дэлхийд ногоон алт, ногоон эдийн засаг гэгддэг Аялал жуулчлалын салбарт ажиллаж байна. Миний бодлоор сэтгүүлзүй, аялал жуулчлал хоёр нэг мөнгөний хоёр тал шиг хэтэрхий ойрхон, нийгмийн онцгой тэргүүлэгч салбар. Чухамдаа аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүнийг сэтгүүлзүйн контент болгох гэж гаргадаг юм шиг санагддаг болтлоо энэ салбарт дөрвөн жил ажиллалаа. Энэ боломжийг олгосон Монгол Улсын хамгийн өнөр өтгөн, хариуцлагатай, бүтээлч хамт олон 16 мянган төмөр замчдадаа хязгааргүй талархдаг. Чухамдаа сэтгүүлзүйн хамгийн сайхан бүтээлүүд ногоон эдийн засаг, аялал жуулчлалыг түшиглэн хөгжих нь ирээдүйтэй байна. Ингэх ч байх. Магадгүй, номыг нь үзэж, ногоотой шөлийг нь уусан унаган мэргэжилдээ би хэтэрхий их хайртай болохоор тэгэж боддог болсон байж мэднэ. Тиймээс үндсэн мэргэжлийнхээ салбарт хүч сорихоор МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирлын сонгон шалгаруулалтад нэрээ дэвшүүлсэн юм. Нэр дэвшүүлэх урам зориг хайрлаж, итгэл үзүүлсэн ханьдаа, анд нөхдөдөө, ялангуяа сэтгүүлзүйн салбарынхандаа, хамт олондоо маш их баярлалаа. Ингээд МҮОНРТ-ийг хөгжүүлэх “SMART/СМАРТ МҮОНРТ” мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулж байна.

МҮОНТ-ийн Ерөнхий захирлын сонгон шалгаруулалтад нэр дэвшигч Б.Хажидмаагийн МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨР

“SMART/СМАРТ МҮОНРТ”

“Олон нийтийн” гэх статустай мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагааны зарчим бол улс үндэстний нийтлэг эрх ашигт суурилсан, голч байр суурьтай, мэргэжлийн үнэ цэнийг эрхэмлэсэн байдгаараа онцлог. “Олон нийтийн радио, телевизийн хууль”-ийн чадамжийг бүрэн ашиглаагүй, хэрэгжүүлээгүй, хэрэгжүүлдэггүйгээс бидэнд өнөөдрийн хүндрэл, үл итгэлцэл, гомдол, зөрчил үүсээд байна. Би хуулийн хүчин чадал, зохицол, шаардлагыг бүрэн төгс хэрэгжүүлнэ. Үндэсний олон нийтийн гэдэг утга агуулгад нийцүүлж, аль нэг улс төрийн хүчний нөлөөлөлд автахгүйгээр Монгол Улсын төрийн бодлогыг олон нийтэд тайлбарлан таниулах ажлыг хийнэ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бол Монголын Улсын эв нэгдлийн илэрхийлэл, монгол хүн бүрийн Ерөнхийлөгч болохоос аль нэг намын төлөөлөл биш шиг. МҮОНРТ бол монгол хүн бүрийн мэдээллийн хэрэгсэл, үндэсний байгууллага болохоос аль нэг улстөрийн хүчний "гар, хөл", байгууллага биш. Төр, олон нийтийг холбогч гүүр байх хуулийг хэрэгжүүлэх ажлаа хамгийн сайнаараа хийлээ гээд хэн нэгний, альваа байгууллага хамт олны, эрх ашгаараа холбогдсон ямар нэгэн бүлэглэлийн, өндөр эрх мэдэлтний дуу хоолой болохгүй. Энэ л өнөөдрийн МҮОНРТ хийгээд түүнийг эзэмшдэг олон нийтийн өмнө тулгараад байгаа гол асуудал, гол бэрхшээл, хардлага сэрдлэг, зөрчлийн эхлэл. Ингээд хуулийнхаа хүчин чадлыг бүрэн ашиглан ажиллаж, үр дүн үзэхийн тулд “SMART/СМАРТ МҮОНРТ” мөрийн хөтөлбөр дэвшүүллээ. Мөрийн хөтөлбөрийн таван зорилт Санхүү, Мэдлэгжсэн, Анхдагч, Радио, Тэмүүлэгч гэсэн үгсийн эхлэл үсэг нийлээд СМАРТ/SMART буюу агуулга, мөн чанар, үр дүнгийн хувьд ч ухаалаг үйл ажиллагаа, хөгжлийн ирээдүйд багтаан зангидав.

