зөвшөөрөлтэй, зөвшөөрөлгүй гадаадын иргэдийн тоо байх ёстой хэмжээнээсээ даваад байгаа явдал юм. Сүүлийн жилүүдэд манай улсын эдийн засаг, улс төр, барилга, үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуй гээд бүх салбарт хятадууд эзэн суух болсон нь нууц биш. Үүний тод жишээ болох Налайх дүүрэг дэх тоосгоны үйлдвэрийн хятад эзэд болоод тэнд ажиллаж буй монгол иргэдийн талаар сурвалжилсан юм.

Улаанбаатар хотоос 11.00 цагийн үед гарч, 30 минут давхиад Налайх дүүрэгт очиж тоосгоны үйлдвэр хаана байдгийг нутгийн иргэдээр заалган тэр зүг рүү хөдөлсөн юм. Налайхын зүүн урд талын дерөлжийг давахад нэлийсэн улаан хүрэн өнгийн дүр зураг бүрхэн үзэгдэв. Хэн ч харсан тоосгоны үйлдвэр гэдэг нь андашгүй. Тэдгээр үйлдвэрийн зүг ойртох тусам сэндийчиж сийчүүлсэн газрын хөрс, нунтаг сул шороо, жижиг тэрэг явахын эцэсгүй эвдэрсэн зам угтлаа.

Ингээд бид машинаа нэлээд зайдуухан орхиод тоосгоны үйлдвэр рүү явган очив. Налайх дүүрэгт өнөөдрийн байдлаар 22 тоосгоны үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж. Эдгээр үйлдвэрийн ихэнх нь тус дүүргийн III хорооны нутаг дэвсгэр болох Налайхын зүүн урд энгэрээр тархан байрлажээ. Бидний орсон эхний газар бол "Toп тоосго" нэртэй үйлдвэр байв.

Хятад эзэнтэй тоосгоны үйлдвэрийн гадаа "Гаднын хүн орохыг хориглоно" гэсэн бичиг хаалган дээрээ наажээ. Үйлдвэрийн үүдэнд хамгаалалтын хувцастай харуул бололтой залуу зогсч байв. Тэрбээр "Манай орчуулагч, даамлаас зөвшөөрөл авч дотогш нэвтэрдэг. Ажилчид цайндаа орсон. Ойрд захиалга их байгаа. Тиймээс манай захирал гадны хүн битгий оруул гэсэн үүрэг өгсөн" гэв.

Хамрын тамхи шиг үйрмэг шороо пургиж хаа саигүи тоосгоны хаягдал овоолсон тус хөндийд хар гялгар уут нөмрүүлсэн тоосго хэдэн арван эгнээгээр үргэлжлэх аж. Эгнүүлэн тавьсан тоосгонуудын дунд хэдэн хүн бөхөлзөн явах нь тоосгоны шахмал наранд хатсан эсэхийг шалгаж байгаа нь тэр. Харин хажууд нь 40 эргэм насны нуруундаа гараа үүрсэн хоёр хятад эр ажилчдаа ажиглаж энэ тэрүүгээр явж, захирангуй байдлаар зарим хүнд заавар өгч буй нь анхаарал их татлаа.

Харин хятад монгол нь ч мэдэгдэхгүй хэдэн хүн хар халуунд тоосго өрж, бас зөөж байв. Энэ үеэр түүхий тоосгыг хатсан эсэхийг шалгаж явсан Архангай аймгийн Цахир сумын иргэн Ц.Эрдэнэтэй цөөн хором ярилцсан юм.

Ц.Эрдэнэ: Хүүхдүүдийг хоёр, гурван мянган төгрөгөөр ажиллуулдаг

-Тоосгоны үйлдвэрт хэдэн жил ажиллаж байна. Хэдэн төгрөгийн цалин авдаг вэ. Амьжиргаанд тань хүрзлцэж байна уу?
-Тоосгоны үйлдвэрт эхнэртэйгээ хамт ажилладаг. Хоёулаа нийлээд 300 гаруй мянган төгрөг авч байна. Аймагтаа хэдэн малаа маллаад амьдардаг байсан. Зуданд хамаг малаа алдсан. Аймагтаа ажиллах гэхээр ажлын байр байдаггүй. Энд орон нутгаас гэр бүлээрээ, ах дүү хамаатан саднаараа ирсэн хүмүүс ажилладаг. Ихэнх нь малаа барсан, ажлын байр олдохгүй гэсэн шалтгаантай.

