Боловсролын хүрээлэнгийн сургалтын хөтөлбөрийн судалгааны секторын эрхлэгчГ.Баярмаатай ирэх хичээлийн жилээс хэрэгжих ерөнхий боловсролын сургуулийн сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөрийн талаар ярилцлаа. Тэрбээр бага боловсрол буюу суурь, бүрэн дунд боловсролын сургалтын хөтөлбөр шинэчлэх ажлын багийн ахлагчаар ажиллаж байгаа юм.

-Ерөнхий боловсролын сургуулийн сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөрийн талаарх мэдээлэл цацагдах боллоо. Хөтөлбөр ямар шатандаа явагдаж байна вэ?

-Засгийн газрын “Зөв монгол хүүхэд” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд хүүхэд тус бүрийг хөгжүүлэхэд чиглэсэн сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөр боловсруулах үйл ажиллагааны төлөвлөгөө БШУ-ын сайдын А 155 тоот тушаалаар батлагдсан. Үүний дагуу ажлын хэсэг байгуулагдаад бүрэн дунд боловсролын төвшинд сургалтын хөтөлбөр боловсруулах ажлыг үе шаттайгаар зохион байгуулж байна. 2013 онд ажлын хэсгийнхэн бага боловсролын сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэх ажлыг эхлүүлсэн. 2014 онд суурь, 2015 онд бүрэн дунд боловсролын төвшний сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэх ажлыг гурван жилийн хугацаатайгаар хийхээр төлөвлөөд байна.Сайдынтушаал өнгөрсөн оны тавдугаар сард гарсан. Тиймээс энэ жил бага боловсролын хүүхдийн сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэх ажлыг 123 хүний бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг байгуулан гүйцэтгэж байна.Цаг хугацааны хувьд боломжгүй байсан учраас бага боловсролын туршилтын хөтөлбөрийг бид улирал болгоноор боловсруулж байгаа.

Тэгээд өнгөрсөн оны зургадугаар сарын сүүлээр үндсэндээ I-V ангийн есөн хичээлийн хөтөлбөрийг нэгдүгээр улирлын төвшинд боловсруулсан. Улмаар улирал эхлэхээс өмнө шинэчилсэн хөтөлбөрөө бэлэн болгох зорилготойгоор ажлуудаа гүйцэтгэсэн. Мөн хөтөлбөрийн багийн бүрэлдэхүүнд багтаж байгаа гишүүн хөтөлбөрөө боловсруулахаас гадна сурах бичиг, багшийн ном бэлтгэх ажлыг давхар гүйцэтгэж байна. Сурах бичиг,багшийн ном бэлтгэх ажилд багш нар ч оролцсон.

-Сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөрт хэрхэн хяналт тавьж байна вэ?

-Хөтөлбөрийн багийн гишүүд туршилт хийж байгаа 40 сургуульд ажиллахаас гадна багш нарт ямар бэрхшээл тулгарч байна, боловсруулсан ажлуудыг маань хүүхдүүд хүлээн авч байна уу гэх мэт ажиглалтыг давхар хийж байгаа. Мөн туршилтын ажлыг сайдын зөвлөх Батсүхийн удирдлагаар шинэчилсэн хөтөлбөр туршиж байгаа 40 сургуульд 23 сургалтын зохицуулагч ажиллаж байна. Зохицуулагч нар сургууль, сургалтын багийг холбон ажиллаж байгаа юм. Тэд сургуульд ажиллахдаа хичээлийн явцад ажиглалт хийж, багш нарын санал бодлыг сонсох замаар сургалтын хөтөлбөрийг сайжруулах шинэ санаа, янз бүрийн үзэл бодлуудыг цуглуулж бидэнд мэдээлэх үүрэгтэй. Бид одоогийн байдлаар дөрвөн улирлын хөтөлбөрийг бэлэн болгоод байна. Тиймээс улирал, улирлаар нь боловсруулсан хөтөлбөрөө нэгтгэх ажил үлдсэн гэж ойлгож болно. Ингээд 2014 оны есдүгээр сарын 1-нээс үндэсний хэмжээнд буюу 700 гаруй сургуулийн бага ангид хэрэгжиж эхлэх юм. Тиймээс ирэх хичээлийн жил эхлэхэд бид I-V ангийн сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөрийг яамаар батлуулаад үндэсний хэмжээнд түгээндэлгэрүүлнэ.

-Бага ангийнхны үнэлгээнд өөрчлөлт гарсан гэсэн. Энэ талаарх мэдээллээсээ хуваалцаач?

