Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга Т.Билэгт нарын зөрчилдөөн доод албан тушаалтнуудад нь сөргөөр нөлөөлж, үйл лайг нь үүрч эхлэв. Өмнөнь Х.Тэмүүжин сайд хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа ЦЕГ-ын дарга Б.Билэгттэй хамтран ажиллах хүсэлгүй, тэр бүүхэл түүний тушаалыг 2014 оны нэгдүгээр сарын 1-нд сунгаж гаргаагүй болохоо албан ёсоор илэрхийлж байв.

Гэтэл төд удалгүй түүний хариу гэмээр Х.Тэмүүжин сайдад хамааралтай сонирхолтой мэдээллүүд тархаж эхэлсэн юм. Тухайлбал, сайд хар тамхины хэрэгт холбоотой байгаад зогсохгүй түүнтэй холбоотой хүүхнүүдийн асуудал хөндөгдсөн. Уг мэдээлэл нь цагдаагийн тэмдэглэл шахуу зүйл байсан нь ЦЕГ-ын дарга Т.Билэгтийн хийж буй ажил гэх сэжгийг төрүүлээд байгаа юм.

Гүйцэтгэх ажиллагаа явуулахын тулд Тагнуулын ерөнхий газраас зөвшөөрөл авдаг учиртай. Тиймээс өөр дээр нь гүйцэтгэх ажиллагаа явуулж буйд эгдүүцсэн Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин хилэгнэлээ ил гаргаж, өшөөгөө авахаар ханцуй шамлаж эхлэв бололтой. Үүний нэг тод жишээ нь Тагнуулын ерөнхий газрын дэд дарга хурандаа С.Эрдэнийг өнгөрсөн долоо хоногт үүрэгт ажлаас нь чөлөөлсөн явдал байв.

Хурандаа С.Эрдэнэ нь Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Авлигатай тэмцэх газарт хариуцлагатай албан тушаал хашиж байсан бөгөөд мэргэжлээрээ тасралтгүй 35 жил ажиллаж буй тусгай албаны мэргэжлийн удирдах ажилтан юм. Түүнийг тусгай албаныхны зүгээс туршлагатай, мэргэжлийн тагнуулч хэмээн өндрөөр үнэлдэг юм билээ.

С.Эрдэнийн тухайд өмнө нь Авлигатай тэмцэх газрын Гүйцэтгэх албаны даргаар ажиллаж байгаад Тагнуулын ерөнхий газрын тэргүүн дэд даргын албан тушаалд томилогдсон нэгэн. Тагнуулын байгууллагын тухай хуульд зааснаар төрийн албанд 10-аас доошгүй жил ажилласан, гүйцэтгэх ажлын мэдлэг, туршлагатай, сүүлийн таван жилд төрийн албанд тасралтгүй ажиллаж байгаа Монгол Улсын иргэнийг тус албанд томилдог байна.

Үүний дагуу С.Эрдэнэ томилогдсон. Тэрбээр Хууль зүйн сайдтай холбоотой дээрх хэргийн талаар "Тагнаж чагнасан асуудал байхгүй. Би тийм зөвшөөрөл ч өгөөгүй" хэмээн албан бичгээр мэдэгдсэн юм.

Үүнээс харахад Х.Тэмүүжин сайд Т.Билэгтийг "өшиглөж" чадахгүйд хүрсэн болохоор Тагнуулын ерөнхий газрын дэд даргыг мөрдөж мөшгөх, тандаж чагнах үүрэг өгч ажиллуулсан хэмээн тушаал гаргаж үүрэгт ажлаас нь чөлөөлж буй дүр зураг харагдаж байна.

Аюулгүй байдлын байнгын хорооны хуралдаан дээр О.Баасанхүү гишүүн дээрх хэргийн эргэн тойрны үйл явдлын талаар цухалзуулж, Үндэсний аюулгүй байдал хариуцсан албан тушаалтнуудыг ойр ойрхон өөрчлөх нь хор хөнөөлтэйг шүүмжилж байсан.