1. Санхүү, эдийн засгийн бие даасан, хүчирхэг төлөвлөлттэй, нийгмийн хариуцлагатай, үндэсний олон нийтийн мэдээллийн байгууллага.

1.1. МҮОНРТ үндэсний байгууллага учраас төрөөс санхүүжилт авах ёстой. Харин үүнийг авдаг цаг хугацаа, давтамж, хэмжээ нь хэн нэгэн эрх мэдэлтэн, төрийн захиргааны байгууллагын хандлага, эрх ашгийн нөлөөлөлгүй, айдас хүйдэсгүй, дарамт эргэлзээгүй тийм л төгс төгөлдөр технологиор олгогддог байх ёстой. Үүний төлөө Үндэсний зөвлөлтэйгөө нягт хамтарч ажиллаж, шаардлагатай шилдэг, сонгодог тогтолцоог олж, бий болгоно.

1.2. Арилжааны телевизүүдийн ашиг орлогын төлөө худалдан борлуулж байгаа шиг интертайнмент хөтөлбөрүүдийг шинээр гаргахдаа философи, агуулгад үндэсний ухамсар, эв нэгдэл, соён гэгээрүүлэх, өв уламжлалаа хадгалах кодтой бүтээн, үндэсний хэмжээний давуу талаа ашигласан маркетингаар санхүүжилт босгоно.

1.3. Санхүү хөтлөлт “шилэн”, ялангуяа хамт олон уран бүтээлчдэдээ нээлттэй, ур чадвар, хамт олонч байдлын үзүүлэлтээр цалин урамшуулал, эдийн засгийн эрх чөлөөнд багаараа хүрч болох технологи үүсгэн ажиллана. Байгууллага санхүүгийн чадавхитай байхаас гадна хөдөлмөрлөсөн, санаачилсан, авьяастай сэтгүүлч, баг /team/ уран бүтээлчид ч хувийн санхүүгийн чадавхитай байж хүчирхэг байгууллага гэгдэх нэгэн цулыг бүтээнэ.

2. Мэдлэгжсэн, олон урьгалч байдлыг дэмжигч, хүний нөөцийн зохистой бодлоготой, уран бүтээл “үйлдвэрлэгчдэдээ” ээлтэй байгууллага.

2.1. Сэтгүүлч, уран бүтээлчдэдээ нэн тэргүүний анхаарлаа чиглүүлнэ. Тэдний санал, санаачлалыг сонсох, хэрэгжүүлэх үүднээс Ерөнхий захирлын дэргэд хамт олны Зөвлөх баг ажиллуулна. Энэ Зөвлөх багт сэтгүүлч, уран бүтээлчид, текник хангамжийнхан, гавьяаныхаа амралтыг эдлэгсэд, залуу үе, ахмад үе гээд бүх төвшний төлөөллийг оруулна. Зөвлөх багийн санал, зөвлөгөөг байнга сонссоны үндсэн дээр аливаа томоохон өөрчлөлт, хөдөлгөөнийг хийнэ. Зорьж байгаа шийдвэр, өөрчлөлтийн бодлогоо танилцуулна. Үүний хариуг сонсоод зогсохгүй Ерөнхий захирал өөрөө асуугч байна. Асуугаад зогсохгүй хэрэгжүүлэгч байна.

2.2. Ажилтан бүрийн эрх ашгийг хамгаална. Эрхээ зөрчүүлээгүй, ирээдүйдээ итгэлтэй хүмүүсээс уран бүтээл гарна. Энэ уран бүтээлийг төрүүлэх ажилтнуудынхаа эрх ашгийг хамгаалж байж удирдлагын зорилго биелэх учиртай. Ажилтнаас сайн уран бүтээл гаргахын тулд нийгмийн асуудлуудад анхаарна. Тухайлбал, БНСУ руу шинэ гадаад харилцаа үүсгэж, хямд өртөгтэй, орчин үеийн орон сууцны хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. Ар гэртээ, ахуй нөхцөлдөө санаа зовдоггүй, сэтгэл хангалуун сэтгүүлчээс олон нийтийн оюун санаанд дүйцсэн уран бүтээл гарна.