-Ер нь хөтөлбөр шинэчлэх ажлыг сүүлийн хэдэн жил сайн хийсэн. 2004 онд бид боловсролын үндэсний стандарт боловсруулсан.Гэвч хөтөлбөр шинэчлэгдэж 12 жилийн сургалтын тогтолцоонд шилжих үед мөн л хөтөлбөр өөрчлөгдсөн. 2008-2012 он хүртэл тодорхой үе шаттайгаар жилд хоёр ангийн хөтөлбөр боловсруулж 2012 он гэхэд үндсэндээ 12 жилийн ангийн хөтөлбөрийг шинэчилсэн. Гэхдээ одоо шинэчлээд байгаа хөтөлбөр өмнөхөөсөө юугаараа ялгаатай гэхээр хүүхэд бүрийг хөгжүүлэх, хоцрогдолгүй сурагчтай болох, хүүхдийн авьяасыг нь нээхээд илүү чиглэсэн гэж ойлгож болно. Шинэчилсэн хөтөлбөрийн гол зорилго нь хүүхэд хичээлдээ хамрагдахявцдаа суралцах, ялангуяа бага ангийнхан сурах арга барилыг эзэмшихэд чиглэсэн хөтөлбөр боловсруулж байна.

-Хөтөлбөрөө дагаад сургалтын технологи ч гэсэн өөрчлөгдөж байгаа байх?

-Технологийн хувьд нэлээн өөрчлөлт хийхийг оролдож байна. Өөрөөр хэлбэл, багш мэдээлэл дамжуулах бус хүүхэд мэдээлэл цуглуулах явцдаа үйлийн явцад суралцагч гэсэн гол агуулгыг баримталсан. Тиймээс энэ удаагийн шинэчилсэн хөтөлбөр өмнөхөөсөө ялгаатай байгаа юм. Тодорхой нэг арга барилтай болохын тулд суралцагч хичээл дээрээ сургалтын явцад юу хийхвэ гэдгийг нь тодорхойлон түүний дараа хэрэгжүүлэх үед багш нь юуг анхаарах хэрэгтэй, анхаарч сурган хүмүүжүүлэгчдэд зөвлөмжүүдийг оруулсан нь хөтөлбөрийн нэг шинэлэг тал юм. Хөтөлбөрийн шинэчлэлийн нэг гол зүйл нь үнэлгээ. Бид бүлэг хичээлийн дараа шалгалт аваад авсан дүнг нь явцын үнэлгээ гэж дүгнэдэг байсан. Харин одоо явцын үнэлгээ гэдэг нь сургалтын явцад хийх үнэлгээ болсон. Өөрөөр хэлбэл, хүүхдийг үнэлэх бус харин ч хүүхдийг сэдэлжүүлж, сурахад нь сонирхол төрүүлэхээр чиглэсэн үнэлгээний шинэчлэлийг хийсэн. Мөн үнэлгээний хувьд хүүхэд тус бүрийн сурах арга барил ялгаатай учраас харилцан адилгүй төвшний хүүхдийг хэрхэн үнэлэх тал дээр анхааран ажиллаж байна. Үнэлгээ маань өөрөөр мэдлэгийг нь үнэлдэг байсан учраас багш нар дүнг ихээхэн анхаардаг байсан үе бий. Одоо бол хүүхэд яг ямар сурах арга барил эзэмшсэнийг нь үнэлэх учраас хүүхэд хөгжихөд түлхэц болохоор ажил болсон гэж бодож байна. Үүнтэй холбоотой багшийн ажлыг дүгнэх журам гарсан. Энэ журмын дагуу багш нар ажлаа үнэлүүлэх өөрчлөлтийг хийж байна.

-Багш нарыг үнэлэх журам хэдийгээр хүүхдийн хөгжилд сайн ч өөрсдөд нь ч гэсэн боловсролоо дээшлүүлэх боломжтой болж байгаагаараа давуу болжээ?

-Сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилт багшийн мэргэжил, арга зүй, ур чадвараас ихээхэн хамаардаг. Багш хэдий чинээ хүүхдүүдээ хөгжүүлэх үйл ажиллагааг төлөвлөнө төдий чинээ хүүхдүүд хөгжих боломжтой болж байгаа хэрэг юм. Тиймээс энэ ажлын хүрээнд бага боловсролын хөтөлбөр шинэчлэхийн хажуугаар багш нараа бэлтгэх ажлыг хамт авч явж байна. Өөрөөр хэлбэл, шинэчилсэнхөтөлбөр туршиж байгаа 40 лаборатори сургуульд бага ангийн багш нарыг үндэсний хэмжээнд гурван удаа улирал болгоны өмнө мэргэжлийн ур чадварыг хөгжүүлэх чиглэлээр сургалт зохион байгуулсан. Мөн ажлын байранд нь хөгжүүлэх ажлыг нэлээн хийж байна. Багш төвлөрсөн сургалтад хамрагдалгүйгээр сургалтын хөтөлбөрийн багийнхан сургууль дээр нь очиж хамтарч ажиллах замаар мэргэжил, боловсролыгдээшлүүлэх боломжтой болжээ. Дээр нь 2014 оноос бага боловсролын хөтөлбөрөө үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлж эхлэх учраас бага ангийн багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх асуудал бол энэ онд чухал болно.Учир нь шинэчилсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхийн тулд бага ангийн багш нар маань өөрсдөө үүнийгээ ухамсарлах хэрэгтэй.Тиймээс 2014 онд багаангийн багш нарын хувьд олон сургалтыг төлөвлөсөн. Энэ ажлыг багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх институт хариуцажбайгаа. Ер нь багш нарын мэдлэг, боловсрол сайн байвал сурагчдын боловсролын төвшин ч төдий чинээ ахина гэсэн үг. Шинэчилсэн сургалтын хөтөлбөрийн хүрээндсургуулийн менежментийг өөрчлөх шаардлага гарч байгаа. Өмнө нь бид хөтөлбөр гаргаад хэрэгжүүлээрэй гээд багш нарт даалгачихдаг байсан. Үүнийг өөрчилж тухайн боловсролын байгууллагад ажиллажбайгаа хүмүүсийг хамруулах, оролцоог идэвхжүүлж байгаа хэрэг юм. Ингээд сургуулийн менежментийн загвар боловсруулаад хамтран ажиллаж байгаа сургуулиуддаа туршиж байна.

