Дараагийн 1942 онд явагдах ёстой байсан ДАШТ-ий эрхийн төлөө Бразили, Итали хоёр өрсөлдөх гэж байлаа. 1946 оны долдугаар сард найман жилийн дараа FIFA-гийн конгресс цугларахдаа ДАШТ-1950 оны тэмцээнийг явуулах эзний асуудлыг өмнө шийдсэн гэж үзэв. Тэр үед тэмцээнийг явуулж чадах орнуудын нэг нь Бразили байсан учир шууд л өргөдлөө өгөөд эрхийг нь авав.

Конгресс дээр хамгийн сэтгэл догдлуулсан эгшин нь Италийн хөлбөмбөгийн холбооны удирдагч нарын нэг Отторино Барассийн яриа болов. Тэрээр тэр үед аваргуудад гардуулж байсан “Алтан дагинын” хувь заяаны тухай ярьжээ. Италичууд 1938 оны тэмцээний дараа цомыг Швейцарийн банкны Ромын салбарт хадгалуулахаар өгсөн байв. Хэрэг явдал бишдээд ирсэн үед “алтан дагиныг” тэндаас авахаар болжээ. Түүнийг хадгалах хариуцлагыг авсан хүн нь Барасси байлаа.

“Алтан дагина” буюу Жюль Римегийн цом.

Фашистууд түүний гэрт хэд хэдэн удаа нэгжлэг хийгээд цомыг олоогүйг тэр ярив. “Алтан дагина” нь орон доор хог новш дунд байжээ. Барасси хуучин урт түрийтэй гуталд түүнийг хийгээд орхисон нь нуултыг амжилттай болгосон байв. Алга ташилтын дор тэрээр цомыг FIFA-гийн ерөнхийлөгч Жюль Риме-д гардууллаа.

Шотланд бардагнал

Тэмцээнд оролцох хүсэлтээ 29 орон илэрхийлсэн ба тэдний зарим нь сонгон шалгаруулах тэмцээнээс өмнө, хэсэг нь түүний дараа Бразилид очихоос татгалзжээ. Харин өмнөх тэмцээнүүдийг үл тоож байсан Британийн шигшээ багууд (Home Nations) Бразилид очно гэлээ. Англи, Шотланд, Хойд Ирланд,Уэльс дөрвийг нэгэн хэсэг болгон тэдэнд хоёр эрхийг олгосон байв. Одоо ч гайхмаар хамгийн сонирхолтой түүх тэр хэсгээс гарчээ.

Хэсэгтээ нэгээр гарвал л ДАШТ-нд оролцоно гэж Шотланд даналзав. Сүүлийн тоглолтууд эхлэхэд Уэльс, Хойд Ирланд хоёр боломжоо алдсан байв. Англи, Шотланд хоёр адилхан дөрвөн оноотой. Ялалтад хоёр оноо өгдөг байсан цаг л даа. Шийдсэн тоглолт Глазго хотноо 1950 оны дөрөвдүгээр сард болсон юм. Англичууд ямар нэгэн нөхцөл тавиагүй. Тэртэй тэргүй шигшээд шалгарсан байлаа. Гэхдээ энэ тоглолтод ялах нь тэдэнд Их Британийн аваргын албан бус цолыг өгч байсан юм. Англид тэр цол бусад цолнуудаас хамгийн чухал нь байжээ.

FIFA энэ тоглолтод гадны шүүгчийг санал болгосон ч шотландчууд английн Артур Эллисийг сонгосон байна. Британийн шигшээ багууд нь зочин багийн нутгийн шүүгчдээр шүүлэгдэг журамтай байсан ба шотландчууд уламжлалыг өөрчлөх гэсэнгүй. FIFA тэнд заах эрхгүй гэнэ.

