Рашаан булаг ширгэхийн хэрээр амины ус ховордоно

2019-11-13

Уулын бэл, хяр зэрэг өндөрлөг хэсэгт буусан хур тунадасны ус газрын ан цаваар нэвчин орж, хүндийн хүмний үйлчлэлээрээ газрын налууг даган хөрс

чулуулгын үе давхаргаар урсч явсаар аль нэгэн нам дор газар юмуу гуу жалгын хавьд нэвчин гарч ирдэг хурын усны нэгэн хэсгийг булаг гэдэг. Газрын гүнээс үүдэлтэй булаг ч байдаг. Тиймээс булгийг газрын доорх усанд багтааж судалсаар ирсэн юм. Олон булаг орчлонгийн эх гэдэг Монгол ардын сайхан сургаал бий. Тиймээс л булгийг монголчууд Рашаан булаг гэж дээдэлж хүндэлж нэрлэдэг байсан. Рашаан гэдэг үг эмчилж, эдгэрүүлж, эрүүл саруул болгодог гэсэн ойлгоцыг юуны түрүүнд хүний ой санамжид төрүүлдэг. Булаг усыг эм тан гэж ойлгодог ойлголтоо монгол хүн бүр хойч үеийнхэндээ дадал заншил болгон үлдээж, байгаль дэлхийгээ хамгаалж ирсэн. Гэтэл сүүлийн үед рашаан гэдэг үгийг хасч бичиж, хэлж заншсан учраас ялангуяа өнөө үеийнхэн булгийг хаа сайгүй байдаг жирийн л нэгэн ус гэж ойлгож бузарлаж бохирдуулдаг болсноор бүхний эх үндэс болох булаг шанд ширгэж хатаж байгаа нь нүднээ илхэн. Үүнийг дэлхийн дулааралтай холбон ярьдаг нь ч үнэн ч бас ашиглалт хамгаалалтын буруугаас болж байгааг үгүйсгэж болохгүй.

Оросын нэг эрдэмтэн хүйтэн ус эмчилгээнд хэрхэн нөлөөлдөг явцыг (механизм) маш үнэмшилтэйгээр тайлбарлажээ. Тухайлбал, хүйтэн усанд орох юмуу хөл гараа дүрэхэд юуны түрүүнд тархи мэдэрч тэр хэсгийг дулаацуулан цусан хангамжийг сайжруул гэдэг үүргийг зүрхэнд өгдөг, Зүрх тэр даруйд хүчтэй ажиллаж тухайн хэсгийн судсыг тэлүүлж, цусан хангамжийг нь онцгой ихэсгэдэг. Арьсны гадарга дахь бичил судсууд хүргэл тэлж цусан хангамж нь сайжирч дулаацдаг гэжээ. Тэр үнэн. Цасаар нүүр гараа угаамагц улайж халууцаад явчихдаг. Ийм маягаар цусны эргэлтийг сайжруулж, бие эрхтэнийг эрүүлжүүлдэг байна. Тиймээс л монголчууд ес эхлэнгүүт харз усанд ордог. Тэгэхдээ магнайгаа эхэлж хүйтэн усаар заавап шавшдаг нь шүтлэг биш толгойн хэсгийнхээ судсыг тэлүүлж цус харвалтаас хамгаалдаг мэргэн ухаан байжээ.Энэ зөвхөн монголчуудынх бишээ. Бусад орны иргэд ялангуяа оросууд мөстэй усанд байнга л орж харагддаг.

Манай ард түмэн рашаан булгийихаа орчмыг талхалж дагшруулахгүй, тостой зүйлээр бохирдуулдаггүй байсан нь учиртай. Тослог бодис усан дээгүүр нимгэн хучаас давхарга үүсгэн агаарын солилцоогүй болгож үхмэл байдалд оруулдаг.

