Зэргэлт энэ байж мэднэ. Бальдир өвгөн булан талх авчих санаатай дэлгүүр хариугүй орохын даваан дээр зам хөндлөн гарч явсан дөрөв орчим насны хүүг суудлын тэрэг шүргээд хийсгэчих нь тэр. Гэгээн цагаан өдөр улаан зам дээр, цэхэр нүдээрээ үүнийг харсан Бальдир өвгөн уулга алдан:

-Ээ, тэнгэр минь, өмнөх замаа харж явахад яадаг туучий вэ? Аягүй бол тамхи татаж, утсаар ярьж явсан даа. Нялх амьтныг бэртээчихлээ, өөдөсхөн чинээ өд шиг хөнгөн юм болохоороо арай дугуйн дор орчихсонгүй гэж үглэсээр Бальдир өвгөн замын зүүн талын зүлгэн дээр хэвтэх жаал хүү рүү аахилж уухилан майжигнасаар очиход хүү өмнөөс нь босоод ирэв.

-Ээ, тэнгэр минь. Босоод ирлээ, зүгээр үү? гэхэд жаал хүү:

-Зүгээр ээ, өвөө гээд инээмсэглэхэд Бальдир өвгөн:

-Үхэх гэж байхад инээж зогсдог, аргагүй л хүүхэд юм даа, цочсондоо болоод мэдэхгүй байгаа. Битүү гэмтэл, доргилт тун осолтой, хүүхэд хэлэхгүй явсаар насан туршийн согогтой үлдвэл яана! гээд жаал хүүгийн гар, хөлийг атгаж, базаж үзэв. Яс хугараагүй байна, алхам илүү байсан бол дайруулах нь байна гээч. Азтай хүү юмаа, бага байхад аз түшилгүй яахав, жаахан амьтныг алах нь байна, энэ яавчиг дотуур гэмтэж доргисноос гарцаагүй гэж Бальдир өвгөнийг үглэж зогстол нилээд хол очиж зогссон машинаас гарч алхсан хүүхэн тэр хоёрт ойртон ирж:

-Яаж байна! гэхэд Бальдир өвгөн:

-Яах юу байдгийм, гэгээн цагаан өдөр хүүхэд дайрч алах нь уу, чи. Замаа харж явахад яадаг лүд вэ? гэхэд айж тэвдсэн хүүхэн:

-Өвөө, уучлаарай гэв.

-Юуны чинь уучлах. Би чамайг уучилдаг юм аа гэхэд үхэл чамайг уучлахгүй гэж Бальдир өвгөн ууртай хэлэхэд хүүхэн нүд нь бүлтэгнэж, ам нь ангалзах гэгч болж:

-Урдуур гүйгээд... гэхэд Бальдир өвгөн бүр ч уурлав бололтой хүүхэн рүү хяламхийн харж:

-Урдуураа гүйсэн бүхнийг дайраад явдаг юм уу, чи. Хүний нялх үрийг алах нь байна. Чи өөрөө хүүхэдтэй л байлгүй. Чиний хүүхдийг машинаар мөргөвөл чамд ямар байх вэ? гэхэд хүүхэн нүд нь бүлтэгнэн бүлх залгисан юм шиг хэсэгхэн дуугүй зогсоод жаал хүүгийн толгойг илж, гарын шууг нь атгаж үзээд гэнэт санав бололтой халаасаа тэмтрэн арван мянган төгрөг гаргаж:

-Чихэр авч идээрэй! гээд хүүгийн гарт атгуулахад Бальдир өвгөн:

-Уухайс, яадаг туучий вэ чи, энэ мөнгөөр чинь яах юм. Наад хүүхэд чинь дотуур бэртэл авсан, эмнэлэгт үзүүлэх хэрэгтэй байна! гээд жаал хүүг тэвзрч:

-Чи тэгж их машин унадаг юм бол бид хоёрыг гэмтлийн эмнэлэгт хүргэж өгнөө, хө гээд хүүхнийг дагуулан машин руу нь аахилан алхав. “Гэмтэлд очвол цагдаадаа хүрч бөөн явдал чирэгдэл болно. Эрхээ хасуулчихвал яаж ажил амжуулахав" гэж сандарсан жолооч хүүхэн:

