Монгол банк ногоон мөнгөний ногтыг нь аваад суллачихав бололтой

2014-02-27

Өчигдөр Монголбанк ам.долларын ханшийг 1780.8 төгрөг хэмээн зарлав.

Харин валютын зах дээр бол 1799 төгрөг хүрчихсэн манаргаж байна. Хоёрдугаар сар гарснаас хойш ханш байнга өсч, төгрөг улам бур суларсаар байгаа. Энэ янзаараа өнөө маргаашгүй 2000-ын босго давах бололтой. Үүнийг дагасан инфляци иргэдийн халаасыг эргүүлж сэгсрэхэд хүргээд байна. Бидний амьдрал ихэнхдээ импортоос хамааралтай. Тийм болохоор ам.доллар догшрох бүрт монголчууд үнийн хөөрөгдлийн араас үгээ хэлж, үсээ үгтээхээс наахнуур юм болдог. Боломжтой бололцоотой нэгэнд нь ханшийн савлагаа анзаарагддаггүй байж мэднэ. Ялангуяа Монголбанкныханд бол бүр ч мэдрэгддэггүй юм шиг байна. Харин хоногийн хоолоо яая гэж, хойд хормойгоороо урдхаа нөхөж яваа мянга мянган жирийн иргэдэд бол ханшийн өсөлт тавагтай хоолоос нь халбагдаж, өмссөн хувцасных нь өнгийг гандааж байгаа. Ханпшйн өсөлтийн цаана хүний амьдрал байдаг гэдгийг энэ эрх баригчид мэдцэг л байлтайсан, үндэсний мөнгөн тэмдэгтээ үнэгүйдэж байгааг харсаар суугаа хэрнээ амар жимэр ажин түжин налайж байна.Мөнгөний бодлогыг барьж байх учиртай Монголбанкныхан "ард иргэдээ тайван байлгах тактик" баримталж байгаа тухай өчигдрийн өдөр тутмын нэгэн сонинд бичжээ. Тэд бас муу амлахгүй байхыг иргэддээ сануулж, бүх зүйл сайн саихан болно хэмээн хүлээж суугаа юм байх. Монголбашшы ханшийн чангараттын эсрэг хэрэгжүүлж буй "арга хэмжээ" энэхэн төдий гэжүү.Энэ бүхнээс анзаарвал Төвбанк ногоон дёвсгэртийнхээ ногт хазаарыг аваад тавьчихсан даг шүү. Барын зулзагыг бага дээр нь гэдэг шиг ханшийг бага дээр нь тогтоон барьж чадсангүй. "Бамбар" байхад нь барьж дийлээгүй ханшийг одоономхруулна гэдэг юу л бол. Байгаа энэ түвшинд нь тогтоовол тэр их "гавьяа" болно биз. Ерөнхий сайд НАлтанхуяг улсын төсөвтөө ам.долларын ханшийг 1384 төгрөгөөр тогтооно хэмээн том ам гарч байсан. Тэр хаачив. Мөнөөх инфляцийг нэг оронтой тоонд барьж тогтоох зорилтоо золигт гаргачихаж байгаа нь энэ үү гэхчлэн эргэлзээ тээнэгэлзээ хөвөрч байна.Валютын ханш өссөн нь дотоодын үйлдвэрлэгчдэд боломж олгож байна хэмээн пиардаж нэг үзсэн. Ханшийгбарьж чадаагүй алдаагаа цайруулах нэг арга нь энэ болов. Валют сүүлийн 20 жилийн хамгийн дээд ханшдаа хүрээд байна гэсэн мэдээлэл өчигдөр чих дэлсэнэ билээ. Үүний цаана ундэсний мөнгөн тэмдэгтэд энэ хэрээр үнэгүйдэл нүүрлэж байна. Мөнголбанк ханшийн савлагааны эсрэг юу хийх, яаж хийхээ мэдэж байгаа гэдэгт эргэлзэж байна. Тийм болоод л тайвшруулах тактик хэрэглэж байгаа байх. Тууштай хатуу, бодитой боломжтой арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийн оронд тулга тойрсон яриа, аргацаах байдлаар ханшийн өсөлтөд хандсаны гай хаврын тарчиг цагийн хавсаргатай хуч хавсарч Монголын эдийн засаг, монголчуудын амьдралыг сөхрөөж мэдэх нь.