Гэтэл одоо сав суулга, хир буртагтай эд зүйл төдийгүй машин тэргээ угааж, голыг зугаа маягаар машинаараа гаталж булингартуулах нь жирийн л үзэгдэл болжээ АНУ-д зэрлэгээр амьдардаг нэгэн бүлэг хүмүүс гол дээр ирэнгүүт л хөл гараараа голыг булингартуулахад загаснууд тэр дорхноо үхэж тэдгээрийг түүж идэж амьдардаг юм билээ Булингар усны амьтад ялангуяа загасны амьсгалын эрхгэн болох заламгайг дор нь бөглөдгөөс л хялбархан үхүүлдэг байна. АНУ-д гол, түүний ай савд орох бүртээ татвар төлж, зөвшөөрөл авч, тэгээгүй тохиолдолд өндөр торгууль оноож, хүн ардаа журам дэглэмтэй байлгаж, торгуулийн хүмүүжүүлэх ач холбогдлыг өндөрт тавьдаг хууль журмыг манайд хэрэгжүүлж яагаад болохгүй гэж.

Хөрс ургамлын олон үе давхаргаар шүүгдэж гардаг болохоор булгийн ус ихээхэн цэвэр, цэнгэг, хүйтэн байдаг. Тэрхүү цэнгэг усанд усны молекулын цахилгаан (+ ба -) туйлт холбоог саармагжуулагч цэнэг хэсгүүд (өөрөөр ууссан давс) бага байдаг учраас хир, буртаг, өөх тос зэргийг угааж зайлуулах цахилгаан таталцлын хүч, үйлчлэх чадвар нь сайн хэвээрээ байдаг.

Энэ чанарыг нь ашиглаж монголчууд хүйтэн булгийн усыг ууж, ялангуяа элэг цөсөө угааж цэвэрлэж, ходоодныхоо хүчил шүлгийг саармагжуулан тэнцвэржүүлж бас түүнд орох зэргээр элдэв өвчин эмгэгээ илааршуулдаг байсан. Тиймээс л тэдгээрийг рашаан хэмээн нэрлэж, хайрлан шүтэж хамгаалдаг байжээ.

Би 1952 онд Булган аймгийн Намнан сумын бага сургуулийг төгссөн. Тэр үед черта, чоно тарвагачлах, лапта зэрэг тоглоомоор нааддаг байлаа. Гэтэл тэдгээр нь заавал газарт зураас гаргадаг тоглоом. Бүх хүүхэд завсарлаж, тоглох болоход газар зурах хүүхэд олдохгүй ээж нь өөд болсон Калинин (Болдбаатар) гэдэг ганцхан хүү газар зурдаг байв. Учир нь, тэр үед газар зурвал ээж нь өөд болдог гэсэн сургаал их тархсан байлаа. Ганц зурааснаас газар дэлхийн эвдрэл үүсдэг гэсэн ойлголтыг монголчууд тэгж хойч үедээ хүргэж. байгаль дэлхийгээ хамгаалдаг байжээ. Ингэж орчлон ертөнцийг хамгаалахуйц ончтой сургаал үг зөв нэршлийг уул усандаа өгч, байгаль дэлхийгээ хамгаалж байж дээ, манай өмнөх үеийнхэн. СГЗ, сэтгүүлч, зохиолч Г.Галсан гуай Улаанбаатар орчимд байсан 30 гаруй рашаан бүгд алга болжээ гэж бичсэн байна лээ. Саяхан хүртэл Дондогдулам, Ганц мод, Яргайт, Улиастайн гээд олон рашаан байсан. Гэтэл одоо ганц Дамбадаржаагийн рашаан үлдсэн ч тэр нь нийтийн усан хангамжийн эх үүсгэвэр болж, бузарлагдаж бохирдсоор рашаан шинж чанараа алдсан байна. Үүнийг тэрлэсний учир гэвэл, урд үеийнхнийхээ уламжлалт ёсыг ухаарч ойлгоод улс орны дэвшилт санаа, санаачилгыг нэвтрүүлж, ус булгаа хамгаалж байгаасай гэсэн юм шүү, хүүхдүүд минь.

Химийн ухааны магистар Д.Мөнхзул.