-Өвөө, би танд эмчилгээний мөнгө өгье! гэхэд Бальдир өвгөн:

-Уухайс, тэр нь дутаж гэнэ. Хэдэн төгрөгөөр чи намайг хуурчихна гэж санаа юу, ёстой хол оо хэвтэнэ. Бушуухан эмнэлэгт хүргээд өг! гээд жаал хүүг тэвэрсэн чигтээ зүтгэж чихсээр байгаад машинд ороод суучихав. "Шал заваан юм болох нээ. Энэ яхир хар өвгөн намайг хэрэгтэн болгож байж л санаа нь амрах биз. Аяыг нь дагахгүй зөрүүдлэх юм бол адгийн зарга арав хоногтой гэдгийн замаар орж, ажил алдаж шүүх . цагдаагаар явна гэсэн үг" гэж бодсон хүүхэн өвгөний өөдөөс ам ангайсангүй, түлхүүрээ эргүүлж тэргээ асаагаад эмнэлэг рүү явав. Өвгөнд тэврүүлсэн жаал хүү ёолсон ч үгүй явсаар машин эмнэлгийн үүдэнд ирж зогсоход Бальдир өвгөн;

-Эмнэлэг бараадна гэдэг учиртай. Бид хоёр дотгош орлоо. Одооны та нар л болсон хойно ажил алба гээд яарч яваа биз. Чи буц даа, охин минь гэхэд өвгөнийг ингэж хэлнэ чинээ санаагүй хүүхэн баярлан инээмсэглэж:

-Баярлалаа, өвөө би буруутай байсан юм. Энэ мөнгөөр хүүд хэрэгтэй эм тариа аваарай! гээд мөнгө сарвайхад Бальдир өвгөн:

-Наад мөнгөө хүүд өг, би түүгээр яах юм. Чи залуу хүн байна, аливаад болгоомжтой хандаж бай! Чи хохирдоггүй юм аа гэхэд бусад нь хохирно шүү дээ гээд хүүг тэвэрсэн чигтээ зүтгэж чихэлдсээр байгаад машины хаалгаар арай ядан багтаж гараад эмнэлэг рүү алхахад жолооч хүүхэн гэнэтийн ялнаас гэм зэмгүй мултарсандаа итгэж чадалгүй жаал хүү, өвгөн хоёрын араас гайхан харахдаа "Эргээд ирвэл яана" гэж бодонгуутаа огцом хурдлан их хотын замд шоргоолж шиг бужигнасан машинуудын дунд нэгдэн талийж одов оо. Эмч нар жаал хүүг үзэхээр авч явав. Бальдир өвгөн хүүгийн хувцсыг базаж элгэндээ тэврээд хүлээлгийн өрөөнд суулаа. Удсан ч үгүй жаал хүүг хөтлөөд явсан эмч залуу ирж:

-Өвөө, хүүхэд тархиндаа бага зэрэг доргилт авсан байна. Бусад талаар зүгээр. Хоёр гурав хоног хөдөлгөөнгүй хэвтүүлж эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай, та энд нь хэвтүүлэх үү, эмчилгээ бичүүлээд гэр рүүгээ аваад явах уу? гэхэд Бальдир өвгөн:

-Тэгнээ тэр, би бүр мэдээд байсан юм. Ямар салхинд хийсч унасан биш, доргилгүй яахав, энэ зэрэгтэй үлдсэн нь их юм хэмээн амандаа үглэж, суухад эмч залуу:

-Та тэгээд аваад явах юм уу, хзвтүүлэх юм уу? гэхэд:

-Хэвтүүлэлгүй яахав, би хараад хажууд нь сууж байхад та нар хөөхгүй юм байгаа биз дзэ! гэж Бальдир өвгөнийг хэлэхэд змч залуу:

-Жаахан хүүхэд сахиуртай байж болно оо, таныг яалаа гэж хөөхөв гэхэд Бальдир өвгөн:

-Уухайс даа, аштай юу. Эмчлүүлж авсан нь илүү байлгүй яахав, нялх амьтан гэж үглэсээр өнөө жаалыг эмнэлэгт хэвтүүлж, дэргэд нь суугаад сахив. Жаалхүү чухам юу болоод байгааг эргэцүүлэх сөхөөгүй тариа хийлгээд унтав. Бальдир өвгөн хүүгийн дэргэд нэлээд суугаад хана налан зүүрмэглэж байснаа мөн унтаж орхижээ.

-Хүү минь! гэж хэлээд эмэгтэй хүн уйлах чимээнээр Бальдир өвгөн сэрлээ. Жаал хүүгийн ээж ирэв.

-Танд баярлалаа, өвөө. Миний хүүгийн амийг аварсан танд баярлалаа гэж хэлээд Цацрал өвгөний савар шиг гарыг атгаж уйлахад өвгөн болсон явдлыг яриад:

-Одоо тайвшир, охин минь. Алзахгүй болсон, эмч нартай нь уулз, би яах вэ? Хүүгийн бие сайн байгаа гэв. Гэнэтийн цочрол, эм тариандаа түүртсэн жаал хүү амар амгалан, тайван унтаж байлаа. Ээж нь уйлан хайлан хацарт нь нулимсаа дуслуулан байж үнсэхэд жаал хүү унтаж л байлаа.

-Би хариад хүүд хоол унд авчирья! гэж Цацралыг хэлэхэд:

-Энэ орой болсон хойно нааш, цааш явах хэрэг байна уу даа. Хүү дажгүй сайхан бөх унтаж байна. Охин минь гэртээ харьж амраад өглөө ир. Өвөөдөө итгэж болно. Би сахиад сууж байя, ажилгүй би хэд хоног суусан ч яадаг юм гэхэд учиргүй баярласан Цацрал:

-Хүүгээ харж сэтгэл онгойлоо. Анх сонсоод сүйд боллоо л гэж бодсон шүү. Таны ачийг хүү бид хоёр мартахгүй ээ. Би гэртээ хариад хоол цай хийгээд ирье, өглөө болтол хүлээж чадахгүй нь ээ гэхэд Бальдир өвген:

-Тэг, охин минь. Хүүд санаа зоволтгүй энэ олон эмч нар, хажууд нь би сууж байна гэлээ. Бальдир өвгөн жаал хүүг сахиж эмнэлэгт тав хоноод гарахдаа гэрт нь хамт очжээ. Цацралт хүүтэйгээ хоёул байдаг тул Бальдир өвгөнийг цаашаа гэсэнгүй, учрал тавилан нь тэр юм байлгүй өвгөн энэ айлын гэр орныг цэвэрлэж, хоол ундыг бэлтгэж, хүүг цэцэрлэг, сургуульд хүргэж цааш, нааш маажигнасаар даруй зургаан оныг ардаа үджээ.

Улиасны мөчирт бамбарласан цасыг цонхоор харж зогссон Бальдир өвгөн, энэ цасыг хайлж дуусаад цэцэг ногоо ургахыг харах болов уу, яадаг бол гэж бодоод уртаар санаа алдав. Энэ муу зовлого ойрд нэг л биш ээ. Намайг унаад өгөхөөр охин, хүү хоёр л хэцүүднэ дээ. Би яахав, насыг насаллаа, ихийг үзэж харлаа, надад болно оо, болно гэж бодоод зурагтын өмнө очиж суув. Тэгтэл өөрийн мэдэлгүй нүднээс нь нулимс гарч хацрыг нь даган бөмбөрөх нь тэр. Ээж, хүү хоёроос аминдаа нууж байсан ч хацар даган бөмбөрөх нулимсыг нь хараад жаал хүү:

-Өвөө, та яагаад уйлаад байгаа юм бэ? гэж асуухад юу гэж хэлье дээ гэж мэгдсэн Бальдир өвгөн:

-Миний муу цэхэр нүд энэ том зурагтыг удаан харахаар нулимс гараад байх юм. Хажуулах минь гэсээр бүхлээрээ буйдан дээр хэвтэв. Зурагтаар шинэ жилийн баяр гарч, өвлийн өвгөн, хүүхэд залууст бэлэг гардуулж, тэднийг толгой дараалан үнсэж байлаа.

-Өвөө, та орой хүүг аваарай! Шинэ жилийн баяртай юм гэсэн оройтож таарах байх, өөрөөс нь цагийг нь асууж байгаад дөхүүлээд очино биз. Манай ажил барагдах юм биш гэж Цацралыг хэлэхэд Бальдир евгөн:

-Тэгэлгүй яахав, охин минь. Би одоо өрөөндөө орлоо. Эрт босч та хоёрын хоол цай бэлтгэнэ гээд босов. Энэ өдөр Цацралын ажил санаснаас эрт тарж, өвөө хүү хоёроо дагуулаад харья, гурвуулаа ширээ тойрч суугаад шинэ оноо угтая, ажил ажил гээд гэрийн бараа харах нь ховор. Хөөрхий өвгөнийг баярлуулах минь гэж бодсоор сургууль руу зүглэв. Цэлгэр уужим танхимд шинэ жилийн баяр ид дундаа, Цацрал харцаараа хүүгээ хайгаад олсонгүй. Тэгтэл нэлээд урдуур Бальдир өвгөн сууж харагдав. Өвгөн ирсэн байна гэдэг чинь хүү маань хажууд нь байгаа гэсэн үг гээд Цацрал сайн харсан ч өвгөний дэргэд хүү нь харагдсангүй.

Бэлэг гардуулж байсан өвлийн өвгөн хүүгийнх нь нэрийг дуудахад хүү нь гарч ирсэнгүй, дахиад дуудав. Хүү маань хаана байгаа юм бол оо, чимээ шуугианд нэрээ сонсохгүй байгаа юм болов уу гэж Цацрал гайхан зогсож байтал урдуураас Бальдир өвгөн босч очоод бэлгийг нь хүндэтгэлтэйгээр гардан авч, өвлийн өвгөнд хоёр хацраа бахархалтайяа үнсүүлээд буцахад Цацралт "Энэ өвгөн арай солиорсон юм биш биз. Хүүг маань хаана орхичихоод энд тэнэгтэж явдаг байна аа" гэж уурлан бодож байтал өвгөн гарч яваа харагдав. Бальдир өвгөнийг гүйцэж очсон Цацралт:

-Хүү хаа байна! гэхэд Бальдир өвгөн Цацрал руу аргадангуй харж:

-Хүү гэртээ байгаа, бид хоёр тохирсон юм гэхэд Цацрал:

-Юу тохирсон гэж хэмээн гайхан асуухад:

-Би бэлгийг нь аваад ирье! гэж тохирсон юм гэвэл:

-Та чинь эрүүл үү, хүүг баярт нь явуулахгүй яаж байгаа юм бэ? гэхэд Бальдир өвгөн:

-Харин тийм ээ, өвөө нь буруу л юм хийчихлээ. Нохойн гөлөг, нялх хүүхэд харахаар нүднээс нулимс гарах гээд дотор бачуураад эсвэл уужраад ч байгаа юм шиг санагдаад байдаг болчихлоо. Хадан гэртээ очих хугацаа нь ойртохоор л тэгдэг гэсэн, үнэн биз дээ. Надад одоо нас гэж юу үлдээ аж. Өвгөнийг нь үнсэх хүн хорвоод байхгүй. Хүнд үнсүүлэх хичнээн сайхан байдагсан билээ. Буцахаасаа өмнө хүнд үнсүүлье гэж өвөө нь бодсон юм. Өвлийн өвгөнөөс өөр намайг үнсэх хүн даанч алга, тэгээд л энэ гээд Бальдир өвгөн нүднээсээ нулимс гаргахад Цацрал арчиж, үг хэлэлгүй Бальдир өвгөнийг сугадан гэр рүүгээ алхав. Цацрал бас уйлж байлаа.

МЗЭ-ийн шагналт зохиолч П.Батнайрамдал