гэх том өргөөнд өөрсдийгөө тусгаарлан суух болсон МАН-аар сүүлийн үед сонин юутай байна вэ. Нарийн бичгийн дарга, Удирдах зөвлөлийн гишүүн гэх эрхмүүд утсаа авахгүй, заримынх нь холбогдох боломжгүй байна. Сүүлийн үеийн сонин гэвэл, тус намд данстай ч сонгуулиас хойш гадаад, дотоодод ажиллаж, сурахаар мордсон эрхмүүд эх орондоо ирээд байгаа гэнэ. У.Хүрэлсүх машинтай зуслангийн замаар салхи татуулан давхиж, Ж.Сүхбаатар номын дэлгүүр хэсч, Д.Оюун-Эрдэнэ залуучуудтай уулзаж, Г.Өнөрбаяр намаар “амьсгалдаг” үе тэнгийн нөхдүүдтэйгээ зоог барьж яваа нь “гэрэл цохисон” юм байх. Энэ бүхнээс үзвэл МАН ямар нэгэн хөдөлгөөнд орсон ч юм шиг. Гэтэл “Тусгаар тогтнолын ордон” дотор нь “Намын харъяалалтай хүмүүс байна уу” гэж асуухад хүртлээ эл хуль байх ажээ.

Ер нь бол 2012 оны сонгуулиас хойш МАН сонгуулийн амлалт, сурталчилгаанд цацсан зардлаа төлөх чадваргүй өрөнд баригдсан гэсэн мэдээллүүд гарах болсон. Одоо ч өрөө барагдуулаагүй гэх яриа өртэйгээ хамт дарагдаагүй байгаа бололтой. “Тусгаар тогтнолын ордон” нь намын байр ч юм шиг, түрээсийн байр ч юм шиг удав. Үүдээр нь ороход хоолны үнэр хамар цоргих бөгөөд нэг, хоёрдугаар давхарын зоогийн газарт цайны газар ажилласан хэвээр аж. Мөн төв хаалгаар нь оронгуут баруун гар талын мухарт МУБИС-ийн урд талд сэтгүүл зардаг настайчууд ирээд суучихаж. Түрээс төлөөд сууж байгаа юм уу, улс төрийн сонин хачныг ярьж, түр амсхийхээр намынхаа байранд ирсэн үү гэдэг нь тодорхойгүй ч нэлээд тухтай гэгч нь сууцгааж байна. Шатаар өгсч намын нөлөө бүхий эрхмүүд, зөвлөхүүдийн өрөө, намын аппаратынхны гээд албан өрөөнүүдийн хаалгыг татвал бараг бүгд цоожтой шахуу байх ажээ.

МАН-ын XXVII их хурлаар М.Энхболд намын дарга болсноор тус намыг “Нэг хүний нам” болсон, “Хотын фракц”-ийн мэдэлд очсон гэсэн мэдээлэл нэг хэсэгтээ сонины нүүр чимсэн. Намын Удирдах зөвлөл, Бага хурал, даргын зөвлөх, нарийн бичгийн дарга нар, зөвлөх, туслахууд бүгд шинэчлэгдсэн. Түүнчлэн эмэгтэйчүүд, залуучууд, оюутны болон ахмадын байгууллага гэхчлэн бүх ТББ-ын тэргүүн өөрсдийн хүсэлтээр хугацаанаасаа өмнө ажлаа өгч, түүнийгээ нам шинэчлэгдэж байгаа нь энэ, намынхаа шинэчлэлийг дэмжиж байгаа хэлбэр хэмээн тайлбарлаж байв.

Гэхдээ ийм замаар намын дарга нь бүх эрх мэдэл, дотоод, гадаад сүлжээгээ нэг гарт төвлөрүүлсэн нь нууц биш. Түүнээс үүдэж, нэг ёсондоо бялууны зарчим өөрчлөгдсөнд хувь хүртээгүй хэсгийнхэн буюу нам доторх бүлэг, фракциуд нь ууртай үлдсэн. Ямар нэгэнд албан тушаал, их бага эрх мэдэл хүртээгүй учраас тэд “Тусгаар тогтнолын ордон”-оос нүүсэн бол өдгөө эл хуль байгаагийн нэг учир тэр болж байна. МАН-ын их хурлын дундуур С.Баяр, Н.Багабанди, Ө.Энхтүвшин, Н.Энхболд гэхчлэн бүлэг, фракцийн толгойлогч нар хурал хаян гарч өөр газар орж хуралдсантай агаар нэг зарчмаар намын байрнаас хотын захыг зорьсон нүүдэл ил далд өрнөсөн биз.