Өндөр насган Г.Туваанжав /2019.09.25

Рашаан булаг ширгэхийн хэрээр амины ус ховордоно
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (0)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео

ЦЕГ: Хар тамхитай тэмцэх газрын алба хаагчид PLAYTIME болж буй тухайн газар ажиллаж байгаа
15:37

Өчигдөр буюу пүрэв гарагт жил бүр болдог PLAYTIME хөгжмийн фестивал арга хэмжээ Налайх дүүргийн нутагт гурав хоног

»»

НӨАТ-ын буцаан олголтыг энэ сард иргэдийн дансанд шилжүүлнэ
15:32

2025 оны хоёрдугаар улирал буюу 4, 5, 6-р сарын төлбөрийн баримтаа долдугаар сарын 8-ны 23:59:59 цагаас өмнө

»»

Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн шинэчилсэн таван багц тендерийг зарлалаа
15:08

Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн 3, 4 дүгээр багц тендерийг задалж, тав хувааж зарлана гэдгийг өнгөрсөн долоо

»»

ХӨСҮТ: 10-14 насны 4591 хүүхэд улаанбурханаар өвджээ
14:20

Xалдварт өвчин судлалын үндэсний төвөөс гаргасан мэдээллээр, 2025 оны долдугаар сарын 4-ны байдлаар улаанбурхан

»»

И.Цэлмүүн шатрын өсвөрийн дэлхийн цомоос медаль хүртсэн анхны тамирчин болов
14:11

Гүрж улсын Батуми хотод шатрын 8, 10, 12 насныхны Дэлхийн цомын тэмцээн зургадугаар сарын 22-ноос долоодугаар

»»

Бусдыг хутгалсан гэх этгээдүүдийг хяналтын камерын тусламжтай олж тогтоон мөрдөн шалгаж байна
10:34

Энэ оны 07 дугаар сарын 03-ны өдөр цахим орчинд “Үл таних этгээд дүүг минь зөрж өнгөрөхдөө хутгалсан байна” гэх мэдээлэл нийтлэгдсэн.

»»

Ээлжийн амралтын мөнгөө дутуу авбал маргаан таслах комиссоор шийдүүлэх боломжтой
10:32

–Зарим хүмүүс ээлжийн амралтын мөнгө нь бодсоноос нь бага орсон гээд байдаг. Үндсэн цалингаас нь ээлжийн амралтын

»»

Сэлэнгэ аймгийн Баянгол сумын нутагт гарсан түймрийг бүрэн унтраалаа
10:07

Сэлэнгэ аймгийн Баянгол сумын Баян багийн “Хар морьт” гэдэг газар гарсан ойн гал түймрийг өнөөдөр /2025.07.03/ 13:41

»»

Labubu-г бүтээгч Хятадын хамгийн залуу тэрбумтан боллоо
10:01

“Pop Mart” компанийн тэргүүн, 38 настай Ван Нин Хятадын хамгийн баян 10 хүний тоонд багтаж, улсынхаа хамгийн залуу тэрбумтан болжээ.

»»

Ой, хээрийн гал түймэртэй тэмцэх, шуурхай хариу арга хэмжээ авахад шаардлагатай 6,7 тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргана
09:53

Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаан боллоо.

»»

Хятадын эрдэмтэд хүчирхэг шинэ оптик тооцоолох чип бүтээжээ
17:48

Хятадын эрдэмтэд тооцоолол хийхдээ цахилгааны оронд гэрэл ашиглаж ажилладаг компьютерийн чипийг бүтээжээ.

»»

Ливерпулийн довтлогч Диого Жота 28 насандаа таалал төгслөө
17:44

Английн Премьер лигийн аварга Ливерпуль багийн довтлогч Диого Жота Испанид автомашины ослоор өөд боллоо.

»»

Өсвөрийн шатарчдын “Дэлхийн цом” тэмцээнээс И.Цэлмүүн хүрэл медаль хүртжээ
17:36

Монгол Улсын дөрвөн удаагийн аварга шатарчин И.Цэлмүүн өсвөрийн шатарчдын “Дэлхийн цом” тэмцээнээс хүрэл медаль хүртсэн байна.

