Солонгост "хоригдсон” монгол азарга

2013-10-05

Харь нутагт тарчилж буй халтар азаргыг нутагт нь авчрахаар монголчууд нэгдэцгээж байна. Уудам талд эрх дураараа

салхи татуулан давхиж явдаг монгол дуу бэлгэнд нэртэй ачигдаж солонгос эзний гарт очоод хэрхэн зовж шаналж буйг харсан хүний сэтгэл өвдөхгүй байх аргагүй. Сэтгэл өвдсөндөө хөөрхий адгуусыг эх оронд нь авчрахаар хэсэг залуус шийджээ. Гэхдээ "Миний Монголын адуу, одоо аваад явлаа" гээд авчирчихаж болохгүй. Бусдын өмчинд дураараа халдсан хэрэг болох учир тийм ч амархан бүтэх зүйл биш аж. Тиймээс монголчуудыг энэ үйлст нэгдэхийг уриалж буй гэнэ.

Халтар азарга Солонгос руу бэлгэнд яваад 10 гаруй жил болохдоо нэг ч удаа төмөр хашаан дотроос гарч, эрх дураараа давхиж хөрст дэлхийн газар шороон дээр хөрвөөж, хөлөө эцтэл тонгочиж байгаагүйг тэнд ажилладаг монгол залуус хэлж буй юм. Тал нутагтаа дураараа давхиж, сэтгэл сэргэтэл үүрсэх сүргийн манлай байх ёстой халтар азарга бүтэн арван жилийн турш хааш хаашаа гурван метр хүрэхтэй үгүйтэй төмөр торон хашаанд хэвтэх, зогсохоос өөр хөдөлгөөн хийх аргагүй, хүнээр бол гинданд хоригдож байгааг Солонгост ажилладаг Б.Энхбат гэдэг залуугийн ирүүлсэн видео бичлэгээс харж болохоор юм билээ. Б.Энхбатын хэлснээр халтар азарга Инчеоны нисэх буудлаас холгүй, түүний ажилладаг газартай ойрхон байдаг учраас зав чөлөөгөөрөө очиж халтар азарганы магнайг илж, нурууг нь маажиж өгдөг гэнэ. Тэр нь халтар азарганд тун ч таатай, очилгүй удчихвал саначихсан байдаг тухай тэрбээр өгүүлсэн юм.

Харийг зорьсон халтар азарганы түүх өр өвтгөм. Түүнийг солонгос эзэд нь огт тоодоггүй. Тиймээс ч Б.Энхбат эзнээс нь "Энэ азаргаа надад зарчих" хэмээн гуйж. Гэтэл хангүг эр халтар азарганы оронд 145 сая вон авна гэжээ. Тэр нь манайхаар 220-иод сая төгрөг гэсэн үг. Адуу зовоож буйг хараад тэвчихгүй ахин дахин гуйгаад байхаар нь ч тэр үү "Би яахаараа чамд өгөх ёстой юм" хэмээн уурладаг болсон гэнэ. Тоолоод өгчих бэлэн 220 сая байхгүй болохоор аргаа бараад 'Та энэ азаргыг надад өгөхгүй бол ядаж хашаан дотор сул гаргаж бай л даа" хэмээн гуйж хүртэл үзсэн гэнэ. Хариуд нь өнөөх солонгос эр "Монгол адуу айхавтар. Гаргачихаар нутаг руугаа явчихвал чи хариуцах юм уу. Наад азарга чинь их зэвүүн. Зогсохдоо дандаа Монгол руугаа хараад байдаг юм" хэмээн томорсон гэж байгаа. Нутгийн зүг харц өргөн зогсох халтар азарганы төлөө өр нь өмөрсөн залуу "Монголчууд бид морио молор эрдэнэ хэмээн дээдэлдэг биз дээ. Морины толгойд хүрдэг гэдэг утгаараа уурган дээгүүр алхахыг хүртэл цээрлэдэг. Гэтэл монгол адуу харийн хүний зэвүүн харц хазгай хэлнээс нь дальдчин, 10 жил зовж байна шүү дээ" хэмээжээ.

Түүний үг хүмүүст хүрч, халтар азаргыг эх оронд нь авчрах санаачлагыг Монголд өрнүүлж эхэлсэн байна. Энэ санаачилгыг анх гаргасан Ж.Цэнд-Очиртой уулзахад:

-Би уяач хүн учраас тэр адууг хараад үнэхээр сэтгэл эмзэглэсэн. Монголчууд адууны хийморьтой ард түмэн. Тиймээс халтар азаргыг эх оронд нь авчрах ажлыг санаачилж, энэ үйлст монгол түмнээ нэгдээч гэж уриалж байна. Уг нь солонгос эзэнтэй нь тохиролцчихвол болохгүй зүйл биш гэсэн.