2.3. Сэтгүүлч хүн өөрөө боловсролтой, олон нийтэч, хамт олонч, гоо үзэмжтэй, харилцаа хандлагатай, сайн хүн байх ёстой. Ийм хандлага, өндөр ёс суртахуунтай “Нэг нь нийтийн төлөө, нийт нь нэгийн төлөө” халуун хамт олон, боловсон хүчин төлөвшүүлэх хөтөлбөр, зорилго, төлөвлөгөө гаргаж хэрэгжүүлнэ. Баг, хамт олноо орчин үеийн байгууллагын хэмжээнд дүйцүүлэн авч явахын тулд мэргэшүүлэх, боловсруулах, харилцаа хандлагыг хөгжүүлэх ёстой.

3. Анхдагч хөдөлгүүр буюу техник хэрэгслийн төдийгүй ажилтан хоорондын харилцаа хүртэлх бүх түвшин, үйл ажиллагаандаа дэлхийн дэвшилтэт технологи, аргачлалыг идэвхитэй гадаад харилцаагаар тогтмол дэмжигч байгууллага.

3.1. Дэлхийн томоохон аялал жуулчлалын сүлжээ бизнесийн пиар багийн гишүүнээр МҮОНРТ орох, тухайлбал олон улс орныг хамрах "Пусан-Сөүл-Пхeнянь-Бээжин-Улаанбаатар-Москва-Лондон-Парис" галт тэрэгний шинэ соёлын хөтөлбөрийн Азийн албан ёсны мэдээллийн спонсор болж оролцогчид буюу аялагч бизнесийнхэнтэй найрсаг хамтын ажиллагаа эхлүүлж, санхүү, гадаад харилцаагаа бэхжүүлнэ.

3.2. Уламжлалт гадаад харилцаагаа хөгжүүлэхдээ тэдний үйл ажиллагааны дэвшилтэт талыг авч хэрэглэх, хамгийн чухал нь хүний нөөцөө сургах талыг эрэлхийлнэ.

3.3. Шинээр гадаад харилцаа тэлэхдээ техник хэрэгсэл болон хүний нөөцийн давтан сургалтын туслалцаа авах чиглэлд түлхүү анхаарч, “Зочин сэтгүүлч”, “Төлөөлөгч сэтгүүлч”, “Соёлын элч сэтгүүлч” суулгах хүртэл өргөн хамтын ажиллагааны нягт үндэс суурь тавина. Ингэснээр өөртөө итгэлтэй байх, юм үзэж нүд тайлах боломжыг сэтгүүлчдэдээ олгохын хамт гадаад улсуудад эх орноо сурталчилах үүргийг тэд бас хэрэгжүүлэх юм.

4. Радиогийн хөгжлийг телевизийнхээ өсөлттэйгөө ижил төвшинд хөтөлж явах “хабрид” байгууллага.

4.1. Олон нийтийн радиог телевизийнхээ хөгжлийн хэмжээнд, ижил түвшинд, хамт авч явах ёстой. Ингэж гэмээнэ үндэсний мэдээллийн байгууллага гэдэг нэр хаягтаа зохицно. Дэлхийн хамгийн сүүлийн үеийн технологиор радио мэдээллээ цацахын хамт хөтөлбөрийн агуулга, хэлбэрийг орчин үеийн болгож баяжуулна.

4.2. Телевизтэйгээ “хабрид” байдлаар эн тэнцүү хөгжүүлэхийн тулд телевизийн өндөр борлуулалттай, олон нийтээс таашаал хүртсэн контентуудаасаа ямар нэгэн оролт, гаралтаар радиотойгоо холбоно. Тухайн контентийн явц, функтээс радиогийн бүтээгдэхүүн болгох, гол цохилттой хэсгийг радиогоороо давтан мэдээлэх мэтчилэн уялдсан холбоо, салшгүй байдал үүсгэх байдлаар радиогийн хүчирхэг талыг ил гаргах, сурталчлах замаар олон нийтийн анхааралд оруулна. Энэ зорилго биелэхэд санхүүгийн ачааллаас хуваалцах боломж ч радиод гарна.

5. Тэргүүлэгч уран бүтээлийн бодлого, агуулгаараа үндэсний ухамсар, эрх ашгийг хамгаалагч, соён гэрээрүүлэгч байгууллага.

