компаниуд нь илүү тунгалаг, ил тод, хариуцлагатай; илүү олон хүүхдүүдийг ядуурлаас ангижруулж, сургуульд өргөн хүрээтэйгээр хамруулах бол; агаар болон усны бохирдол байхгүй болж илүү цэвэрхэн болбол; бүс нутгийн хэмжээнд эдийн засгийн болон улс төрийн хувьд илүү нягт харилцаатай болбол.. гээд л олон таамаглал бий.

Тэгвэл “Барын бамбарууд”-ын нүдээр, эссе бичсэн залуусын итгэл найдвараар Азийн дараагийн үе буюу шинэ үеийнхэн ямар байх талаар товч уншицгаая. Тайм сэтгүүл болон Азийн бизнесийн зөвлөл, Сингапурын үндэсний их сургуулийн Ли Куан Еюгийн нэрэмжит сургууль хамтран “Азийн 2020 оны асуудлууд” нэртэй эссе бичлэгийн уралдаан зарлажээ. 1978 оноос хойш төрсөн Ази залуучуудын хувьд тулгарах хамгийн том асуудал нь юу байх бол?

Бидний үе энэ шинэ үеийнхнээс маш их зүйлийг хүсэн хүлээж байгаа билээ. Уг эссе бичлэгийн уралдаанд оролцсон Сингапурын По Вэй Лон “Бидний ажил болон амьралд хандах хандлага магадгүй эцэг эхчүүдийн эсэргүүцэлтэй тулгарч магадгүй юм. Тэд ч дуугүй хараад суухгүй л байх. Ялангуяа блогийн орчинд” гэжээ. Товчхондоо бол Азийн амьдралын түвшин нэмэгдэж байгаа боловч хүмүүсийн хүлээлт маш хурдтайгаар өөрчлөгдөж байгаа аж.

1,5 тэрбум орчим Азийн залуу үеийнхэн болох “Барын бамбарууд” гэж нэрлэгдээд байгаа үеийнхэн одоохондоо шинэ боломжуудыг ашиглахыг хүлээн үүрэндээ байж байна. Тэдний стандарт математик болон шинжлэх ухааны салбар дахь потенциаль дэлхийн хэмжээнд хүрчээ. Гэвч тэдэнд олгогдож байгаа боловсрол мэдлэг маргаашын мэдлэгийн эрчимжил бүхий ажлын байруудад бэлтгэж чадахгүй байгаа гэж тэд гомдоллодог. Тэд засгийн газар болон корпорациудыг ядуурал, тэнцвэргүй байдал, эрчим хүч, байгаль орчны асуудлуудыг шийдвэрлээсэй гэж хүсдэг.

Сүүлийн үеийн iPad эсвэл бага сургуулийн боловсролыг түгээх үндсэн арга замууд ч бай тэд дэлхийн хэмжээнд юу стандарт болоод байгааг мэддэг, тэдгээрийг яагаад өөрсдийнхөө улс оронд нэвтрүүлэх боломжгүй байгаа шалтгаануудыг сонсохыг хүсдэггүй.
Та “Барын бамбарууд”-ын боловсролд хандах хандлага, Азийн эдийн засгийн амжилтанд саад болж байгаа үндсэн хүчин зүйлсийг ч мэдэж байгааг харж болно. Энэтхэгээс оролцсон Ашвин Менон Азийн сургууль болон боловсролын талаар маш олон санал гомдлууд байдгийг дурдаад “Азийн ихэнх улс үндэстнүүдийн өнөөгийн боловсролын системд дандаа л аливаа мэдлэгийг цээжилж, тогтоохыг голчилдог. Гэтэл бүтээлч сэтгэлгээг ердөөсөө ч дэмждэггүй” хэмээн бичжээ.

Засгийн газар болон компаниуд хүмүүсийн хүлээлтэнд “хувьсгал” хийснээ зарлан тунхаглаж, өөрсдийн амжилтаараа үргэлж л бахархдаг. Хонг Конгийн бүтээн байгуулалт хуучны загварын зогсоолуудыг бүгдийг нь нурааж, өндөр хурдны шинэ метро байгуулах гээд үргэлж л бүх зүйлийн эсрэг харалган бодлого явуулж иржээ. Индонезчууд дэлхийд Facebook хэрэглэгчдийн тоогоороо томоохонд тооцогддог бөгөөд иргэд нь сошиал медиа ашиглан корпорациудын хариуцлагагүй үйлдлийн талаар үргэлж санал гомдлоо илэрхийлдэг.

Сингапур болон Малайз улсад блогчид болон сүлжээчид төсөөлөхийн аргагүй улс төрийн сонголт хийснийг Сингапурын өнгөрсөн жилийн сонгуульд эрх баригч намын парламентад эзлэх хувь хэмжээ хэрхэн навс унаснаас харж болно. malaysiakini.com гэх мэт сайтад Малайз дахь сөрөг хүчнүүд нэгддэг байхад, Хятадын Great Firewall Ай Вэй Вэйгийн дэмжигчид идэвхитэй уран бүтээлчийг дэмжихээр мөнгө хандивласаар байгааг зогсоож чадахгүй байгаа гээд маш олон зүйлсийг Азиас харж болно.