Тухайлбал, Тагнуулын ерөнхий газрын дэд даргын албан тушаалд хүн тогтохоо больсныг тодотгож байлаа. Улс орон, үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой албан тушаалыг улс төрийн ашиг сонирхлоор оролдох шаардлагагүй. Хэрэв тухайн газрын албан тушаалтнуудыг халж солих шаардлагатай гэж үзвэл байнгын хороогоор хэлэлцүүлж байх санал гаргажээ. Гэсэн ч АН-ын гишүүдээр танхимын олонхийг бүрдүүлдэг байнгын хороо асуудлыг авч хэлэлцээгүй өнгөрүүлжээ.

Харин ТЕГ-ын эх сурвалжаас тодруулахад "Тэргүүн дэд даргыг ажлаас нь чөлөөлөх шийдвэр гарсан. Ямар нэгэн хууль зөрчсөн зүйл байхгүй" гэв. Хуулийн байгууллагаас С.Эрдэнийг ямар нэгэн хэрэгт холбогдуулан шалгаагүй аж.

Харин өнгөрсөн долоо хоногийн Ерөнхий сайдын 30 минут уулзалтын үеэр сэтгүүлчид Н.Алтанхуягаас Тагнуулын ерөнхий газрын дэд даргыг ямар үндэслэлгээр халах болсон талаар тодруулахад "ТЕГ-ын дэд даргыг би чөлөөлсөн. Би өөрөө энэ ажилд тавьсан. Одоо харин өөрөө солилоо" гэхээс өөр хариулт хэлээгүй юм.

Гэхдээ Тагнуулын ерөнхий газрын дэд даргаар хэн гэдэг хүнийг томилсон талаарх мэдээлэл одоогоор ихэд нууцлагдмал байна. Уг нь энэ үйл явцын өмнө ЦЕГ-ын дарга Т.Билэгтийг огцруулахаар зэхэж буйг эх сурвалжууд онцолж байсан. Гэтэл түүнийг огцруулах асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар оруулж, дэмжих нь бүү хэл ярих ч хүсэл эрх баригчдад байхгүй байгаа нь анзаарагдсан.

Эсрэгээрээ түүний улиран ажиллах тушаалыг яаралтай гаргахыг Хууль зүйн сайдад санал болгосон юм. Өөрөөр хэлбэл, Х.Тэмүүжин сайд ЦЕГ-ын даргыг огцруулж чадаагүйдээ өширхөж дэд даргыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлж байна гэж ойлгогдоно.

Юутай ч сайдынхаа хэргээс үүдэж нэлээд хэдэн дарга хоолгүй болж байгаагийн тод жишээ энэ юм. Цаашлаад Х.Тэмүүжин сайд ЦЕГ-ын дарга Т.Билэгтийн ажлаас чөлөөлсөн албан тушаалтныг эргүүлэн дээд албан тушаалд удаа дараа сонгон тавьсан асуудал нь тэдний хоорондох маргааныг улам бүр хурцатгасан байж болзошгүй юм.

ЦЕГ-ын дарга Б.Билэгтийн 2012 оны аравдугаар сарын 01-ний өдрийн тушаалаар Баянгол дүүргийн Засаг даргын дэргэдэх Цагдаагийн хэлтсийн дарга, хурандаа Н.Амарзаяаг албан тушаалаас нь чөлөөлсөн байдаг. Гэвч 2014 оны гуравдугаар сарын 27-ны өдөр Хууль зүйн сайдын тушаал гарч Н.Амарзаяаг ЦЕГ-ын Дотоод хяналт-аюулгүй байдлыг хангах асуудал эрхэлсэн дэд даргаар томилсон.

Хурандаа Н.Амарзаяаг ХОМ-ээ худал мэдүүлсэн, нуун дарагдуулсан гэх үндэслэлээр АТГ албан тушаалаас нь чөлөөлөх хүсэлтийг ЦЕГ-т хүргүүлсэн байдаг. Үүний дагуу ЦЕГ-ын даргын зөвлөл хуралдаж албан тушаалаас нь чөлөөлөх шийдвэрийг гаргасан гэдэг.

Гэтэл Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин "Хурандаа Н.Амарзаяад ЦЕГ-ын Дотоод хяналт-аюулгүй байдлыг хангах асуудал эрхэлсэн дэд даргын албан тушаалыг хүлээлгэн өгч, АТГ-аас ирүүлсэн дүгнэлтэд арга хэмжээ ав" гэж ЦЕГ-ын дарга Т.Билэгтэд даалгаад байсан. Гэтэл энэ удаа сайд дахин тушаал гаргаж хурандаа Н.Амарзаяаг ЦЕГ-ын дэд даргын албан тушаалд "заллаа".