5.1. МҮОНРТ-ийн мэдээ, мэдээлэл бол төр засгийн мэдээ, мэдээлэл гэх нийгмийн сэтгэлзүй байдаг. Гэвч сүүлийн жилүүдэд энэ итгэл үнэмшил, тогтвортой байдал алдагдаж байна. Судалгаагаар хөдөө орон нутагт “ТВ9” телевиз сонгогдох болоод удсаныг бид биесээсээ нуугаад яах билээ. Үндэсний хэмжээний, олон нийтийн мэдээллийн байгууллага байхын тулд төр засгийн мэдээллийн хамгийн бодитой эх сурвалж гэдэг имижээ алдаж болохгүй. Улс орноор ярьвал тусгаар тогтнолоо алдсантай ижил уналт. Үүнийг нэмэгдүүлэх, тогтворжуулах нь агуулгын бодлогын хамгийн анхны зорилт байх ёстой. Энэ л байгууллагаар гарсан мэдээ, мэдээлэл хамгийн үнэн, хамгийн үнэ цэнтэй, хамгийн цаг үеэ олсон гэдэг ойлголт төрүүлдэг нийгмийн сэтгэлзүйг авахын төлөө ажиллана.

5.2. МҮОНРТ-ийн чанар чансаа, бодлогоос Монголын телевиз бүр үлгэр дуурайлал авдаг байх ёстой. Гэвч энэ шалгуураас унасан өнөөдрийн шүүмжлэлийг хүлээн зөвшөөрнө. Энэ шүүмжлэлийг хамгийн түрүүнд байхгүй болгох нэвтрүүлгийн бодлого хийнэ. Зөвшөөрөх ёстой учир нь, яагаад ийм олон телевизийн суваг ажиллаад байна вэ? Гэхдээ энэ дотор өөрийн гэсэн орон зай бий. Тэр үлдсэн орон зайг дүүргэх, нэмэгдүүлэхийн төлөө бүх сэтгүүлч, уран бүтээлчийнхээ авьяас чадварыг зохион байгуулна. Манлайлах үүрэгтэй болтол зохион байгуулалт хийнэ.

5.3. Ямагт олон нийтийг хүндэлж, тэдний эрэлт хэрэгцээнд тохирсон контент нэвтрүүлнэ. Тийм учраас иргэд олон нийтийн санаа бодол, дуу хоолойг аль болох эрх баригч бөгөөд улс төрийн намуудад хүргэнэ. Ингэж хүргэснээр олон нийт энэ мэдээллийн байгууллагынхаа жинхэнэ эзэн, эзэмшигч болох хэлбэртээ очих юм.

5.4. Хүүхдэд зориулсан контентийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, ирээдүйн Монгол иргэн хүн энэ эх орны төлөө халуун зүрх сэтгэлтэй байх ёстой гэсэн философитой бүтээнэ. Өнөөдөр хүүхдүүд телевиз үздэг ч МҮОНТ гэдэг хоногшилтгүй, үндэсний телевиз гэж хэлж мэдэхгүй нь үндэсний ухамсрыг төлөвшүүлэх хоногшуулах үүргээ гүйцэтгэж чадаагүйн нэг илэрхийлэл. Гэхдээ үүнийг хийнэ гэдэг нь хүүхдийн суваг заавал тусдаа байхын нэр биш. Агуулгыг сэдэвчилсэн олон сувагт хуваан хүч тарамдуулах нь ч төдийлөн оновчттой биш. Улс орон, хүн амын даацад тааруулж тэлэлт, хумилтыг хийх хэрэгтэй.

5.5. Монгол хэл, соёл, үндэсний эрх ашиг, эв нэгдлийг хамгаалсан брэнд нэвтрүүлэгтэй болно. Ард иргэд хагаран бутарч, айдаст автаж байгаа энэ цаг үед үндэсний эв нэгдлийг бий болгож, өв соёлоороо бахархах контентууд бэлтгэнэ. Соён гэгээрүүлнэ гэдэг бол дэлхийн түүхийг зааж, гадаадын аль нэг хөгжил хөдөлгөөнийг сурталчлахын нэр биш. Эмээл гэдэг уламжлалт хэрэгсэл ямар өв уламжлалтай, материал хэрэгслээр босдог юм бэ? Энэ хэрэгслийг тохож давхидаг Монгол морь үнэхээр дэлхийн талыг туулсан юм уу гэхчилэн үндэснийхээ уг сурвалжтай холбогдох сэдэв, чиглэлийг олон нийтэд ойлгомжтой, хөнгөн, үзэмжтэй байдлаар өгөх нь соён гэгээрүүлж, үндэсний ухамсар, эв нэгдлийг сэргээх, суулгах юм

МҮОНТ-ийн Ерөнхий захирлын сонгон шалгаруулалтад нэр дэвшигч Б.Хажидмаагийн МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨР
Tweet
Bolod.mn