БНХАУ-ын Ухань хотод болсон олон улсын циркчдийн "А" зэрэглэлийн наадмаас Монголын үндэсний циркийн жүжигчид болох Д.Хүслэн, А.Аззаяа, Б.Энэрэл нар мөнгөн цом хүртжээ.

Тэдний үзүүлбэрийг Монгол Улсын Ардын жүжигчин, Төрийн соёрхолт уран нугараач Б.Норовсамбуу дэглэсэн байна. Түүнтэй ярилцахаар гэрт нь очиход отгон шавь нар нь багшдаа тэвэр дүүрэн цэцгийн баглаатай ирж байсан юм.

Уран нугаралтаар өсөн настайгаасаа хичээллэсэн тэрбээр 18-тайдаа гавьяат жүжигчин хэмээх эрхэм цол хүртсэн билээ.

-Монгол Улсын нэрийг дэлхийн нэр хүндтэй наадмын тайзан дээр дуудуулж, мөнгөн цом хүртсэн шавь нарыг бэлтгэсэн танд баяр хүргэе. Энэ удаагийн наадамд зориулан дэглэсэн үзүүлбэрээ шавь нартайгаа хэр удаан бэлтгэсэн бэ?

-Би Канадын “Нарны цирк”-т таван жил ажиллаж байгаад 2009 онд эх орондоо ирсэн. Тэр жилээ авьяастай хүүхдүүдийг бүртгэн авч, Монголын үндэсний циркийн дэргэд сургалтын студи байгуулсан.

Ирснээсээ хойш олон улсын тэмцээнд зориулан хоёр үзүүлбэр бэлтгэсний нэг нь энэ удаагийн наадамд толилуулсан “Цасны ирвэс” юм. Олон улсын наадамд оролцсон шавь нар маань 14 настай. Гурвуулаа над дээр таван жил хичээллэсэн авьяастай хүүхдүүд.

Өнгөрсөн онд Монголын мэргэжлийн уран нугараачдын наадам болсон. Тэр үеэр энэ үзүүлбэрийг анх удаа олон нийтэд толилуулсан. Тухайн үед энэхүү үзүүлбэрээрээ жүжигчид маань бас мөнгөн цом хүртэж байсан юм. Үзүүлбэртээ ирвэсийг сонгосон нь учиртай.

Зөвхөн Монгол Алтайд байдаг дархан цаазат амьтны араншинг бодож үзүүлбэрээ тавьсан. Зохиомжийн хувьд хадан дээр гурван гүен тоглон наадаж байгаагаар дүрсэлж үзүүлсэн.

Ер нь циркийн урлаг бол хамтын бүтээл байдаг. Энэ үзүүлбэрийг хийхэд хөгжмийн зохиолч, оёдолчин, зураач болон Л.Энхчимэг шавь маань надад их тусалсан. Тэдэндээ "Баярлалаа" гэж хэлье.

-Шавь нарын тань нэр үнэхээр бэлгэшээлтэй юм. Хүсч, энэрч, аз тохиосон учраас л мөнгөн цом хүртсэн гэлтэй?

-Б.Энэрэл, А.Аззаяа, Д.Хүслэн гээд шавь нарын маань нэрийг сонссон хүн бүр тэгж хэлдэг. Анхандаа ажиглаагүй ч сүүлд нь бодсон чинь их бэлгэшээлтэй санагдлаа. Бид тэмцээнд оролцохоосоо өмнө мэргэн хүнд очиж үзүүлсэн юм.

Тэгсэн “Мөнгөн цом авна" гэж хэлсэн. Шавь нар маань миний дэглэсэн үзүүлбэрийг санаанд хүртэл амилуулж чадсан. Тийм болохоор би сэтгэл хангалуун байна. Энэ бол олон жилийн нөр их хөдөлмөр шүү дээ. Уран нугаралт бол хүн бүрийн чаддаг зүйл биш.

