А.Дашпэлжээ: УДЭТ-т болохгүй болчихсон зүйл огт алга

2013-10-09

УДЭТ-ын уран сайхны удирдаач, МУГЖ А.Дашпэлжээтэй УДЭТ-т ойрын үед өрнөөд байгаа асуудлын талаар ярилцлаа.

-Дуурийн театрын захирал 20 гаруй хүн ажлаас халлаа, бас намар цагийн уран бүтээлийн нээлтээ хийлээ, мөдхөн гадны тоглолтууд ирнэ гээд ер нь танай театраар уйл явдал ихтэй байх шив дээ?

-УДЭТ-ын хувьд узэгчдийнхээ тав тухыг хангах зорилгоор наймдугаар сарын 1-нээс есдүгээр сарын 1 хүртэл их засвар хийсэн. Дараа нь театрын үйл ажиллагаа эхэлж өнгөрсөн долоон хоногт "Чингэс хаан" дууриар намар цагийн уран бүтээлийн нээлтээ хийлээ.

Үүнээс үүдээд аравдугаар сар, цаашилбал 2013,2014 онд манай театрын уран бүтээл баялаг байна. Удахгүй "Хунт нуур", "Үйлийн гурван толгой" балет тоглогдоно. Дараа нь аравдугаар сарын 11-нд Эрхүүгийн филармони ,бүтэн бүрэлдэхүүнээрээ ирж дан оросын бүтээлүүд эгшиглэнэ. Дөрвөн сайхан дуучин ирнэ.

Үүний дараа Оросын балетын бүжигчид ирнэ. "Большой" театрын болон "Маринский" театрын бүжигчид ирэх юм билээ. Өчигдөр захирап нь ирээд гэрээгээ хийгээд явсан. Өнөөдөр УДЭТ бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ Хэнтий, Дорнод, Сүхбаатар аймгуудаар Засгийн газрын "Сонгодог урлаг-2" хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр явж байна.

Энэ үеэр нэг том гала концерт, "Учиртай гурван толгой" дуурь тоглох юм. Тэгээд оросын балетын өмнөхөн амжиж ирнэ дээ. Ерөнхийдөө УДЭТ-ын 51 дэх нээлтийн тоглолтоосоо эхлээд шинэлэг талууд ажиглагдаж байна.

Өмнө нь "Учиртай гурван толгой", "Евгений Онегин" дууриар нээлтээ хийж байснаас биш, "Чингэс хаан" дууриар нээлтээ хийж байгаагүй. Бүтээл бүтээлийн дундаас үндэснийхээ бүтээлийг гаргах ёстой. Чингэс хаан дуурь дэлхийд нэг, харин кино жүжиг олон л доо.

-Ихэнх гадны тоглолтыг жирийн үзэгчид үзээгүй гэж гомдоллодог. Тасалбар нь хаагуур зарагддаг юм. Дээдсийн урлаг гэдгээрээ урьдчилан захиалга, урилга гээд авчихдаг юм биш үү?

-Энэ тал дээр учир дутагдал бий. Яагаад гэвэл тэд өөрсдийнхөө менежментийг хийж ирдэг. Тэгэхээр тэд наад зах нь энд байгаа оросуудаа юуны түрүүнд үзүүлж таарна. Манайд маркетинг нь хамаарахгүй. Гэхдээ тасалбарын тодорхой хувийг нь зарах байх.

Бараг түрээс ч төлөхгүй байх. Яагаад гэвэл хоёр улсын хоорондын хамтын ажиллагаа гэж юм бий. Мэдээж асар их орлого зарлагатай байгаа. Бид ч гэсэн гадагшаа тоглохдоо орлого зарлагаа даана шүү дээ.

-Дуурийн театр их залуужсан байна. Энэ хэрээр дуучдын амжилт өсч байгаа нь харагдаж байна?

-Тэгэлгүй яахав. Дуучдын чадвараас гадна манай театрын хөгжмийн зэмсэгт төрөөс дэмжлэг үзүүлж, өнгөрсөн жил оркестрын шинэ хөгжмийн зэмсэгтэй болсон. Энэ бол сонгодгийг таашаан үздэг хүмүүст хүрэх дуугаралт юм. Жинхэнэ мэргэжлийн түвшний дуугаралт гэж үүнийг л хэлнэ.

Харин утсан хөгжим дутуу байсныг ССАЖЯ-ны сайд Ц.Оюунгэрэл авч өгнө гэж амласан. Үүнийг дагаад театрт гадаад дотоодод боловсрол эзэмшсэн шинэ хөгжимчид орж ирж байна. Шинэ залуу дуучид ч их орж ирж байгаа.Тэд бүгд олон улсын шагналтай, нэгэн жигд дуулж байна.

-Та нэг үе УДЭТ-ын нүүр царай болж явсан. Харин одоо тайзнаас буугаад театртаа уран сайхны удирдаачаар ажиллаж байна. Уран бүтээлч уран бүтээлчидтэйгээ ажиллахад дөхөмтэй байна уу, эсвэл ?

-Урлагийн тайз хүссэн хүсээгүй цагийг нь болохоор буулгадаг жамтай. Яахав намайг сайнаар, саараар янз бүрээр л ярьж байгаа байх. Гэхдээ нийт уран бүтээлчид УДЭТ-ын удирдлагыг солъё, зайлшгүй солих цаг нь болсон байна, уран бүтээлч биш хүнийг авчирч тавиач гэж ССАЖЯ-нд уламжилсан байна лээ.

