Чингэлтэй дүүргийн 8-р хороонд оршин суугч, 2014 оны "Нийслэлийн шилдэг гэр бүл"-ээр шалгарсан

Л.Содовсүрэнгийн гэргий Б. Оюунчимэгтэй ярилцлаа.

Эднийх хүн бүр байгаа орчиндоо тохирсон аж ахуйг эрхлэн уйгагүй зүтгэвэл хөдөлмөрийн үр шимийг хүртэх нь дамжиггүй хэмээх зарчмыг баримтлан, өрхийн амьжиргааг нэмэгдүүлэхэд хүчин зүтгэж буй залуугэр бүл юм. Түүгээр ч зогсохгүй таван төрлийн ногоо тарьж хүн ардаа экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнээр хангах үйлсэд өөрсдийнхөө хэмжээнд хувь нэмрээ оруулж явна. Өрхийн тэргүүн Л.Содовсүрэн Хөдөө аж ахуйн авто засварчин мэргэжилтэй. 2003 оноос "Цахилгаан дамжуулах үндэсний сүлжээ" төрийн өмчит ХХК, Засвар зохицуулалтын хэлтэс ПХБ төслийн мончероор ажиллаж байгаа. Тэрээр хамт олноо манлайлан ажиллаж
Тайланд улсад мэргэжил дээшлүүлсэн байгууллага, салбарын тэргүүний ажилтан юм.

Түүний гэргий Б.Оюунчимэг агрономич мэргэжилтэй. Мөн тэрээр чөлөөт цагаараа гар урлалын зүйл, шүрэн эдлэл, монгол хувцас захиалгаар оёж хорооныхоо эмэгтэйчүүдэд зааж сургаддг юм билээ. Мод, бут, хүнсний ногоо, таримал ургамал тарих чиглэлээр жилд 30-45 хүнийг тогтмол сургаж бусад залуу гэр бүлийг дэмжихэд өөрсдийн хувь нэмрийг оруулдаг. Тэд 2014 онд байгаль орчноо хамгаалах, нөхөн сэргээх зорилт дэвшүүлэн чацарганы 100, үхрийн нүд жимсний 10, улиасны 80 суулгац тус тус тариалжээ.

-Та хоёр их хөдөлмөрч залуус юмаа. Одоо хувиараа ямар аж ахуй эрхэлж байна вэ?
-Бид хоёр өмнө нь өөрийн гэсэн газаргүй байхдаа ажлынхаа хажуугаар жижиг ногооны цех ажиллуулж байсан. Тэгээд өөрийн гэсэн газартай болоод 2010 оноос өрхийн амьжиргаагаа дээшлүүлэх зорилгоор газар дээрээ төмс хүнсний ногоо, нарийн ногоо зэрэг таван төрлийн ногоо тариалж байна. Харин энэ жилээс жимс жимсгэний бут сөөгийг тарьж эхэлж байгаа. Далайд дусал нэмэр гэгчээр жижигхэн ч гэсэн Монголын хөрсөнд цэвэр экологийн химийн бордоо хэрэглээгүй, цэвэр гараараа тарьсан ногоо тарихыг чухалчилж байна. Тэгээд гар, сэтгэл нийлсэн хүмүүс хамтдаа зүтгэвэл ажил урагштай байх болов уу бас арга туршлагаа бусадтай хуваалцъя гэсэн зорилгоор есөн өрх хамтран "ИХЭР БУУДАЙ" хоршоогоо байгуулсан. Харин цаашдаа төр засгийн маань бодлого хэрэгжиж магадгүй гэж үзээд хоршоогоо улам өргөжүүлээд компани болгохын төлөө зүтгэнэ гэж бодож байгаа.

-Жилдээ хэр хэмжээний ногоо хураан авч байна вэ?

-Төмс 20-25 тонн, сонгино 200 гаруй кг, манжин хагас тонн, лууван 450 кг-ийг хурааж авч байна. Хүмүүс ногоон дээр ажиллаад өгөөч гэхээр бэлэн мөнгө шаарддаг. Тэгэхээр бидэнд бэлэн мөнгө байхгүй учраас ногоо өгье гэхээр ерөөсөө л бэлэн мөнгөө өгсний дараа л явъя гэдэг. Харин бидэнд хэрэгтэй шүү, өвөлжингөө идэх ногоотой болчихно гэсэн хүмүүс үнэн сэтгэлээсээ ажилладаг. Дараа нь ямар сайхан юм бэ, цэвэр ногоогоо өвөлжингөө хэрэглэлээ гэж баяр талархалаа илэрхийлэх нь олонтаа байдаг. Ер нь хараад байхад залуучууд ажил хийх дургүй болчихож. Харин тэтгэвэрт байдаг, эсвэл гэрт хүүхэд хардаг настай хүмүүс л цэвэр агаарт гаръя гэж бидний ажилд их тус дэм болдог доо.      