Халтар азаргыг авчрахыг эсэргүүцэх хүн гарах юм билээ. "Хүний наймааны золиос болсон хүмүүсээ авчрах тухай ярихгүй байж" гээд дургүйцсэн хүн нэг биш таарсан. Гэхдээ тэр хүмүүсийн араас төр засаг нь анхаарал тавих хэрэгтэй. Ганц азарганы араас төр анхаарахгүй нь мэдээж. Тиймээс моринд хайртай монгол түмэн л тэр азарганы төлөө нэгдэж чадах байх. Энэ амьтныг аврах л хэрэгтэй, болдог, чаддаг л юм бол нутагт нь авчрах учиртай. Халтар азарга хурдан удмынх уу, үгүй юу гэдэг нь чухал биш. Монгол адуу харийн нутагт тамлуулж байгаад л хамгийн ихээр сэтгэл эмзэглэж байгаа юм. Буддын сургаальд адууг хүнтэй адилхан сэтгэл, зөнтэй гэсэн байдаг. Ер нь монгол адууны тухай домог хууч олон байдаг. Нутгаа гэсэн адууны сэтгэл зарим хүшнийхээс ч илүү байдгийг батлах олон жишээ шүү дээ. Хаа хол Вьетнамаас хүртэл монгол адуу нутагтаа гүйгээд ирсэн гэдэг. Хамгийн ойрын жишээ гэхэд л Сүхбаатар аймгийн "Далан миллийн дарваан хар" нэртэй морь Хэнтийн Бор- Өндөрөөс нэг ч өвс хазахгүй, ус уухгуй давхисаар Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын Буян- Овоо гэдэг газар ирээд, худгийн хажуугийн шалбааг уугаад үхчихсэн байсан түүх бий. Халтар азарга ч гэсэн магадгүй боломж л олдвол нутаг руугаа гүйнэ гэсэн бодолтой байгаа биз.

Ж.Цэнд-Очир ингэж ярьсан. Мөн тэрбээр "Халтар азарга нэг ч удаа гүү хурааж үзээгүй, төмөр торон дотроос толгойгоо цухуйлган алсын бараа харж зогсдог гэсэн" хэмээн халаглаж байсан. Халтар азарга солонгос эзэндээ гүүнүүд нь азарганд гарах болсон эсэхийг мэдэгдэх л үүрэгтэй гэнэ. Тэднийх уралдааны олон адуутай бөгөөд гүүнүүдээ азарганд гаргах болсон эсэхийг монгол азаргаар үнэртүүлж мэддэг хэмээж байсан юм. Энэ бүхнийг харж сэтгэл нь эмзэглэсэн монгол залуус нэг удаа эзнийх нь эзгүйд халтар азаргыг торноос нь гаргачихаж. Гэнэт эрх чөлөөтэй болсон хөөрхий адгуус хаашаа хамаагүй хар хурдаараа давхиж, ингэхдээ хөлдөө орооцолдож унаад, огцом эргэж, хөрвөөгөөд л ер нь өөрийгөө гэмтээчих гээд хэцүү байсан гэнэ.

"Нүднийх нь харц нэг л гунигтай. Магадгүй харийн нутагт дөрвөлжин торон дотор тарчилж байснаас хамаг чадлаараа нутагтаа гүйж цэлгэр талдаа ясаа тавихсан гэж боддог ч юм бил үү. Уг нь халтар азарга нас залуу, 15 орчим настай юм билээ" хэмээн ЖДэнд-Очир ярьсан. Чухам тиймээс моринд хайртай монгол залуус нэгдэж харь нутгийн "шоронд" тарчилж буй халтар азаргаа хүлээснээс нь тайлахаар сэтгэл шулуудсан юм билээ. Харин тэдний энэ зүтгэлийг хараад харийн хүнд хөл алдсан халтар азарганы эзэн нэгийг бодох биз.

Б.АЗЗАЯА

Солонгост "хоригдсон” монгол азарга
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (7)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
энэ азаргыг авчирсын болуу

2019-10-09 | 17:57:07 | 45.117.32.2 |

Зочин
энэ азарга нутагтаа ирсийн болуу.ямар өрөвдмөөр юм бээ

2014-10-16 | 14:51:28 | 202.21.112.2 |

Зочин
Энэ азаргыг авчирмаар байна. яах вэ.

2013-10-07 | 09:43:37 | 103.23.51.4 |

Зочин
Энэ азаргыг ямар тэнэг нь ******** солонгост бэлэглэдэг байна аа. Яаж туслах вэ. Тэр мөнгийг нь цуглуулаад аваад ирвэл яасын

2013-10-06 | 17:34:44 | 203.194.115.63 |

Зочин
хөөрхий амьтан

2013-10-06 | 13:37:30 | 103.26.194.82 |

Зочин
би тус********маар байна яаж тус********ж чадах бол хэлээч үнэхээр их сэтгэл өвдөж байна

2013-10-06 | 11:55:58 | 93.193.186.118 |

Зочин
монгол адуу монгол хун адил хутагтаа жарг********тай

2013-10-06 | 00:51:36 | 49.0.138.62 |