Энэ дагуу сонгон шалгаруулалтаар Ч.Мөнхзул дарга томилогдсон юм билээ. Тэгээд уран сайхны тал дээр учир дутагдалтай байж магадгүй гэж үзсэн юм болов уу надад итгэл хүлээлгэсэн.

Ер нь миний ажил амьдрал УДЭТ-тай салшгүй холбоотой. Дуурийн театрын Дашпэлжээ гэж ярьдаг болохоос биш Дундговийн Дашпэлжээ гэж бараг ярьдаггүй байх. Энэ талыг бодолцож ирсэн дээ.

-Дашпэлжээ гэж дуурийн театрт ирэх нүүргүй болсон хүнийг Мөнхзул дарга хажуудаа хууль бусаар авчирсан, бас Мөнхзул даргыг 20 гаруй хүн хууль бусаар ажлаас халсан гээд байгаа?

-Миний бодлоор өнөөгийн нийгэмд хүмүүс аливаа зүйлийг алдаатай талаас нь олж харах гээд байх шиг байна. Тэр дундаа нэг хүн нийт олны нэр төрийг гутаагаад худлаа яриад, доромжлоод явах нь утгагүй байна. Үүний эсрэг би одоохондоо хэвлэлээр хэрүүл хийж, хариу үг дуугарах ямар ч сонирхол алга.

Мөнхзул даргын хувьд ирээд маш их ажил хийсэн. Ирэнгүүт нь УДЭТ-ын 50 жил тулчихсан, ямар ч санхүүжилт байхгүй байхад нь хөрөнгө мөнгө олох гээд олон ажлыг богино хугацаанд амжуулсан. Дараа нь их засвар хийлээ. Ер нь үзэгчдээ тохь тухтай байлгана гэдэг нэг номерын асуудал биз дээ.

20,30 жил болсон гадна талын фасадыг хот тохижилтынхонтой яриад бүтээчихлээ. Дотоод асуудал дээрээ ч менежмент хийж байна. 20 гаруй хүн ажлаас халагдсан зүйл огт байхгүй. Ажил хаях гэж байна ч гэх шиг. Хэрвээ хаясан бол өдийд хаядгаа хаячихсан л байх байсан биз дээ. Харин ч манай уран бүтээлчид улам эрч хүчтэй ажиллаж уран бүтээлийн ажил өрнүүн байна.

-Тэгвэл яг ямар хүмүүсийг халсан юм бэ?

-Өнгөрсөн зун хэдэн хүн халсан. Гэхдээ тэд тэтгэврийнх нь хугацаа болоод ёслол төгөлдөр гарсан юм. АЖ Б.Жамьяндагва гуайг 80 гарчихсан учир бид балетын зөвлөх болгосон. Уг нь хөдөлмөрийн хуулиар 60 хүрээд л тэтгвэрт гардаг. Гэтэлд тэр хүнд баялаг байна. Дараа нь таван хөгжимчин тэтгэвэртээ гарсан.

Мэдээж дараагийн залуу халаа гэж байгаа. Тэр хүмүүсээ бид тайзан дээр ёслол төгөлдөр. үдэж, хадаг сүү барин.тэтгэмжийг нь өгөөд гаргаж байхад 20 гаруй залуу уран бүтээлчийг халлаа гээд худлаа ярих хэрэггүй л дээ.

-Танайд ерөнхий найруулагчаар ажиллаж байсан Г.Эрдэнэбаатар л нэлээд гомдолтой яваа юм билээ л дээ?

-УДЭТ-т өнөөдөр ерөнхий найруулагч байхгүй. Найруулагч байхгүй байж байгаа хүнийг нь явуулж байна гэдэг өөрөө асуудал байгаа биз дээ. Мөнхзул дарга хүн халахын өвчин туссан хүн биш шүү дээ. Харин яаж ажлаа өөдрөг сайн болгохов гэж зүтгэж байгаа хүн. Эрдэнэбаатарын хувьд УДЭТ-т 20 гаруй жил ажилласан.

Дуурь найруулна гэхээр бие муутай, бусад дууриуд дээр ажилла гэхээр хүний хийсэн дуурь дээр ажиллахгүй гэдэг. Одоо жүжигчид эзгүйрчихсэн байна. Уг нь залуу жүжигчдийн жүжигчний болон мэргэжлийн уран чадвар дээр ажиллаад шүүсийг нь шахаад болохыг нь болгоод, болохгүйг нь мэдрүүлээд өгөх ёстой байсан.

Харамсалтай нь тэгж ажиллаж чадаагүй. Театрын зүгээс өөр ажил санал болгосон гэсэн. Манай театрт болохгүй болчихсон зүйл огт алга. Сайн найруулагчид чадвараараа төрийн том тоглолт дээр л явж байдаг шүү дээ.

АЖ Б.Жамьяндагва гуай цагтаа тийм л байсан, дараа нь УГЗ Л.Эрдэнэбулган гуай төрийн хошой шагналт Н.Жанцанноров гуай одоо Сосорбарам тийм л байна. Үүнийг бодох хэрэгтэй.

Эх сурвалж: “Нийслэл таймс” сонин