МАН хүчтэй байхад намын байр нь УИХ, Засгийн газрын ордон шиг л гишүүд, сайд нар нь бужигнаж байдагсан. Бараг л тамга, тэмдгээ авч очоод намынхаа байранд ажлаа явуулж, улс төрөө ч ярьж, нууц хонгилд зассан биллъяардны ширээн дээр модон бөмбөг цохисон шигээ байцгааж байсан үе бий. 2012 оны сонгуулийн дараагаас Сү.Батболд, У.Хүрэлсүх нар хариуцлагаа хүлээж байгаа нэрээр халаагаа өгч, байдал өөрчлөгдөхөд ялагдсан намаа орон нутгийн сонгуульд өндийлгөх үүргийг Ө.Энхтүвшин, Г.Занданшатар нар авсан. Богино хугацаанд сонгуульд бэлтгэх, хөрөнгө босгох, сурталчилгаа хийх, санал авахуулах боломж ч байгаагүй. Гэхдээ тэд чадлаараа зүтгэсэн байх. Тэгсхийгээд мөн л ялагдсан. Намаа ялагдуулсан хариуцлагаа хүлээ гэдэг шаардлага доороосоо эхлэн тавигдсан гэцгээж байсан ч яараагүй. Учир нь Дарга, цэргээ солих нь байтугай хаяанд тулсан 2013 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн бэлтгэл ажлыг хангах үүрэг нуруунд нь ирснийх. Ө.Энхтүвшин, Г.Занданшатар хоёр хэчнээн мэрийсэн ч намаа дэмжиж, хандив тусламж өгөх ёстой, эсвэл нүүр царай нь болж сурталчилгааны хөсгийг жолоодох эрхмүүд АН-д ил, далд урвасаар мөн л ялагдсан. Тухайн үед намынхаа эсрэг ил тодоор сэлэм эргүүлсэн ганц хүн нь Э.Мөнх-Очир байсан бол далд хэчнээн байсан нь тодорхойгүй өнгөрсөн. Их хурлаараа ярьж хариуцлага тооцно гэсэн ч ярьж чадаагүй. Ингээд намаа М.Энхболдын мэдэлд шилжүүлсэн. Урвагчид нь хаяж алга болоод, ялагдсан шокноосоо гарч чадаагүй зарим нь гэртээ шигдэж, намынхаа төлөө ажиллая хэмээн “Тусгаар тогтнолын ордонд” сууж үлдсэн хэд нь “Хотын фракц”-д зайгаа тавьж өгснөөр МАН эцэстээ эзэнгүй айл шиг болсон. Намдаа зөвлөе гээд тунаж үлдсэн УИХ-ын гишүүн, салбарын сайдаар ажиллаж байсан “экс”-үүдээ хэрэггүй хэмээн бүгдийг нь “тэтгэвэрт” гаргачихсан байдаг. Д.Загджав мэтийн сүйхээтэй хэд нь ТББ-д ажиллаж, Р.Раш нарын хашрууд “Төмөр замын вант улс” –даа тухалсан бол хувийн компани, аж ахуйгаа хөөсөн нь цөөнгүй. Тэдний сэтгэгдлийг сонсохоор УИХ-ын гишүүдийн утасны дугаарын хуучин жагсаалтыг олж зарим руу нь утас цохивол намдаа гомдсон уу, сонгогчдод тунирхсан уу “За яахав, ингээд сууж л байна” гэцгээх жишээтэй. Харин намдаа нөлөө бүхий гэгддэг эрхмүүдийг сураглавал хотоос гадна салхинд гарч яваа дуулдаж байна. Бодвол уулын аманд очиж ярих учиртай болоод явцгаасан бололтой. Юу ярьсан нь удахгүй тодорхой болох биз. Манай улсад нууц юм гэж байхгүй болсон шүү дээ.

Л.ХЭРЛЭН

Эх сурвалж: Зууны мэдээ