Гэрч нарын яриагаар, шотландчууд давуутай байсан ч гоол хийж чадсангүй, ер тэдэнд тэнцэх л хангалттай байлаа. Англичууд хоёрдугаар хагасын эхэнд хэсэг үеийг сайн өнгөрөөн тэр үедээ гоол оруулж чадав. Рой Бентлийн гоол цорын ганц бөмбөг болсон ба тэр нь Шотландчуудыг дэлхийн аваргад оруулсангүй. Ам алдвал барьж болдоггүй гэдэг л болж дээ. Өөр хувилбар бол байсан. Английн шигшээгийн ахлагч шотланд ахлагч Жорж Янгад хандан Шотландын холбоонд баг нь тэргүүн байр эзлэх ёстой гэсэн нөхцлөө эргэн харахыг хүс гэсэн байлаа. Янг хэлснээр нь хийсэн ч удирдлага нь хүлээн авсангүй.

Нүцгэн хөлтнүүд, замын түгжрэл ба төмөр дэгээ

Шигшээ тоглолтын сугалааны өмнө туркууд тэмцээнд оролцохгүй гэлээ. Түүний оронд Португали, Францын багуудад тоглох санал тавив. Португаличууд шууд татгалзав. Харин шодолтын дараа хэтэрхий хол зам туулна гээд францчууд бас татгалзлаа. Хамгийн сүүлд Энэтхэг тэмцээнд очихгүйгээ мэдэгдлээ. Улс орон нь үймээнтэй байсан гэх. Өөр нэг хувилбараар FIFA тэднийг хөл нүцгэн тоглуулахгүй гэснээс Энэтхэг татгалзсан гэдэг.

Тэмцээний явц:

1-р хэсэг

Бразили 5 оноо
Югослав 4
Швейцари 3
Мексик 0
2-р хэсэг
Испани 6 оноо
Англи 2
Чили 2
АНУ 2
3-р хэсэг
Швед 3 оноо
Итали 2
Парагвай 1
4-р хэсэг
Уругвай 2 оноо
Боливи 0
Шигшээ хэсэг
Уругвай 5 оноо
Бразили 4
Швед 2
Испани 1

Үр дүнд нь хоёр хэсэгт тус бүр дөрвөн баг, нэг хэсэгт гурван баг, дөрөв дэхэд нь хоёр баг үлдлээ. Энэ “микро хэсгүүдийн” тоглолтоос хамгийн сонирхолтой нь Уругвай, Боливи хоёрын багаас гарсан юм. Аваргын тэмцээний түүхэнд анх удаагаа дэлхийн аваргууд эсрэг хаалганд хариултгүй найман бөмбөгийг орууллаа. Бусад хэсгүүдийн тоглолтууд тийм ч сүртэй болж чадаагүй. Бразиличууд гэхэд оноо алдаагүй байж чадсангүй, “Маракана” цэнгэлдэхэд болсон нээлтийн тоглолтоор мексикчуудыг 4:0 хожин сүртэй эхлэлттэй байлаа. Энэ тоглолтын өмнө өнөөгийнх шиг замын том түгжрэлд Британийн шүүгчдийн бригад орон ихээхэн хоцорч ирэв. Нээлтийн ажиллагааны арга хэмжээ л удааширч тэдний хоцролтыг аварч байв. Энэ тоглолтыг 160 мянган хүн үзсэн нь аваргын тэмцээнүүдийн дээд үзүүлэлт болжээ.

Дараа нь бразиличууд Швейцаритай (2:2) тоглож байхдаа 88 дахь минутад бөмбөг алдан тэнцэв. Югославыг тэд буулган авч (2:0) тэд хэсгээсээ гарчээ. Тоглолтын өмнө хонгилоор талбайд гарах үеэр Югославын багийн ахлагч яагаад юм бэ тэнд өлгөөтэй байсан төмөр дэгээг мөргөн хөмсгөө ноцтой сэтэлсэн байв. Тэр үед солилцоо байгаагүй учир Райко Митичийг “оёж байх” зуур бразиличууд олонхоо ашиглан тоог нээлгэлээ. Тэнцвэл цааш явахаар байсан мөрөөдлөө югославчууд орхихоос өөр аргагүй болов.