-Эцэг эхчүүд бага ангийн хүүхдийн сургалтын хөтөлбөр хүнд, ачаалалтай байна гэдэг. Үүнийг сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөрт хэрхэн зохицуулсан бол?

-Ер нь эцэг эхчүүдийн саналыг сонсоход сургалтын ачаалал их байгаа талаар ярьж байсан. Тиймээс сургалтыншинэчилсэн хөтөлбөрөөрөө тухайн хичээлийн

агуулга хөөлгүй, тодорхой чадваруудыг олгох зорилго тавьсан. Энэ утгаараа өмнөх хөтөлбөрөөсөө нэлээн хөнгөн болно гэсэн үг. Бас бага ангид шинжлэх ухааны мэдлэг эзэмшүүлэхээс илүү эх хэлээрээ зөв уншиж, бичдэг болох талаар илүү анхаарахад чиглэсэн хөтөлбөр боловсруулсан. Түүнээс гадна олон нийтийн газар биеэ хэрхэн зөв авч явах ёстой зэрэг мэдлэг олгохыг хичээж байгаа юм. Дээрээс нь бага ангийн багш нар математик, монгол хэлний хичээлийн цаг их байна гэдэг санал бидэнд хэлсэн. Тэгэхээр энэ тал дээр ч гэсэн бид анхаарч ажиллана.

-Гадаадын сургуульд сурагчид хичээлээ сонгон суралцдаг. Харин манайд заавал сурах ёстой гэж 10 гаруй хичээл заадаг. Ер нь зарим хичээлийг нь сонгож болдоггүй юм уу?

-Биеийн тамир, хөдөлмөр, дуу хөгжим зэрэг хичээлийг хүүхэд сонирхлоосоо хамаарч сонгон суралцах боломжтой. Гэхдээ хүүхдийн эрүүл мэндийг бодвол биеийн тамирын хичээл зайлшгүй хэрэгтэй гэж бодож байна. Хамгийн гол нь хүүхдийн биеийн онцлогоос нь хамаарч ачаалал даах чадварт тохирсон дасгал сургуулилтыг хийлгэхийг шинэчилсэн хөтөлбөтөө тусгасан. Сонголтын хувьд өмнөх бага ангийн хөтөлбөрт есөн хичээл ордог байсан. Тэгэхээр бид агуулга арга зүйн интеграциудыг хийгээд хичээлээ ерөнхийдөө таван чиглэлтэй болгох нь илүү оновчтой гэж бодсон.

-Ахлах ангийнхны хувьд?

-Ахлах ангийнхны хувьд хичээлээ сонгон суралцах боломжтой хөтөлбөр боловсруулахаар төлөвлөж байна. Манай төрийн өмчийн сургуулийн ахлах ангид 12-13 хичээл орж байна. Сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөрөөр сурагчид 10 гаруй хичээлийг заавал судлах албагүй. Харин цаашдаа ямар чиглэлээр үргэлжлүүлэн сурах, мэргэжил эзэмшихээс нь хамаарч тэр дагуу хичээлээ сонгож суралцах боломжтойгоор зохицуулахаар болсон. Гэхдээ заавал судлах ёстой хичээлүүдээ тухайн хүүхдүүд судлах боломжтой.

-Сургалтын шинэчилсэн хөтөлбөрийн хүрээнд ямар улсаас туршлага судалж байна вэ?

-Өнгөрсөн жил Кембриж гэж баахан ярилаа. Бид Кембрижийн үнэлгээний төвтэй хамтраад олон улсын стандартад нийцсэн хөтөлбөр боловсруулах ажлын хүрээнд I-X ангийн байгалийн ухаан, математик, англи хэлний хөтөлбөрүүдийг шинэчилсэн. Одоо хүмүүс энэ хөтөлбөрийг дууссан гэж яриад байна. Тэр буруу ойлголт. Бид тухайн үед хийсэн хөтөлбөрөө одоо ажилдаа тусгаж байгаа юм. Дээр нь бид Япон, Сингапур, Финланд зэрэгулсын сургалтын хөтөлбөрүүд яаж хэрэгждэг туршлагаас судалсан. Бас манай өмнөх сургалтын хөтөлбөрүүд юугаараа давуу байсныг судалж шинэчилсэн хөтөлбөрт тусгахаар ажиллаж байна.

-Ярилцсанд баярлалаа.

Б.СЭЛЭНГЭ