-Ирвэсийн зан авирыг үзүүлбэртээ шингээсэн гэхээр өмнө нь толилуулсан бүтээлүүдээс илүү онцлогтой юм шиг?

-Сүүлийн үеийн циркийн хөгжлийн чиг хандлага ямар байгааг бодолцож энэ үзүүлбэрийг тавьсан. Одоо циркийн урлаг илүү тайзны жүжигчилсэн маягтай болж байма.

Тиймээс “Цасны ирвэс”-ийг арай өөрөөр тавихыг хичээсэн дээ. Ер нь би 2004-2009 оны хооронд “Нарны цирк"-т шавь нартайгаа тоглолт хийсэн. Тэр үед олон зүйл хийх ёстой, хийж чадахаа ойлгосон.

-Таны дэглэсэн үзүүлбэрт голдуу ан амьтан болон Монголын уламжлалт бс заншлын эд өлгийн талаар тусгасан байх юм.

-1992 онд тэмцээнд оролцож ирснийхээ дараа би Монголын циркийн урлагт шинэчлэл хийх хэрэгтэй юм байна гэдгийг ойлгосон. Бас барууны орнуудаар тоглож явахдаа үзэгчдийн юу сонирхож байгааг судлан түүнээсээ Монголын циркийн урлагт модөрн чиглэлийг оруулж ирсэн дээ. “Цасны ирвэс" үзүүлбэрт ч гэсэн амьтны зан аашийг биеийн хэлээр үзүүлсэн.

-Сүүлийн үед гадныхан уран нугаралтаар хичээллэх болжээ. Таныг "Нарны цирк"-т ажиллаж байхад “Уран нугаралт заагаад өгөөч” гээд хүмүүс ирдэг байв уу?

-Тийм болохоор манай уран нугараачид гадаад ажиллах болжээ. Бас амьдарч байна. Түүнийгээ дагаад очсон орнууддаа уран нугаралтын хичээл зааж байна. Миний хувьд “Нарны цирк"-т байхдаа хүүхдүүдийнхээ тоглолтод илүү санаа тавьдаг байсан. Насанд хүрээгүй хүүхдүүдийг хариуцан ажиллана гэдэг амаргүй.

-Циркийн урлагт хүчин зүтгэж байсан уран бүтээлчид гадаад руу гарах болсон. Энэ талаар та ямар байр суурьтай байдаг вэ?

-Нэг бодлын харамсалтай. Гэхдээ би жүжигчдэдээ буруу өгөхгүй. Өнөөдөр циркийн урлагийг хэн ч харахгүй байна. Ядаж Монголд ганцхан байгаа циркээ хувьчилчихлаа. Монголын циркийн урлаг сонгодог хэлбэрээр үүссэн ч хүч нь тарамдчихлаа.

Бид хувцас, хөгжим гээд бүхий л зүйлээ өөрсдөө бэлтгэж байна. Энэ нь уран бүтээлчдэд их дарамт болдог. Сая оролцсон наадамд ч гэсэн би өөрөө уран бүтээлийн зардлаа хариуцсан. Монголын циркийн урлагт хийх зүйл их бий. Бэрхшээлтэй зүйл ч байгаа байх.

-Та хүүхдийг хэдэн настайгаас нь авч уран нугаралтаар хичээллүүлдэг вэ?

-Уран нугаралт бол их эмзэг мэргэжил. Нугарахад хүний нугас ажилладаг учраас их эрсдэлтэй. Тийм учраас хүүхдийг хэдэн наснаас нь уран нугаралтаар хичээллүүлэх нь бас чухал. Өнөө үед хүүхдийг зургаан наснаас нь уран нугаралтаар хичээллүүлдэг болжээ.

Зарим нь хүүхдийг бүр гурван наснаас нь сургасан байх юм. Энэ бол цэвэр мөнгө хөөж байгаа асуудал. Би хүүхдийг тав, зургаан настайд нь авч уран нугаралтын дасгал зааж үзсэн. Ийм насны хүүхэд 20-30 минут дасгал хийдэг. Тэрэнд нь эцэг эх сар бүр төлбөр төлнө гэдэг хэцүү биз дээ.

