зориулан "Уурхайчдын улсын зөвлөгөөн-2014" арга хэмжээг Уул, уурхайн яам, Ашигт малтмалын газар, Уул уурхайн ассоциац хамтран өчигдөр зохион байгууллаа. Манай улсад уул уурхайн салбар сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй хөгжиж, эдийн засагт оруулах хувь нэмэр өсч энэ салбарт ажиллах хүний тоо 50 мянгад дөхжээ. Уул уурхайн салбарын ярианы гол сэдэв нь хөрөнгө оруулалт, техник технологи, х лиценз зөвшөөрөл байсаар ирсэн. Харин одоо баялаг бүтээгч хүний тухай ярьж эхэлж байгаа нь тун олзуурхууштай. Тиймээс ч "Уурхайчдын улсын зөвлөлгөөн"-ийг анх удаа зохион байгуулж байгаа нь энэ.

Уул, уурхайн сайд Р.Жигжид энэхүү уулзалтад ихээхэн ач холбогдол өгч, өөрөө нээж үг хэлсэн юм. Тэрээр "Монгол Улс байгалийн баялаг ихтэй. Гэхдээ үүнээс илүү баялаг бол хүн. Тиймээс баялаг бүтээгчид маань эрүүл байх хэрэгтэй" гэж онцолсон. Мөн уурхайчдын хөдөлмөрийн нөхцөл, нийгмийн асуудал, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал.эрүүл орчинд хөдөлмөрлөх, ая тухтай амьдрах нөхцлийг хангах, өрсөлдөхүйц хэмжээний цалин хөлс өгөх, нийгмийн асуудлыг шийдэх хэрэгтэй. Ингэж чадвал хөрөнгө оруулалтын үр өгөөж нэмэгдэж, урт хугацаанд тогтвортой ажиллах нөхцөл бүрдэнэ" гэлээ.

Уулыг нүүлгэх ухааны тэнхээтэй, удмаа дагасан уурхайчин би гэдэг дуугаа дуулсаар ажилладаг уул уурхайн салбар аль ч талаараа эрсдэл ихтэй гэдэг. Хүнд машин механизм, тэсэрч дэлбэрэх бодис, газрын гүнд болон хүйтэн нөхцөл, шөнө ажиллахаас гадна хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, үйлдвэрлэлийн осол гэмтэл гарах нь элбэг. Гэхдээ сүүлийн жилүүдэд ослын тоо жил дараалан буурч байгаа гэсэн. Тоо баримт дурдвал, 2008 онд 95 осол гарч 42 хүн нас баржээ. Өнгөрсөн онд 60 ослын улмаас 14 хүн ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлжээ. Үүний цаана хөдөлмөрийн чадвараа алдсан, тахир дутуу болсон хүн олон. Тиймээс осол гэмтлийн тоог бууруулаад зогсохгүй осол гаргахгүй байх, урьдчилан сэргийлэх ажил чухал байгаа талаар зөвлөгөөн дээр ярьсан. Энэ талаар "Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй"-н талаар Уул, уурхайн яамнаас авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар тус яамны хэлтсийн дарга Б.Нэргүй илтгэл тавилаа, Мөн "Уул уурхайн салбарт ажиллагсадын хөдөлмөрийн нөхцөл, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн асуудал", "Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын уурхайн хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн тухай 176 дугаар конвенцийн үзэл баримтлал", "Уурхай дахь хөдөлмөрийн харилцааны асуудал, цаашид авах арга хэмжээ", "Мэргэжлээс шалтгаалах өвчлөлийн өнөөгийн байдал", "Уурхайн нийгмийн хариуцлага ба уурхайчдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэж байгаа ажил олгогчдын туршлага" сэдвээр салбар бүрийн мэргэжилтнүүд илтгэл тавьж, оролцогчид санал бодлоо илэрхийлсэн юм.