Хоёрдугаар хэсэгт испаничууд гурван ялалтайгаар тэдний тоонд америкчуудад хожигдсон англичуудыг ялсан байв. Гурав дахь хэсэгт дэлхийн хоёр удаагийн аварга италичуудыг ялсан Шведын баг (3:2) тэргүүллээ. Италичуудаас том амжилт гарна гэсэн найдлага байгаагүй юм. Учир нь шигшээгийн суурь баг байсан “Торино” 1949 онд онгоцны ослоор үрэгдсэн байлаа.

Сүйрэл

Плей-офф системээс энэ удаа татгалзсан байв. Хэсгийн ялагчдыг шигшээ хэсэг болгон тойргийн тоглолтоор ялагчийг тодруулжээ. Хасагдах системээс татгалзах санааг бразиличууд гарган өөрсдийн эрсдлийг бууруулах гэсэн юм. Сүүлчийн тоглолт хүртэл тэд шведүүдэд долоон бөмбөг, испаничуудад зургаан бөмбөг оруулан өөрсдөө нэг нэг бөмбөгийг алдсан явж байв. Урагвайтай тоглосон сүүлчийн тоглолтод тэнцэхэд л тэд дэлхийн аварга болох ёстой байжээ.

Урагвайчуудтай тоглох өдөр Бразилийн бүх сонингууд “Эд нар аваргууд!” гэсэн гарчигтайгаар хэвлэгдсэн ба албан тушаалтнууд хөлбөмбөгчдийг хүлээн авалтад урьж эхэлсэн байлаа. “Бразили ялах ёстой!” гэсэн уриаг арай л хэлгүйчүүд хэлээгүй байсан юм. Бразилийн багийн өрөөнд сүүлийн цагуудад нь хэдэн арван хүн шавалдан бүгд л захиас биш баяр хүргэлт хийж байлаа. Цэнгэлдэх хүрээлэнд 200 мянган хүн цугларчээ.

Бразилийн болон дэлхийн түүхэнд Уругвай, Бразили хоёрын тоглолт “Мараканазо” нэрээр орсон ба түүнийг “Маракана дахь сүйрэл” гэж орчуулж болно. Хоёрдугаар хагаст талбайн эзэд эхний бөмбөгийг оруулаад тоогоо нэмэгдүүлэхээр гүйлдлээ. Ингээд хариуд нь хоёр бөмбөг өөрийн хаалганд алдав. Урагвайг хоёр дахь удаагаа дэлхийн аварга болгосон бөмбөгийг Бразилийн хаалганд Альсидес Гижа оруулжээ.

“Ямар нэгэн баяр, хөөр, үг хэлэлт, төрийн дуулал, жагсаал, хаалтын ажиллагаа байсангүй. Тал талаасаа хүмүүст шахуулсан би гартаа цомоо бариад зогсож байлаа. Миний аз болоход Урагвайн багийн ахлагч Варела ойролцоо харагдав. Би яаран бараг хулгайгаар юм шиг л цомыг гардуулаад түүний шөрмөслөг хүнд гарыг барив. Ганц ч үг хэлж чадсангүй”

FIFA-гийн ерөнхийлөгч Жюль Риме

“Маракана” дахь сүйрэл

1950 оны долдугаар сарын 16, Уругвай-Бразили 2:2. Уругвайн Хуан Альберто Скьяффино тоог тэнцүүллээ.

“Маракана” цэнгэлдэх хоосрох үед ялагдлыг нь даваагүй дөрвөн хөгжөөн дэмжигчийн цогцос үзэгчдийн суудалд үлдсэн байлаа. Тус орон даяар давалгаалсан цус харвалт, амиа хорлох давалгаанд нэрвэгдэгсдийн тоо 200 орчим хүн болжээ. Рио хотоор орой зугаалж явсныхаа дараа Варела “хэрэв бразиличуудад ялагдал нь ийм их гай тарихыг мэдсэн бол ялагдахыг илүүд үзэх байсан” гэжээ. Гэхдээ Урагвай хожоод дэлхийн хоёр удаагийн аварга болсон юм.