-Та хятад компанид ажиллаж байгаа юм уу. Насанд хүрээгүй хүүхэд ажиллаж байна уу. Хоол унд нь хэр байна вэ?
-Хятад эзэнтэй компанид ажиллаж байна. Зуны амралт эхлэхээр хүүхдүүд ирж ажилладаг. Өдрийн хоёр, гурван мянган төгрөгийн цалинтай ажиллуулдаг юм билээ. Хятадууд цагийг маш сайн баримтална. Ажлын цагт хэн ч бусдадаа саад болж, ярьж болохгүй. Ажлаа яг таг хийж тоолуулж, үнэлүүлнэ. Ажил сайн хийх тусам сайхан харилцаж залхуурч байгааг нь халж, шинэ хүн авна. Гэхдээ нэг хүний ажлыг гурван хүүхдээр, хямд зардлаар амжуулах аргатай хүмүүс. Хичээл эхлэх дөхөж байгаа болохоор одоо хүүхдүүд бараг үзэгдэхгүй байна. Ажилчдын байрны модон амбаарт зуслаа. Хоолны хувьд амт чанар муутай. Өлсөхийн эрхэнд идэхээс өөр аргагүй шүү дээ.

-Хятадууд монголчуудад их дээрэнгүй ханддаг гэсэн?
-Мөнгөтэй хүн бусдад дээрэнгүй ханддаг. Орчуулагч залуус нь хүртэл монголчуудтай их дээрэлхүү харилцдаг. Өөрсдийнх нь халааснаас мөнгө гарч байгаа юм шиг л загнана. Дургүйг нь хүргэсэн нэгнийг эзэндээ ховлож, цалингаас нь суутгуулж, үнэлгээг нь буруу тооцох гэх мэт муухай авир их гаргана. Эмэгтэйчүүд, хүүхдийн хөдөлмөрийг их мөлждег. Тоосго хэд хэдээр нь өргөж, зөөнө гэдэг эмэгтэй хүний хийх ажил биш. Амьдралын эрхээр олон эмэгтэй энэ ажлыг хийж байна.

Мөнгөний төлөө Монголчууд шоргоолж шиг ажилладаг
Үйлдвэрүүдийн гадуур хэсэг явлаа. Монгол ажилчидтай уулзаж, ярилцлага авах гэхээр "Элдэв хэл аманд өртөж, цалингаа авч чадахгүйд хүрэхээс айж байна" гэсэн хүмүүс олон таарсан юм.14-16 насны хүүхдүүд энд тэндгүй дугуй унаж явна.

Тэднээс энд ажилладаг уу гэтэл "Бид зуныхаа амралтаар энд ажиллаж, хичээлийнхээ хэрэгслийг бэлддэг. Зураг авч болохгүй шүү. Манай захирал хэвлэлийнхэнд ярилцлага өгч болохгүй. Хэрэв өгсөн байвал цалинг чинь өгөхгүй шүү гэдэг" гэв.

Харин Сэлэнгэ аймгаас ирсэн Ө.Наран "Эгч нь енгөрсөн хавраас ажиллаж эхэлсэн. Уг нь ажлаа хурдан хийвэл мөнгө олох боломжтой. Гэхдээ хоол унд, амьдрах орчин нөхцөл муутай. Цаг наргүй ажиллаад бие л их өвдөх юм. Мөнгөний төлөө өөрийгөө дайчилж ажиллаад ч олигтой цалин авч байгаа хүн ховор. Эрүүл мэндэд хортой нөхцөлд ажилладаг.

Ихэнх нь харшлын өвчин тусдаг. Нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгал төлдөггүй. Бороо орсон өдөр цалингүй, зүгээр суугаад өнждөг. Дээрээс нь ажлын үнэлгээг дутуу бодож, авах ёстой цалингаас 20-30 мянган төгрөг дандаа дутуу олгох юм. Үнэнийг хэлэхэд хагас цэрэгжилтийн байдалтай, маш хатуу хяналт дор монголчууд шоргоолж шиг ажилладаг.

А.Ганболд: Тоосгоны үйлдвэрт ажилладаг иргэд осолд ороод хохироод үдэж байна
Налайх дүүргийн тоосгоны үйлдвэрт ажилладаг иргэдийн гомдлын дагуу тус дүүрэгт шаврын орд ашиглан тоосгоны үйлдвэрлэл эрхлэгч 22 аж ахуйн нэгжид НМХЕГ-аас шалгалт хийжээ. Тус дүүрэгт шавар ашиглах тусгай зевшөөрөлтэй 28 аж ахуйн нэгжийн 805.0 га талбай байдгаас 492.3 га талбайд 21 аж ахуйн нэгж нь үйл ажиллагаа явуулдаг юм байна.

Шалгалтад хамрагдсан аж ахуйн нэгжүүдийн дийлэнх нь техникийн нөхөн сэргээлт хийсэн боловч биелэлтийг тайланд тусгаагүй, биологийн нөхөн сэргээлтийг хийгээгүй, усны гэрээ, худаг ашиглах дүгнэлт байхгүй, үйлдвэрлэлийн технологийн зааврыг боловсруулж батлуулаагүй, бүтээгдэхүүнээ тохирлын баталгаажилтад хамруулж, гэрчилгээ аваагүй, барилгын материал үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрелгүй зэрэг зөрчилтэй байсан байна.