Нөгөө талаар хүүхдийн сэтгэхүйд нь таарсан дасгал хийлгэх хэрэгтэй. Би авьяастай хүүхдүүдийг төлбөргүй сургадаг. Одоо ч манай сургалтад төлбөргүй сурч байгаа хүүхдүүд бий.

Хагас өнчин, эцэг эх нь группэд орсон төлбөр төлөх боломжгүй хүүхдүүдэд би төлбөргүй хичээл заадаг. Уран нугаралтаар бизнөс хийдэг хүн олон болж. Үүнд үнэхээр их харамсдаг.

-Сургалтыг тань ивээн тэтгэдэг байгууллага бий юү?

-Байхгүй, Тийм байгууллага байвал хэрэгтэй л байна. Манай студийн сургалтын төлбөр 50 мянган төгрөг. Ийм бага төлбөр авдаг болохоор багш нартаа үндсэн цалин өгч чаддаггүй.

Би ч яах вэ, тэтгэврийн мөнгөөрөө өөрийгөө болгодог. Харин залуу багш нарт маань л хэцүү юм даа.

Энэ үеэр олон улсын наадамд оролцоод ирсэн залуу жүжигчдийн сэтгэгдлийг сонслоо.

Д.Хүслэн: “Хунгийн дууль” нэртэй үзүүлбэрийг сэргээн тавих гэж байгаа

-Намайг Дашдаваагийн Хүслэн гэдэг. 31 дүгээр дунд сургуулийн 10а ангид сурдаг. Айлын том охин. Долоон настайгаасаа уран нугаралтаар хичээллэсэн. Анх удаа олон улсын шүүгчдийн өмнө гарч үзлээ. Их сандарсан.

Ялангуяа тайзан дээр гарахын өмнө их сандарсан. Гэхдээ багшийнхаа зөвлөгөөг дагаж өөрийгөө тайвшруулсан. Бид өдөрт 3-4 цагийн бэлтгэл хийдэг. Одоо “Хунгийн дууль” нэртэй үзүүлбэрийг сэргээн тавих гэж байна. Бидний өмнөх эгч нар энэ үзүүлбэрийг тавьж байсан гэсэн.

Б.Энэрэл: Анхны олон улсын тэмцээн байсан болохоор мэдэхгүй зүйл их байсан

-БНХАУ-д болсон олон улсын наадамд амжилттай оролцоод ирлээ. Анхны олон улсын тэмцээн байсан болохоор мэдэхгүй зүйл их байсан. Гэхдээ мөнгөн цом хүртсэн болохоор баяртай байна. Би долоон настайгаасаа уран нугаралтаар хичээллэсэн. Айлын том охин.

Өмнө нь Монгол Улсын Ардын жүжигчин, Төрийн соёрхолт уран нугараач Б.Норовсамбуу багшийн нэрэмжит тэмцээнд оролцож II байрт шалгарч байсан. Одоо Д.Сүхбаатарын нэрэмжит II дунд сургуулийн 10а ангид сурдаг.

Саяын тэмцээнд үзүүлсэн "Цасны ирвэс" үзүүлбэрийг хоёр жил бэлтгэсэн. Багш маань биднийг тайзан дээр гарахын өмнөхөн "Шүүгчид байна, тайзан дээр байна гэж битгий бодоорой. Гэр бүлийнхэндээ тоглолт үзүүлж байна" гэж бодоорой гэсэн. Бид гурав ч багшийн хэлснээр өөрсдийгөө бэлтгэсэн.

Б.Сэлэнгэ

Эх сурвалж:

Б.Норовсамбуу: Шавь нар маань миний дэглэсэн үзүүлбэрийг санаанд хүртэл амилуулсан
Tweet
Bolod.mn