»»

Үндэсний их баяр наадамд зодголох бөхчүүдийн бүртгэл даваа гаригт эхэлнэ
16:22

Тулгар төрийн 2234, Их Монгол Улсын 819, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 114,

»»

II улирлын баримтаа энэ сарын 8-ны дотор бүртгүүлж, НӨАТ-ын буцаан олголт авна
16:07

2025 оны хоёрдугаар улирлын төлбөрийн баримтаа долоодугаар сарын 8-ны 23:59:59 цагаас өмнө амжиж бүртгүүлэн НӨАТ-ын буцаан олголтын урамшууллаа авна.

»»

Хойд Солонгос улс аялал жуулчлалын шинэ бүсээ нээв
15:46

Хойд Солонгос улс зургадугаар сарын 24-ний өдөр Вонсан Калма аялал жуулчлалын бүсийг нээлээ. Далайн эргийн шинэ

»»

Чансаатай хөгжлийг дэмжиж буй Өвөр Монголын практик
14:58

ХКН-ын төв хорооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ши Жиньпин 2023 оны 06-р сард ӨМӨЗО-нд дөрөв дэх удаа ажиллаж, Өвөр Монголын ажлыг удирдан чиглүүлэв. Ши Жиньпин дарга:

- Бид ХКН-ын төв хорооноос ӨМӨЗО-нд авч буй стратегийн бодлогыг тууштай баримталж, хөгжлийн шинэ үзэл баримтлалыг бүрэн, үнэн зөв, иж бүрэн хэрэгжүүлэх ёстой. Чансаатай хөгжлийг ахиулах үндсэн зорилтод анхаарлаа хандуулан, Хятадын үндэстнүүдийн хамтын цогцын ухамсрыг бэхжүүлж, хөгжил, аюулгүй байдалд адилхан ач холбогдол өгөх ёстой. Экологийг тэргүүнд тавих ногоон хөгжлийн чиг баримжааг баримталж, хөгжлийн шинэ хэв маягийг бий болгоход идэвхтэй нэгдэж, үйлчилнэ. "Экологийн болон аюулгүйн халхавч", "Хоёр бааз", "Нэг гүүрэн гарц"-ын бүтээн байгуулалтад шинэ амжилт үзүүлж, Өвөр Монголд Хятад маягийн орчин үеийн шинэчлэлийн шинэ хуудсыг нээх ёстой гэж онцоллоо.

2025 оны Зуны Давосын форум дах ”Хятадын хэв маяг”
14:55

2025 оны Зуны Давосын форумын үеэр Тяньжинь хот хамгийн сүүлийн үеийн технологи, ухаалаг үйлдвэрлэл, түүхэн соёл, хотын өнгө үзэмж зэрэг олон төрлийн сэдвийг хамарч, үүний зэрэгцээ соёлын биет бус өвийн гайхамшигт төслүүд, соёл урлагийн тоглолт, тусгай хоолны амталгаа болон бусад арга хэмжээнүүд зохион байгуулж, өнгөрсөн ба одоо үеийг хослуулсан, нээлттэй, хүртээмжтэй байдал, инновац ба дэвшлийг агуулсан "Хятадын хэв маяг"-ийг зочдод мэдрүүлсэн байна.

»»

УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг Counter strike-2 тоглоомын дэлхийн аваргын дэд байрт шалгарсан “THE MONGOLZ” багийн тамирчидтай уулзлаа
13:36

АНУ-д болсон Countre strike-2 энэ оны эхний дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс Монголын The MongolZ баг Ази тивээс

»»

Унадаг дугуйтай бага насны хүүхэд замын хөдөлгөөнд оролцож байх үедээ ачааны машинд дайруулж, амь насаа алджээ
13:27

Энэ оны 06 дугаар сарын 27-ны өдөр Увс аймгийн цагдаагийн газарт “Гурван замын уулзварт ачааны автомашин унадаг