Түүнчлэн ажлын байр болон ажилчдын ахуйн байрны эрүүл ахуйн нехцөл маш муу гэсэн дүн авчээ. Хөдөлмөрийн мөлжлөг явагдаж буй тоосгоны үйлдвэрт Налайх дүүргийн Засаг даргын тамгын газар хэрхэн хяналт тавьж ажилладаг талаар ИТХ-ын дарга А.Ганболдтой ярилцлаа.

-Налайх дүүргийн ЗДТГ-аас тоосгоны үйлдвэрт хяналт шалгалт хийдэг үү. Ихэвчлэн ямар зөрчил илэрдэг вэ?
-Тоосгоны үйлдвэрт хяналт шалгалт хийдэг. Зуны гурван сар ажил хийгээд хоосон хонохгүй өнгөрөөж байгаа нь хүмүүсийн амьдралд хэрэгтэй юм даа гэж л бодох юм. Нэг тоосгоны үйлдвэрт л гэхэд 20-30 монгол хүн ажиллаж байна. Зөвхөн налайхчууд биш. Энд тэндээс ирсэн хүмүүс байдаг.

-Тоосгоны үйлдвэрт ажилладаг иргэд бэртэж гэмтэх нь их байдаг гэсэн. Энэ жил хэчнээн хүн бэртсэн бэ?
-Тоосгоны үйлдвэрт хөл, гараа хугалсан, бэртэж гэмсэн осол их гарч байна. Гарсан ослыг хэнч хариуцахгүй байна. Амь насаа алдаагүй болохоор тухайн үйлдвэрийн эзэд нь ч тоодоггүй. Одоогийн байдлаар 11 хүн тоосгоны үйлдвэрт ажиллаж байгаад осолд орсон.

-Осолд орлоо гэхэд захирал нь эмчилгээний мөнгийг нь өгдөггүй гэж сонссон. Тэгэхээр тухайн хүн осолд орчихоод хохироод үлдэж байгаа хэрэг үү?
-Тэгж ойлгож болно. Тухайн хүн л хохироод үлдэнэ. Хариуцах эзэн байхгүй.

-Налайх дүүргийн ЗДТГ-аас тоосгоны үйлдвэрийн захиралд "Ажилчдынхаа аюулгүй ажиллагааны дүрмийг мөрдөж ажилла" гэсэн албан бичиг шаардлага хүргүүлдэг үү?
-Албан бичиг, шаардлага хүргүүлээд ажил төрлийг нь шалгаад "Осол гаргавал арга хэмжээ авна шүү" гэдэг. МХГ-аас хүртэл шалгалт хийдэг. Гэхдээ л осол гарсаар байна.

-Тоосгоны үйлдвэрт дийлэнх нь эмэгтэйчүүд ажилладаг. Налайхад хятад хүний хүүхдийг гаргасан эмэгтэйчүүд их байдаг гэж сонссон. Энэ талаар тодруулна уу?
-Би энэ асуудлыг маш сайн ойлгож байгаа. Хятадуудын дарамт дор морь, нохой шиг л ажиллаж байна. Хятад хүнтэй суусан монгол эмэгтэйчүүд олон бий. Тоосгоны үйлдвэрт ажилладаг хүмүүсийн яриаг сонсоход хятад хүнтэй суугаад тэнд амьдардаг монгол охидууд зөндөө байдаг гэсэн. Хятад хүнтэй суугаад хүүхэд гаргасан эмэгтэйчүүд байгаа. Хөх толбогүй хүүхдүүд сүүлийн жилүүдэд төрж байгааг Эрүүл мэндийн нэгдлийнхэн ч хэлдэг.

С.Ичинхорлоо

Эх сурвалж: Монголын үнэн

Хятадууд Монголчуудыг шоргоолж шиг ажиллуулсаар байна
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (3)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
********ууд монголчуудыг боолчлоод л монголын бячууд нүүрсээ түүхийгээр нь үнэгүй шахам өгье төмөр замаа тавь гээд л мөн гоё үлгэр ээ

2014-09-01 | 12:45:25 | 202.179.26.9 |

Зочин
тоосгоор барилга баридаг үё өнгөрсөн шүү дэ бүрэн цутгам********аар бариулаачээ т/т бэлэн рийгээд өгнө шүү

2014-08-19 | 06:09:44 | 221.158.147.108 |

Зочин
Uursduu ajillahaar ingeed hetcuu bna, shorgoolj shig ajilluullaa gene, hyataduudiig ajilluulahaar baahan hujaa nar oruulj irlee gene, tegeed odoo yana daa. . barilga barihad toosgo heregtei biz de, manaihaan. . . .

2014-08-18 | 22:44:10 | 112.72.13.59 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео