сувдан сондор болсон үлгэр домгийг түүвэрлэн орчуулж “НИСДЭГ ХӨЛӨГ” ном гаргалаа. Энэ номд дээрх ард түмний шилдэг сайхан,сургамжит үлгэрүүд Өөдөсхөн хүү, Нисдэг хөлөг, Гоог гоог дуучин, Хун хатан зэргийн хүүхэд багачуудын сэтгэлд шингэсэн 18 үлгэр орсон байна.

Алс холын Украйн,Белорус, Молдав, Литва нутгаас дүүлэн ирсэн “НИСДЭГ ХӨЛӨГ” ном Улаанбаатрын номын бүх дэлгүүдүүдэд уншигч олноо хүлээн та нарын гэрт нисэн очиход бэлэн байна.

ГООГ ГООГОН ДУУЧИН.

( Литва ардын үлгэр)

Хүүхдүүдээ,хүүхдүүдээ.хүрэл-үрэл хүүхдүүдээ. Аан гээд сонсооч,аяар чимээгүй суугаач.Манай хашаан дотор эр тахиа,эм тахиа хоёр амьдран суудаг байсан юм. Эр тахиагий нь Гоог гоогон дуучин, эм тахиагий нь Гүд гүд гүдээхэн гэдэг байлаа. Энэ хоёр тахиа элбэг дэлбэг хангалуун сууна. Элдэв будаа тарианы үр,өвс ногоо,хорхой морхой хашаагаар дүүрэн. Дутагдах гачигдах юмгүй ээ.

Гоог гоогон дуучин Гүд гүд гүдээхэнтэй өглөөнөөс орой болтол энд тэндгүй зугаалж элдэв тоглоом тоглож,газар шороо ухан тоншдог байв.Гоёхон улаан залаагаа годолзуулан тонголзуулан эр тахиа,

-Го гоо гоог... хорхой оллоо гэнэ.

Эм тахиа түүнд,

- Гүд гүд ,алив нааш нь өг өг. Гүд гүд бүү залги.над над талыг нь өг,өг... гүд гүд гэнэ.

Ингэж гоог гоогон дуучин Гүд гүд гүдээхэнтэй өдөржингөө толгой өргөлгүй ажиллаж хөдөлж,том жижиг бүх олзоо тэв тэгшхэн хуваана. Харин ганцхан юманд шаналж гашуун нулимсаа урсгана.Тэр хоёрт ангаахай дэгдээхэй ангирхан үрс байсангүй.

Го го гоог Амьтан бүхэн ангаахайтай... Улаахан залаа уртхан өдөө хэндээ би өгөх э?? гэж Гоог гоогон дуучин гомддог байжээ.

Тэгтэл Гүд гүд гүдээхэн өндөг гаргав,гэхдээ энгийн биш алтан өндөг гаргав. Ангаахай болтол дарав. Энхрий хөөрхөн,энгэр бие нь цагаахан, торгоны өөдөс шиг тун ч эмзэгхэн хүү гэнэ. Эр эм хоёр тахиа хүүгээ харж ханахгүй байв гэнэ. Нэг удаа эм тахиа,

- Гүд гүд ,чи хаачих нь вэ? Хүүдээ нэр өгье. Хэдгэнэ зөгий айлгаж яваг. Шарганa хамар гэж нэр өгье гэв.

- Үгүй ээ, ийм нэр хар хэрээд л зохионо. Харцага шувуу,үнэг,хамаг амьтан хүүгээс минь айж чичрэг гэж бодвол Дил Дол гэж нэрлэе гэхэд Гүдээхэн,

- Ухаан санаа чинь самуурав уу? Хэлэхэд хэцүү ийм нэр хэн нэгний хараал шиг юм гэлээ.

Эр тахиа уурлан далавчаа дэвэн хашгирав.

- Го го гоог. Голоод байхдаа яахав. Тэгвэл ерөөсөө Цип- цип гэж нэр өгье.

Эм тахиа ч зөвшөөржээ.

Хүүдээ нэр өгөөд хүндэт олон зочдоо дайлж цайлж ч амжаагүй байтал гэнэт гай зовлон тохиолдов.Хурц хошуу гэдэг нэг хорт харцага Гүд гүд гүдээхэнийг шүүрч аваад явжээ.

Цип цип удтал өрөвдөлтэйгээр уйлав. Гоог гоогон дуучин ганцаар гэртээ суун ангаахай Цип Ципийгээ асарч тэжээсээр ядарч уйджээ.Тэгээд удалгүй ангаахайдаа хойт эх

Эрээхэн гэдэг эм тахиа дагуулж ирлээ. Хойт эх Цип- ципэд хайргүй гэнэ.

Эрээхэн тахианы далавчин дор төдөлгүй өндөг хагарч шинэ ангаахай гарч ирлээ. Хойт эх үс ч үгүй ,зүс ч үгүй хүүтэй болох нь тэр.

Гоог гоогон дуучин хоёр дахь хүүдээ Аянга,Нарс эсвэл Цээнэ гэж нэр өгөх гэсэн боловч Эрээхэн ээж нь зөвшөөрсөнгүй өөр нэр өгчээ.

- Гүд гүд. Миний хүү жирийн биш ухаантай, жижиг биш том,алтан өнгөтэй, аз жаргалтай, бүхнээс баян,бүгдээс хөөрхөн. Би хүүгээсээ алхам ч холдохгүй арчлан тордоно,гүд гүд гүд. Урт нэртэй тахианууд урт удаан насалдаг гэж урьд эртийн номонд бичсэн байдаг юм. Эрт цагийн энэ яриаг энд тэнд явахдаа сонссон юм. Урт наслаг миний хүү уртаас урт нэр өгнө дөө би.

Жижигхэн цупу – лупу

Алтанхан го-го-го.

Торгонхон боргоцой

Тун зоригтой хүү.

Алхаа хурдан тапу-тапу

Арга зальтай гоог – гоог.

Ордны нэрт дуучны

Онцгой хөөрхөн хүү

Эрээхэн тахианы ур.

Энхрийхэн эелдэгхэн сүр.

Эмзэгхэн цагаахан сувд.

Гоог гоогон дуучин хэдийгээр энэ нэрийг зөвшөөрсөн ч дотроо ихэд уурладаг байжээ. Ийм нэрийг хэлэх гэсээр байтал төрөөд өсөөд үхэж амжина гэж бодно.

Хөөрхий өнчин Цип – цип хэлэхэд амархан нэртэй болохоороо хэчнээн их зовлон үзсэн гээ. Хойд эх Эрээхэн

хүүхдүүдээ юманд явуулах юмуу,Гоог гоогон дуучин нөхөртөө туслах болгондоо дандаа Цип-ципийг дуудна.

- Цип- цип амбаарт очоод аваад ир.Цип- цип гал түл.

Гоог гоогон дуучин ч гэсэн бага хүүгийнхээ урт нэрийг хэлэхээс залхууран Цип- ципийг л дуудна.

- Цип-цип, шалбааг шавар хаа байна? Энэ чулууг өргөөдхөөч, ээжид чинь хорхой түүж өгье гэнэ.

Ингэж ядарч эцсэн Цип- цип өдөржингөө хашаан дотор гүйнэ. Харин урт нэртэй тарган цатгалан хоёр дахь хүү наранд биеэ ээн налайж хэвтдэг аж. Нэг удаа урт нэрт эрх бага хүү эцгийнхээ гаансыг гээчихжээ. Эцэг Гоог гоогон дуучин бага хүүгээ загнаж хашраахаар хашаан дээр үсрэн гарч,

Жижигхэн цупу-лупу

Алтанхан го-го-го.

Торгонхон боргоцой

Тун эрх дэггүй хүү чи

Түргэн хүрээд ир

Чихий чинь мушгия гэж хашаагаар нэг хашгирав.

Эцэг нь урт нэрийг хэлэх хооронд дэггүй хүү аль хэдийнээ зугтан халгайн дунд нуугджээ.

Нэг удаа Цип- цип олс өвс зулгааж явтал ойгоос үнэг гэтэн гарч ирлээ. Хэрэв сагсгар сүүлтийн саварт Цип-цип орсон бол үлгэр маань ингээд төгсөх байлаа. Харин Цип-цип үнэгийн харангуутаа хоолой мэдэн хашгирчээ.

- Авраарай,үхлээ.

Гоог гоогон дуучин хүүгийнхээ дууг сонсоод дээвэр дээр үсрэн гарч,

Хонь, ямаа, гахай, нохойнуудаа

Хурдан түргэн гүйгээрэй.

Хурц шүдтэй ,хурдан хөлт нөхөд минь

Хурдлан хурдлан туслаарай.

Үнэг авгай Цип-ципийг барих нь.

Үмхэж хазаад чирэх нь

Туслаарай,гүйгээрэй гэжээ.

Сагсгар сүүлт үнэг энэ бүгдийг сонсоод айж Цип-ципийг саварч шүүрсэнгүй зугтжээ. Ингээд өнчин хөөрхий Цип-цип гэртээ амьд мэнд буцаж иржээ.

Гэхдээ хулгайч үнэг тахианы пинг мэдэж аваад унтаж чадахгүй хоносон байна. Үрр цүүрээр гүйж ирээд хашаан дотор байсан Эрээхэн тахианы тараган цатгалан хүүг шүүрч аваад хар хурдаараа зугтав гэнэ.

Хайртай хүүгийнхээ дууг сонссон Эрээхэн тахиа хүүгээ аврахаар ухасхийн гүйж бусдаас тусламж гуйн ориллоо

Цагаан дээлт хонь

Цагаан сэтгэлт гахай,нохойнууд минь

Хурц шүдэт,хурдан хөлт нөхөд минь

Туслаарай,туслаарай.

Жижигхэн Цупу-лупу

Алтанхан го-го-го

Торгонхон боргоцой

Энхрийхэн хүүгий минь

Энэ гүд гүд,энэ гүд гүд... гээд ээрэн муужран унав.

- Ха ха юу гэнээ? Хав хав хав... Энэ тэнэг тахиа юу гээд байнаа. Юу ч ойлгосонгүй,хав хав хав.

Тэгэхэд Гоог гоогон дуучин хашгирав