-Ногоогоо хаана борлуулдаг вэ?
-Борлуулахад л жаахан хүндрэлтэй байдаг юм. Ихэвчлэн найз нөхөд, танил талаараа л дамжуулж борлуулдаг. Бас хорооныхоо амьжиргааны баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой хүмүүс болон цэцэрлэгт хандив маягаар өгдөг.

-Хэр ашигтай ажиллаж байна?
-Хэдийгээр бага сага хүндрэл байсан ч гэлээ ашиг олдог. Түүгээрээ дараа жилийнхээ суулгацыг худалдаж авдаг. Нэг суулгац гэхэд л бөөний үнэ нь 1000 төгрөг байдаг. 100 суулгац гэхэд л 10.000 төгрөг байх жишээтэй. Тийм учраас бага багаар нь авдаг. Бас чацарганы суулгац гэхэд гурван жилдээ ургаж төлжиж байж үр жимсээ өгдөг. Сая л гэхэд дөнгөж хоёр настай чацарганын суулгац, гоёлын мод, үхрийн нүд зэрэг хэдэн хөөрхөн суулгац авсан.

-Төр засгаас хэрхэн яаж дэмдэг вэ. Цаашид ямар арга хэмжээ авбал зохилтой гэж бодож байна вэ?
-Мэдээ мэдээллээс сонсч байхад их сайхан зүйл ярьдаг. Гэвч одоогоор бодитоор тусламж авсан юм алга. Яг л өөрсдийнхөө хүч хөдөлмөрөөр хөдөлж байна. Бидэнд намар ногоо хураах, хавар анх тарих л хүн хүчний хүрэлцээ муутай болохоор хамгийн хүндрэлтэй байдаг. Гэхдээ яахав хоршоо гэдгээрээ өөрсдөө болгоод бүтээгээд дундаасаа мөнгөө нийлүүлээд бүх зүйлээ худалдаж авч хамтарч бүтээдэг. Тийм болохоор бид төрөөс зээл тусламж авч хэрэгжүүлсэн зүйл байхгүй. Гурван жил гар ажиллагаагаар мод тарихад үнэндээ амар байсангүй. Газар тракторооо хагалуулахад 90.000 төгрөг, үрсэлгээ гэхэд л 60,000 . төгрөг байдаг. Бид газраа өөрийн эрхгүй 60 мянган төгрөгөөр хагалуулдаг. Харин энэ жил үрсэлгээгээ долоон хоногийн дотор амжуулаад хийчихдэг юм. Энэ жил тоног төхөөрөмжөө сайжруулахын тулд зээлэнд хамрагдах гэж нэг сар гаруй хөөцөлдсөн. Гэтэл бидэн шиг хүмүүст саналтгүй юм байна, гол хүмүүстээ хүрдэггүй юмуу даа гэж үнэндээ бодсон. Одоо болтол хариу өгөөгүй байгаа учраас бүтэх бүтэхгүйг нь хэлж мэдэхгүй байна. Хэрэв зээллэг бүтвэл нэг трактортой болъё л гэж бодсон юм.

-Барьцаа хөрөнгө нэлээд шаарддаг юм болов уу?

-Хашаа байшингаа л барьцаалдаг шүү дээ. Эндээс надад өмнөх хүмүүс нь хийнэ, бүтээнэ гэж банкнаас зээл авчихаад эргээд зээлээ төлж чадахгүй итгэлийг нь алдаад хашраачихсан юм уу гэж бодсон.

-Тэгэхээр хэдийгээр хөрөнгө бэл багатай ч гэлээ хүн юуг бодож явбал зорьсон зорилгодоо хүрнэ гэж боддог вэ?

-Бусдад чадлаараа тусалж, байнга сайн сайхан зүйлийг бодож, түүндээ хүрэхийн тулд уйгагүй мэрийлттэй ажиллабал аяндаа л сайхан амьдрал ирдэг юм уу гэж боддог.

-Бас өнөр өтгөн ам бүл ч юм байна?

-Манайх 2 охин 3 хүүтэй. Том охин С.Сүрэнчимэг хүнсний технологич мэргэжилтэй. "Булган хангай" компанид хүнсний технологичоор ажилладаг. Охин С. Жаргалмаа ерөнхий боловсролын 96-р сургуулийг алтан медальтай төгссөн. Одоо Монгол Улсын Их Сургуулийн математик програм хангамжийн ангийн оюутан. Хүү С. Дашням 96-р сургуулийн 10-р ангид сурдаг. . Дүүргийнхээ монгол хэл, монгол бичгийн тэргүүний сурагч. Хөл бөмбөг, сагсан бөмбөгийн тэмцэээнд оролцож удаа дараагийн алт, мөнгө, хүрэл медалтай хүртэж байсан. Ихэр хүү Очиржанцан, Очирзандан нар 162 дугаар цэцэрлэгт хүмүүждэг.