Ажиллагсадын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 384 мянган төгрөг байхаар тогтоосон юм байна. Үүнээс доош цалин өгч болохгүй гэсэн үг. Гэхдээ 250 мянган төгрөгийн цалинтай бульдозерчин байдаг, ажилтантай хөдөлмөрийн болон хамтын гэрээ байгуулдаггүй, наад захын хөдөлмөр хамгааллын багаж хэрэгсэлээр хангадаггүй. Олон хоногоор шөнийн ээлжээр ажиллуулдаг гэх зэрэг зөрчил энэ салбарыг тойрдоггүй талаар илтгэгчид онцолж байлаа. Уул уурхайн салбарт ажиллаж байгаа хүмүүсийн нийгэм, гэр бүлийн тулгамдсан асуудлын тухай Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яамны Хүүхэд гэр бүлийн хөгжлийн хэлтсийн дарга, доктор Х.Баавгайн илтгэл тавьсан. Түүний хэлснээр уул уурхайн салбарт ажиллаж байгаа ажиллагсадын талаас илүү хувь нь 18-35 насны залуучууд байдаг юм байна. Ихэнх нь гэрлэсэн, хүүхэдтэй ч гэр бүлээрээ ажиллах боломж байдаггүй. Тиймээс тусдаа амьдардаг, үүнээс шалтгаалан үл ойлголцол үүсэх, хардах, гэр бүлээс гадуурх харилцаанд орох зэрэг байдал үүсч гэр бүл салах нь нэмэгджээ. Судалгаанд оролцсон хүмүүсээс, шаардлага гарвал ар гэртэйгээ холбоо барьдаг, эхнэртэйгээ холбоо тасарсан гэдэг хариулт өгсөн тохиолдол тодорхой хувийг эзэлжээ. Манай улс хүн ам цөөн, тэгсэн хэрнээ бараг 500 мянган хүн уул уурхайн салбарт ажиллаж байгаа талаар дээр өгүүлсэн. Тиймээс энэ салбарт ажиллагсадыг гэр бүлтэй нь хамт ажиллах боломжоор хангах, дээд тал нь 14 хоноод гэртээ буцдаг байх зэргийг бодлого болгож ажиллах шаардлага байгаа талаар дурдсан.

Уурхайчин гэдэг баялаг бүтээгчид, тэдний ажлын байр байнгын хөдөлгөөнд оршдогоороо бусад салбараас ялгаатай. Өглөө бүр тэднийг шинэ нөхцөл байдал угтдаг, тиймээс тэр нөхцөл байдлыг зөв үнэлж дүгнэх нь аюул ослоос хамгаалдаг гэж салбарынхан ярьж байсан. Уул уурхайн салбарт хэдэн тонн алт, нүүрс, ашигт малтмал олборлосноор , үйл ажиллагааг нь дүгнэхээ больсон гэнэ шүү. Харин хэдэн мянган цаг аюулгүй ажилласнаар тэдний амжилтыг дүгнэдэг болжээ. Түүнчлэн ажилтан удирдлагын харилцаа халуун дотно, хүмүүс нь ажил, амьдралдаа сэтгэл хангалуун бол тухайн компанийн орлого 50-70 хувь өсдөг гэдгийг шинжлэх ухаан тогтоосон байна. Тиймээсорлогоо нэмэгдүүлье гэвэл хүнээ хайрла гэж зөвлөж байна лээ, захирлууд минь анхаарч нэг үзээрэй.

"Уурхайчдын улсын зөвлөгөөн"-ийг цаашид жил бүр уламжлал болгон явуулж хэвших, түүнчлэн Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн салбар хороо байгуулах талаар тохиролцсон. Үүнээс гадна оны шилдэг аж ахуйн нэгж, уурхайчдаа шалгарууллаа. Шилдэг аж ахуйн нэгжийг таван номинацаар шалгаруулсан байна. Үүнд:

1.Тэргүүний хөрөнгө оруулагч аж ахуйн нэгжээр -"Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр" Тус компани нийт 164.5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт оруулж, 279 хүнийг ажлын бэйраар хангасан,
2.Дэвшилтэд технологи нэвтрүүлэгч аж ахуйн нэгж- "Фокус металл майнинг" компани Булган аймгийн Бүрэгхангай сумын нутагт орших Худаг байшинтын уурхайд жилд 600 мянган тонн төмрийн хүдрийг нойтон соронзон аргаар баяжуулах хүчин чадалтай үйлдвэр шинээр ашиглалтад оруулсан.
З.Тэргүүний нөхөн сэргээгч аж ахуйн нэгж-"Мондулаан трейд" компанийн тусгай зөвшөөрөлтэй талбайд "Уул уурхайн үндэсний олборлогч" компанийн гүйцэтгэсэн нөхөн сэргээлт. Тус компани 116.4 га талбайд техникийн болон биологийн нөхөн сэргээлт хийжээ.
4.Шилдэг хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааг эрхэмлэгч аж ахуйн нэгж-"Цайртминерал" ХХК. 2014 оны уулын ажлын төлөвлөгөөний дагуу тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж, аймгийн төвд 72 айлын орон сууц ашиглалтад оруулсан. 90 ажилтны орон сууцны болон нийгмийн асуудлыг шийдсэн. Есөн жилийн турш аюулгүй ажиллагааны дүрэм, журмыг чанд биелүүлж аваар осолгүй ажилласан.
5.Шилдэг төсөл боловсруулагч аж ахуйн нэгж-"Кью Эм Си" компани. "Оюу толгой" компанийн далд уурхайн ТЭЗҮ, "Сентерра гоулд" компанийн Гацууртын үндсэн ордын ТЭЗҮ зэрэг эдийн засагт томоохон хувь нэмэр оруулахуйц төсөл боловсруулсан.
Эдгээрээс гадна Я.Дэрийлаамятав, С.Сүхбаатар, П.Хурцбилэг, Б.Отгонбат, С.Ганлантуу, Б.Алтаншагай нарыг "Шилдэг уурхайчин" цол тэмдгээр шагналаа.

Ц.Батсайхан: Байгаль орчинд ээлтэй технологи ашигласан
Шилдэг технологитой аж ахуйн нэгжээр шалгарсан "Фокус металл майнинг" компанийн гүйцэтгэх захирал Ц.Батсайхантай ярилцлаа.
-Шилдгээр шалгарсанд баяр хүргэе. Яг ямар технологи нэвтрүүлж энэ шагналыг авч байна вэ?
-Манай компани Булган аймгийн Бүрэгхангай сумын нутагт байх төмрийн ордыг түшиглэн нойтон баяжуулах үйлдвэрийг ашиглалтад орууллаа. Жилд 66 хувийн агуулгатай 600 мянган тонн төмрийн хүдрийн баяжмал боловсруулсан. Гол нь 35 хувийн агуулгатай хүдрййн агууллагыг нэмэгдүүлж боловсруулж байгаа гэсэн үг. Сүүлийн үеййн байгаль орчинд ээлтэй технологи оруулж ирэхийг зорилгоо болгосон. Мөн гүний биш гадаргууны усыг ашиглаж эргэлтийн усан сан байгуулсан. Ингэснээр 80-85 хувь усаа эргүүлэн ашигладаг болсон.
-Хэдэн ажилтантай, улсын төсөвт хэр татвар төвлөрүүлдэг вэ?
-200 гаруй ажилтантай. Энэ оны жилийн эцсийн тайлан хараахан гараагүй байна. Өнгөрсөн жилийн байдлаар нөөц ашигласны төлбөрт 200 орчим сая төгрөг төлж байсан. Энэ жилд 400-гаад сая төгрөг төлөх байх. Үүнээс гадна олон төрлийн татвар төлдөг. Зөвхөн ус ашигласны төлбөот 136 сая төгрөг төлсөн байгаа.

М.АЛТАНЦЭЦЭГ /ҮНДЭСНИЙ ШУУДАН/

Уул уурхайн салбарыг олборлосон алтаар нь бус ажилласан хүний амьдралаар дүгнэнэ
Tweet
Bolod.mn