Өөрөөр хэлбэл дарга нь халж, сайд нь тушаал ахиулан томилдог энэ үйлдлийг төрийн байгууллага, тэр дундаа хууль сахиулах байгууллагад дарга, цэргийн уялдаа холбоо байхгүйн тод жишээ гэж хардахаас аргагүйд хүргэж байна.

Энэ тухай албан бичгийг УИХ-ын дарга З.Энхболд твиттер хуудаснаа өнгөрөгч баасан гаригт "Х.Тэмүүжин ийм "шинэчлэл" хийгээд байгаа учраас л дэмжихгүй байгаа" хэмээн жиргэсэн байна.

Түүнчлэн энэ асуудлаар "жиргээчид" санал бодлоо илэрхийлж байх үед Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж UBS телевизийн "Кофе юу, цай юу" ярилцлагын шууд нэвтрүүлэгт оролцож байсан аж. Энэ үеэр сэтгүүлч хуулийн салбарын маргаантай асуудлын талаар тодруулахад "Тэмүүжин бол өөрийн гэсэн үнэт зүйлтэй, залуу хүн. Алдах юм байлгүй л яахав. Гэхдээ энэ хүн суралцаж байгаа. Одоо улам цаашаа эрч хүчтэйгээр ажиллах байх" гэв.

Мөн тэрбээр Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга Б.Билэгтийг "Цагдаагийн албаны хуулийг хэрэгжүүлж чадахгүй бол чи яв" гэж загнасан тухайгаа ч хэлж амжжээ. Өнгөрсөн нэгдүгээр сард цагдаагийн байгууллагын шинэчлэлийн хүрээнд Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин өөрийн хүмүүсийг Б.Билэггийн дор ажиллуулах гэсэн албан томилгооны асуудлаас болж сайд, дарга хоёр нударга зөрүүлээд авсан сураг бий.

Энэ бүх таагүй харилцаандаа шазуур зуусан Х.Тэмүүжин сайд байсхийгээд л "Миний хамгийн том алдаатай шийдвэр бол Б.Билэгтийг ЦЕГ-ын даргаар томилсон явдал байлаа" хэмээн ил цагаан мэдэгдэх болсон Хууль зүйн сайдыг Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ч битүүхэн дэмжих болж "өөрийн хүн" гэгддэг Б.Билэгтийг дуудан ирүүлээд "Хууль зүйн сайдтайгаа учраа олоод аятайхан ажиллаж чадахгүй бол аргаа бодоорой" хэмээн хатуухан сануулчихаад Япон руу эмчилгээнд явсан талаар ч чих дэлсч байв.

Үүнтэй зэрэгцээд ЦЕГ-ын дарга Т.Билэгтийг ажлаас нь чөлөөлж Н.Амарзаяаг томилох талаар жиг жуг хийж байсан юм. Одоогоор Т.Билэгт ажлаа хэвийн хийж байгаа гэсэн тайлбар өгч байгаа ч туүнийг тодорхойгүй шалтгаанаар гадагшаа явсан гэдгийг эх сурвалж хэлж байгаа юм.

Мэдээж хэрэг авлигад холбогдсон Н.Амарзаяаг хариуцлагатай газрын дэд даргаар тавьсан нь албан тушаалтнуудад төдийгүй шинэчлэл гэж ярьж байгаа Х.Тэмүүжин сайдын хувьд ноцтой алдаа гэлтэй. Гэвч Ерөнхийлөгч яагаад Х.Тэмүүжин сайдыг хамгаалаад байгаа нь хүмүүсийн сонирхлыг татаад байгаа юм.

Т.Билэгт даргыг ч гэсэн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн "хүн" гэдэг. Тэгэхээр энэ хоёр хүний аль алийг нь унагаахыг хүсэхгүй болов уу. Харин доод албан тушаалтнууд тэдний зөрчилдөөний бай болж хоолноосоо салах төлөв харагдаж байх шиг. Мөн АН-ын хагарал, талцал цаашид өрнөхийг Х.Тэмүүжин сайдын үйл ажиллагаанаас харж болохоор байна.

Б.Цэцэгдэлгэр