-Танай гэр бүлийн эрхэмлэн дээдэлдэг зүйл юу вэ?

-Аав ээжийгээ шүтдэг. Хүүхдүүддээ хүнд худлаа хэлэхгүй, хэлсэн үгэндээ эзэн байж, аливаа ажлыг сэтгэлээсээ хий гэж захидаг.

-Бас та гар урлал, захиалгаар хувцас оёдог гэсэн байх аа. Хүний сэтгэл шингэсэн бүхэн эзэндээ хүрдэг жамтай учраас мэдээж өрхийн орлогод ч нөлөөлнө шүү дээ?
-Тэгэлгүй яахав. Гэр дотроо л оёдолчин гэдэг шиг ах дүү хамаатан, найз нөхдийнхөө хүрээнд хувцас оёдог. Монгол дээл хувцас, шүр, сувд хатгамлыг хүүхдүүдтэйгээ хамтраад хийдэг. Чамлах зүйл биш ээ хөөрхөн орлоготой. Энэ бол чиний сурсныг би авахгүй, чинийх л болно гэж захиж зааж сургасан ээжийн минь ач. Анх заалгаж даалимбаар буруу энгэртэй дээл оёж байлаа. Түүнээс хойш тасралтгүй оёж байгаа. Үүнийхээ хажуугаар эсгүүрийн дамжаанд сурч байгаа. Мөн сүүлийн үед эагварын болон европ хувцас хийж үзэж байна.

-Үнийн хувьд ямар байдаг бол?
-Нэг их үнэлээд зарсан зүйл байхгүй. Зах зээлийн үнээс доогуур ах дүү, хамаатан садандаа хэрэгтэй үед нь оёод л өгчихдөг. Мэдээж тэд зүгээр байхгүй шүү дээ. Монгол дээлийг 80 мянгаар, ширээстэй гэвэл 130 мянга гээд ерөнхийдөө гадуур ханшнаас арай хямд.

-Цаашдаа зорилго зорилтоосоо хуваалцахгүй юу?
-Хоршоогоо жимс жимсгэнэ, гоёлын модны байгууламжтай болгохыг зорьж байгаа. Бас өөрийн гэсэн цайны газартай, оёдол эсгүүрийн цехтэй болох юмсан гэж боддог. Түүндээ хүрэхийн төлөө зүтгэнэ гэж бодож байгаа. Ажлыг маань хүмүүс дэмжиж сайхан урмын үг хэлэхэд маш том болж ирдэг. Найз нөхөд маань ч ёстой сайхан байна, болж байна гэж их хэлдэг дээ.

-Бодол саналаа хорооныхоо удирдлагад дамжуулдаг уу. Тэд холбогдох газар уламжилдаг болов уу?
-Саналыг минь хүлээн авч дамжуулдаг. Энэ ч утгаараа би хороондоо нэлээд идэвхтэй, манай гэр бүл зохион байгуулсан үйл ажиллагаанд нь оролцдог учраас нийслэлийн шилдэг гэр бүлээр шалгарсан болов уу гэж бодож байна. Хорооныхондоо аль болох туслахыг хичээдэг. Тэд маань ч бидний ажлыг дэмждэг. Танай сониноор дамжуулан хорооныхондоо ажлын амжилт хүсч сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.

-Янз бүрийн төсөлд хамрагдъя гэжбоддог уу?
-Төсөлд хандаж үзээгүй. Өөрсдийнхөө хүч хөдөлмөрөөр явж байхад болох болов уу гэж боддог.

-Хэлэх дуртай үг тань?
-Улс орны хөгжил айл гэр бүлээс үүсэлтэй учраас гэр бүл бол анхдагч гүүр нь гэж боддог.

-Залуу гэр бүлд хандаж юу хэлэх вэ?
-Бие биөсээ сайн хайрлаж байгаасай гэж хүсдэг. Гэвч сүүлийн үед залуучууд ахмадынхаа үгийг сонсохгүй болчихсон байна. Ардчилсан чөлөөт нийгэмд амьдарч байна гээд өөрсдийгөө хэтэрхий сул тавиад дэндүү дур зоргоороо аашлаад байгаа юм уу гэж боддог. Тийм учраас бие биесээ хайрлаж бид Монгол Улс шүү гэж Монголоороо бахархаж Монголоороо гоёж зорьж тэмүүлсэн зүйлдээ хүрэхийн төлөө зүтгаэсэй, ажлыг битгий голоорой гэж хэлэх байна. Бүгд л дээд еургууль төгссөн сэхээтэн гэж яриад байгаа ч жинхэнэ сэхээтэн бий болж чадахгүй, баахан ажилгүй хүмүүс олшроод байгаад сэтгэл эмзэглэж явдаг.

НИЙСЛЭЛ ТАЙМС