»»

Японы хаан Монголд айлчлах үеэрээ Япон цэргүүдийн булшийг эргэнэ гэв
11:58

Японы Цог Жавхлант Эзэн хаан, Эрхэм Дээд хатны хамт энэ сарын 6-ны өдрөөс Монгол Улсад төрийн айлчлал хийхтэй

»»

P. Diddy-г хүнд гэмт хэргүүдэд буруугүй гэж үзжээ
11:22

ВАШИНГТОН, 2025 оны зургаадугаар сарын 3 /DW/. P.Diddy, Puff Daddy, Diddy гэсэн тайзны нэрээр алдаршсан Америкийн

»»

Ойн түймэр 77.1 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна
10:17

Улсын хэмжээнд өнөөдөр /2025.07.02/ 11:00 цагийн байдлаар Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр суманд-2, Баянгол, Алтанбулаг суманд

»»

Далай лам дахин төрнө гэдгээ зарлаж, хойд дүрийг нь зөвхөн Гадэн Подран сан хайх эрхтэй гэв
09:45

Төвөдийн оюун санааны удирдагч Далай лам лхагва гарагт мэдэгдэхдээ, өөрийн нас барсны дараа дахин төрнө гэж баталж,

»»

Хэт халалтын улмаас Франц сургуулиудын үйл ажиллагааг зогсоож, Итали гадаа ажиллахыг хязгаарлав
09:44

Европт хэт халалт эхэлсний улмаас Франц сургууль, цэцэрлэгүүдийн үйл ажиллагааг зогсоож, Итали гадаа ажиллахыг хязгаарласан байна.

»»

”Солонго ярилцлага”｜Г.Баатар: Тэнгэрлэг сайхан аав минь
17:34

“Бүс ба Зам - Гэрэлт аялал” үргэлжилсээр
17:18

“Бүс ба Зам - Гэрэлт аялал” Монгол улс дахь төслийн 2025 оны үйл ажиллагаанд хамрагдахаар Монгол Улсын нүдний болор цайх өвчтэй 121 хүн 06 дугаар сарын 20-ны өдөр Эрээн боомтоор Хятад улсад иржээ.

Авлига авсан ХХЕГ-ын Нууцын албаны ажилтнуудын 2 жил нийтийн албанд томилогдох эрхийг хасаж, ₮6 саяар торголоо
15:18

Хил хамгаалах ерөнхий газар (ХХЕГ)-ын Нууц, мэдээллийн аюулгүй байдлын албаны Бүртгэлийн нэгдсэн системийн

»»

Долдугаар сард ЦАГ АГААР ямар байх вэ?
13:17

Цаг уурын байгууллагаас долдугаар сард нутгийн өмнөд хэсэг болон говийн аймгуудын нутгаар бороо хур ихтэй байх төлөвтэй байгааг мэдээлжээ.

»»

BTS хамтлаг 2026 онд шинэ цомог, дэлхийн аялан тоглолтоор эргэн ирнэ
12:49

Мягмар гарагийн /2025.07.01/ орой Өмнөд Солонгосын алдарт BTS хамтлаг ирэх жил эргэн эрэлтээ хийнэ гэж Weverse

»»

Путин, Макрон нар гурван жилийн дараа дахин утсаар ярилаа
12:47

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин, Францын Ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон нар долдугаар сарын 1-ний өдөр утсаар

»»

“Дээлтэй Монгол” наадам энэ сарын 8-нд болно
10:33

Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газар, нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар, Соёл, Спорт, Аялал жуулчлал,

»»

Дэлгүүрийн худалдагчийг зодсон эрэгтэйг 48 цаг саатуулжээ
09:06

Цагдаагийн байгууллагад энэ оны 06 дугаар сарын 27-ны өдрийн 22:40 цагт Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р багийн

»»

Нагоя башёд Монголын 20 бөх барилдана
08:45

Японы сумо бөхийн холбооноос ирэх сарын 13-нд эхлэх Нагоя башёгийн банцүкэг өчигдөр зарлаж манай улсаас 20 бөх дөрвөн зиндаанд зодоглох юм.