Технологи бол чухал зүйл. Гэхдээ энэ бол арга хэрэгсэл биш, энэ бол мессэж хэмээн тодорхойлжээ. Энэ бол үндэсний тусгаар тогтнол болон эдийн засгийн үндсэн нөхцлүүд аливаа нэг институт болон анхаарал тавих шаардлагатай байгаа үнэт зүйл гэх мэт жижиг элементүүдээс илүү хүчтэй мессэж.”Сайн засаглалгүйгээр бүх бодлого, төлөвлөгөө болон шийдлүүд хэрэггүй зүйлс болж хувирдаг” хэмээн Энэтхэгийн Рохит Патак бичжээ. “Сайн засаглалын хамгийн чухал асуудал бол ядуурал, терроризм, бичиг үсэгт тайлагдаагүй байдал, муу дэд бүтэц болон бусад асуудлууд гээд бидний асуудлуудын цар хүрээнд бүхэлд нь шууд болон шууд бусаар нөлөөлж байгаа авилгал яах аргагүй мөн” гэж тэрээр бичжээ.

Ядуурал болон тэмцэл ихтэй, дайн болон хувьсгалын үр дүнд доройтож байсан энэ тивийн өмнөх үеийнхэн аль хэдийнэ өсч томорсон билээ. “Барын бамбарууд”-ын өвөө, эмээ нар дэлхийн эдийн засгийн бууралт, дэлхийн хоёрдугаар дайны үед тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэж, үүний үр дүнд Азийн улс үндэстнүүд колончлолоос чөлөөлөгдсөн билээ. Харин “Барын бамбарууд”-ын эцэг эхчүүд толгой өндийх завгүй ажиллаж, дэлхий үнэлэх хэмжээнд өсөн хөгжиж буй Азийн хөгжлийн нэгээхэн хэсэг болсон ажлуудад баяртайгаар гар бие оролцож явсан билээ. Эдгээр орнуудын тэргүүнд Япон, дараа нь Азийн барууд болох Хонг Конг, Сингапур, Өмнөд Солонгос, Тайван гээд улс орнууд өндөр хөгжлийн түүчээг эхлүүлсэн билээ. Энэ цуваанд Хятад, Энэтхэг ч бас нэгдлээ. Үүний үр дүнд түүхэнд урьд хожид байгаагүйгээр маш олон хүн ядуурлаас гарч чаджээ.

Азийн залуу үеийнхэн Азийн өсөлт хөгжлийн цаг үед өсж, хүмүүжээд байна. Энэ цаг үе Америкийн ТВ-ийн драма болох “Мад Мен” хэмээх кинонд дүрслэгдснээр 1960-аад оны үеийн Америкийн иргэний хувьсгалтай адилтгаж болохуйц харагдаж байна.

Яг энэ хувьсгал шиг Азийн өсөж, хөгжиж буй орнууд хүнд гарз хохирол, зэвсэгт мөргөлдөөн, хүчирхийллийг эцэс болгон хязгааргүй боломж бололцоог энд эхлүүлж байна.
Өнөөдрийн Азийн залуучууд интернэтэд холбогдон, дэлхийн хэмжээний форумуудад оролцох боломжтой болсон нь тэдний хувьд зүүдлээ ч үгүй зүйл. Тэд олноороо сургуульд явж, эцэг эхчүүдээсээ илүү боловсрол эзэмших боломжтой болж. Тэд биотехнологи, мэдээллийн технологи, санхүүгийн арилжааны үүсмэл хэрэгслүүд гэх мэт өмнөх үеийнхэнд байгаагүй салбар чиглэл, ажлын байруудад ажиллах боломжтой боллоо.

Энэ бүхнээс харахад тэд дэлхийн хамгийн эрчтэй хөгжил хөдөлгөөн бүхий тивд амьдарч байгаагаа мэддэг. Ахмадууд амжилтаа тэмдэглэж байгаа боловч “Барын бамбарууд”-ууд тасралтгүй үргэлжилж байгаа асуудлуудад бухимдсаар л байна. “Дэлхийн хэмжээнд бүс нутгууд эдийн засгийн индикаторууд болон өсөлтийн амлалтуудаар тогтворжиж байгаа ч улс төрийн системийн сул дорой, тогтворгүй байдал тэдгээр өсөлт, эдийн засгийн үзүүлэлтүүдийг сайжруулах боломжийг үгүй хийж байна” хэмээн Пакистаны Омар Рандхава бичжээ.

Ахмадууд шинэ үеийнхэндээ янз бүрийн л нэр хоч өгөөд байгаа. Япончууд “тэжээвэр үеийнхэн” бас эсрэгээрээ “цалингийн төлөө ажилладаг ажлын хэнээтэн” ч гэж нэрлээд байгаа аж. Тэдний тодорхойлж байгаагаар залуу үеийнхэн өнөө хүртэл гэртээ “паразит сингл” маягаар амьдарч байгаа бололтой. Харин Тайванчууд тэднийг амархан няцардаг учраас “Гүзээлзгэнэ үеийнхэн” гэж нэрлээд байгаа ажээ. Хятадууд тэднийг “бяцхан эзэн хаан”, Энэтхэгүүд “Яаруу үеийнхэн" гэж нэрлээд байгаа аж.

Энэ дүр төрхийг буруу цаг үед хэлсэн байж магадгүй. Гэхдээ л хүлээлт өндөр байна. “Барын бамбарууд” зүгээр ч нэг ажил биш сайн ажилд орохыг хүсч байна. Тэд компаниуд болон засгийн газрыг хариуцлагатай байхыг хүсч байна. Харилцагчтай муухай харьцах, төрийн эрх мэдлээр хүчирхийлэх гээд олон асуудлаар энэ үеийнхэн Facebook, Twitter, YouTube эсвэл гудамжаар дуу хоолойгоо илэрхийлж байна. Харин Азийн хувьд үүнтэй адил биш. “Барын бамбарууд”-ын ил тод байдалд талархах хэрэгтэй.
Нийтлэл бичигч: Хон Конг дахь Азийн Бизнесийн зөвлөлийн дарга, “Барын бамбаруудын нүдээр: Азийн шинэ үеийнхэн”-ий хамтран зохиогч, Клиффорд.