Амьдрал мөрөөдөл хоёрын дунд алд дэлэм зай бий. Тэр тодорхой. Бодсон санасан, төлөвлөж зорьсон бүхэн санасан зоргоор болдоггүй. Бэрхшээл байхыг үгүйсгэхгүй. Хэрэв тийм бол ард түмэндээ нөхцөл байдлаа үнэн зөвөөр ойлгуулах учиртай. Тэднээсээ дэмжлэг туслалцаа хүсэхэд ч юу нь болохгүй гэж.Хоёр хоногийн өмнө цахим ертөнцийн жиргээчид мөнгөний ханшийн асуудлыг "авч хэлэлцэв". Олны санаа оломгүй далай гэгчээр тэд "валютын ханш чангарсан биш, чангаруулсан" хэмээн оношлов. Энэ бол төрийн бодлогын алдаанаас шалтгаалж төгрөг үнэгүйдэж байна гэдгийг л хэлээд байгаа хэрэг. Тэд бас "яагаад валютын өсөлт, эдийн засгаа энэ хэдхэн ченжүүдийнгарт бариулаад байдагт гайхаж байгаагаа илэрхийлж, нөгөө олон гавьяат эдийн засагчдынхаа мэдлэгийг одоо ашиглах хэрэгтэй" гэдгийг сануулсан байна билээ.Төв банкнаас саяхан хэвлэлийнхэнд өгсөн мэдээлэлдээ "Гадаад худалдааны алдагдал багаслаа" хэмээн бахдалтайгаар мэдэгджээ. Энэ нь эдийн засаг сэргэж байгаа нэг том үзүүлэлт юм байх. Гэтэл гадаад худалдааны эргэлт ихээхэн буурсан тэр л хэмжээгээр алдагдал багассан юм биш үү. Зарим нэг сайт дээр Төвбанк Н.Батбаяр сайд шиг ярьдаг болчихож" гэж тодотгосон байна билээ шүү. Гадаадын хөрөнгө оруулалт багассан, экспортын үнэ, нийлүүлэлт буурсан, эдийн засгийн эрчим саарсан гэхчлэн олон хүчин зүйлиин улмаас валют чангарсан гэх онош тавьдаг. Голлох хүчин зүйлүүд нь ийм байгаа байх. Гэхдээ энэ хучин зүйлүүд бодлогын алдаатай дөрөө харшууллаа гэж иргэд цахим ертөнцөөр жиргээд байгаа нь учиртай.УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат ярилцлагадаа "Удахгүй валютын ханш тогтворжих нь ээ гэсэн баяртай мэдээ дуулгаж байна" хэмээн дурджээ. Эрхэм гишүүний ингэж хапэх найдвар нь Монголбанкинд тушаагдаж байгаа алтны нөөц Ашигт малтмалын шинэ хууль хэрэгжиж эхэлсэн нэг сарьга хугацаанд 3-4 дахин нэмэгдсэн гэх нөхцөл байдал дээр тулгуурлаж байгаа аж. Тоглоом шоглоомоор Монголын алтны нөөц банкны зооринд багтахаа байх нь гэсэн яриа хүртэл гарч буй юм байх. Өөдрөг төсөөлөлтэй байх нь сайн хэрэг. Гэхдээ төсөөлөл битгий төөрчихөөсэй.Банкин дахь алтны нөөц бол үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн чадал чансааны баталгаа болдог. Өөрөөр хэлбэЛ, валютын ханшийг барьж байх хүчин зүйлийн нэг нь энэ гэнэ. Бас гадаадын хөрөнгө оруулалт орж ирэх баталгаа нь алтны нөөц болдог юмбайна. Ханшийг бууруулахаа байг гэхэд тогтворжуулах найдвар алт л болж үлдэх бололтой.

П.Ядамдорж