»»

Ой хээрийн хоёр түймрийг бүрэн унтраалаа
17:04

Өнөөдөр хоёр гал түймрийг бүрэн унтраасан талаар ОБЕГ-аас мэдээллээ.

»»

Өвөр Монголын цөлийг зассан туршлага
15:40

Энэ жил “Гурван умард” төсөл хэрэгжиж эхэлсний 47 жилийн ой тохиож байна. Хагас зуун жил үргэлжилсэн уйгагүй хөдөлмөрөөр Өвөр Монгол орон эх орныхоо хойд хилд нуршгүй ногоон хэрэм босгож, улс орны экологийн аюулгүй байдлыг үр ашигтайгаар баталгаажуулсан юм.

Харилцаа хамтын ажиллагаагаа гүнзгийрүүлж, Хятад Монголын найрамдлын түүхийг өгүүлнэ
15:39

6-р сарын 10-нд Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн Хүбэй муж, ӨМӨЗО дахь хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээний нээлтийн үеэр Бүх Хятадын Сэтгүүлчдийн Нийгэмлэг болон Монголын СНЭ-ыэ дарга нар захидал илгээж, хамтарсан сурвалжилга амжилттай эхэлсэнд баяр хүргэжээ.

Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийнхний хамтарсан сурвалжилга эхэллээ
15:38

Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн Хүбэй, ӨМӨЗО дахь "Боломжоо хуваалцан, хамтдаа хөгжье" хамтарсан сурвалжилгын үйл ажиллагаа ӨМӨЗО-ны Тунляо хотод 6-р сарын 10-ны үдээс хойш эхэллээ. Энэхүү арга хэмжээг БХСН, БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа ЭСЯ, Монголын СНЭ хамтран гүйцэтгэж, ӨМӨЗО-ны Ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллин алба, Хүбэй мужийн Ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн алба хамтран зохион байгуулж буй юм.

Шэнь Миньжуань:Хятад, Монголын хүмүүнлэгийн солилцооны агуулгыг баяжуулж, найрамдлыг бэхжүүлнэ
15:37

БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Шэнь Миньжуань Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээнд захидал илгээж, Бүх Хятадын сэтгүүлчдийн нийгэмлэг, БНХАУ-аас Монгол улсад суугаа Элчин Сайдын Яам, Монгол Улсын СНЭ, ӨМӨЗО-ны ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн алба, Хүбэй мужийн ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн албанаас хамтран зохион байгуулж буй Хятад, Монголын сэтгүүлчдийн Хүбэй, Өвөр Монгол дахь хамтарсан сурвалжилгын ажиллагаа эхэлсэнд баяр хүргэв.

Хятад улс сансар судлалын өдрөөрөө Хятад маягийн сансар судллын шинэ аяллаа эхлүүлэв
15:36

4-р сарын 24-ний өдөр бол Хятадын сансар судлалын арав дах өдөрлөг юм. Энэ өдөр мөн Хятад улсын анхны хиймэл дагуул "Дүнфанхүн-1"-ийг амжилттай хөөргөсний 55 жилийн ой юм. Энэ өдөр "Шэньжөү-20" нисэгчтэй сансрын хөлгийг хөөргөж, орчлон ертөнцийг судлах шинэ аяныг дахин эхлүүлсэн юм.

Өнөөдөр бид бүгдээрээ одон орон сонирхогчид болсон. 04-р сард бид сансрын нисгэгчиддээ хүндэтгэл үзүүлэх ёстой, уудам орчлонгийн нууцыг тайлж, сансрын нисгэгчдийн бичсэн хятад маягийн романтикийг мэдрэх ёстой.

Супер хиймэл оюун бүтээх лаборатори байгуулжээ
14:53

НЬЮ-ЙОРК, 2025 оны долоодугаар сарын 1 /Bloomberg/. Өгөгдсөн даалгаврыг хүний түвшинд эсвэл бүр илүү сайн