9 жилийн өмнө анх Японоос доорх зүйлийг бичин ирүүлж үнэнхүү гайхалтай шинэ соргог технологийн мэдээллээр биднийхээ бахдуулан бишрүүлж байж билээ. Тэр үед бичиж ирүүлсэн зүйлийг интернет холболтын өнөөгийн манай төвшинтэй жишин үзвэл лавтайяа сонин байх буйзаа. Нийтлэгч

Эрин М Тулгат - Японоос

"Юм хийе, амжилтанд хүрье гэсэн хүнд хамгаас чухал гурван зүйл юу вэ?
1. Санаа зориг (Will)
2. Дүр зураг (Vision)
3. Арга стратеги (Strategy)

Ажил амьдралынхаа гарааг хэрхэн эхлэхээ шийдэж ядан байгаа хэдэн мянган залуусын өмнө зогсоод Софтбанк компанийн ерөнхий захирал Сон Масаёши намуухан дуугаар ийнхүү ярьж эхэллээ. 2004 оны 6 сарын 22, NHK-гийн их танхим.

Софтбанк бол Японд мэдээллийн технологийн хөгжлийг тэргүүлэн авч явж буй компаниудын нэг юм. Тодорхой хэлбэл урьд хэрэглэж байсан ердийн утасны шугамаар холбогддог интернэт холболтоос, мэдээллийг асар хурдтай дамжуулах багтаамж бүхий өргөн судалт (broadband) холболт руу шилжих шилжилт, түүнд шаардлагатай дэд бүтцийг хөгжүүлж байгаа компани. Японд байгаа монголчууд бол YahooBB-гийн компани гэвэл андахгүй байх.

Энэхүү өргөн судлын тархалт цахим хөгжлийн 2 дахь үе шатыг авчирч, бидний амьдралын хэв маягийг бүхэлд нь өөрчлөхөөр айсуй. Хамаг харилцаа холбоо, амралт зугаацал, ажил хэрэг тун удахгүй үүгээр дамжиж явагддаг болох гэж байна. Дугуйнаас машин тав дахин хурдтай гэдэг. Дугуйнаас шинкансэн арав дахин хурдтай. Хөдөлгөөний хурд ингэж нэмэгдсэн "моторчлолын" XX зуун хүн төрөлхтөнд бахдмаар хөгжлийг авчирсан билээ. Тэгвэл өргөн судал бол нарийн судлаас (narrow band) даруй мянга дахин хурдтайгаар мэдээлэл дамжуулна. Ямархан өөрчлөлт, хөгжил бидний өмнө ирээд байгааг тааж хэлэхийн аргагүй.

Сон Масаёши "бидний зорьж хийж буй ажил бол нийгмийг бүхэлд нь өөрчлөх ач холбогдолтой зүйл, өөрөөр хэлбэл хувьсгал юм. Тийм хувьсгалыг хийхэд нугарашгүй САНАА ЗОРИГ хэрэгтэй" гээд ийн өгүүлж байна:

"...Аж үйлдвэрийн хувьсгалын эхний шат НYYРСЭЭР биелэлээ олсон. Єөрөөр хэлбэл дотоод шаталтын хөдөлгүүр бий болсон явдал. Хоёрдахь шат нь ЦАХИЛГААНААР хэрэгжсэн. Хүний амьдралын өнцөг булан бүрт цахилгаан хэрэглэгдэх болсон билээ. Yнэндээ өнөөгийн дэлхийн улсуудын хөгжил, ДНБ-ий хэмжээ нь тэр оронд хэзээ анх цахилгаан шугам татагдсантай шууд пропорциональ хамааралтай байдаг. Хүн амын тоо ч, газар нутаг, эд баялагийн хэмжээ ч ийм хамааралтай байдаггүй. Япон өнөөдөр дэлхийн хөгжилтэй улс болоод байгаагийн учир нь Мэйжигийн шинэчлэл ба түүний эхэн үеийн нийгмийн зүтгэлтнүүд улс орноо улсын дайтай улс болгоно хэмээн их цанхаа өвөрлөж, тэр зорилгуудаа хэрэгжүүлсэнд оршдог. Тэд шууд л төмөр зам барина гэж зүтгэсэн. Тэд шууд л цахилгаан сүлжээ, аварга каналуудыг барина гэж дайрсан. Тэгээд хэрэгжүүлж чадсан. Тийм гайхамшигтай хөвгүүдийг төрүүлсэн Япон орон бахархалтай, тийм хүмүүсийн удам болж төрсөн бид бахдалтай.

Япон хүн гэдгээрээ бахархдаг гэх боловч яг цусыг нь хөөвөл Сон Масаёши япон хүн биш аж. Тэрээр Японд цагаачилж ирсэн ядуу солонгос айлуудын нэгэнд мэндэлжээ. Овог нь хүртэл "Сон". Тийм овог Японд байхгүй. Дээшээ тоолбол 26 дахь өвөг нь Солонгост нүүн суурьшсан хятад хүн байсан гэнэ. Харин нэр "Масаёши" нь япон нэр бөгөөд энэ нь "чигч шударга чанар" гэсэн утгыг илэрхийлнэ. Аав нь энэ нэрийг хайрлахдаа "Єөрт гарз хохиролтой байсан ч, чигч шударгыг барьж яваарай" гэж билэгдэн өгчээ. Учир нь "Сон" овог нь япон дуудлагаар "гарз хохирол" гэж сонсогддог юм. Ямар ч үед, өөрт хохиролтой байсан ч замын голоор, шударга үнэнээс хазайлгүй хээв нэг явах гэдгийг амьдралынхаа зарчим болгож иржээ. Эргээд түүний яриаг сонсоё:

"...Зам бүхэн Ромыг дайрна" гэж үг байдаг. Єөрөөр хэлбэл өөд уруугүй зам барьсан эртний Ром хот тухайн үедээ дэлхийн дээвэр болсон. Харин далайн тээвэр хүчээ авах үед хөлөг онгоц өчнөөнөөр нь үйлдвэрлэсэн Испани, Португал, удаагаар нь Англи дэлхийд ноёрхсон. Цахилгааны зуунд Америк учир зүггүй цахилгаан шугам татаж хөгжсөн. Тэгвэл одоо мэдээллийн эрин. Єргөн судлын шугамаар хязгаар тосгоны айл өрхийг хүртэл үлдээлгүй холбож, тэр дэд бүтцийг хамгийн түрүүнд хөгжүүлсэн орон 21-р зуунд цахиур хагална. Софтбанк энэ үйл хэргийн төлөө явж байна. Єнөөдөр Японы өргөн судал (broadband) дэлхийд хамгийн хямдхан нь болоод байгаа билээ. Газрын үнээр ч тэр, цахилгааны үнээр ч тэр, хурдны замаар ч тэр Япон дэлхийд хамгийн үнэтэй орон байж ирсэн. Тэгвэл өргөн судлаар Япон нэг нойморын хямд орон боллоо! Түүгээр ч зогсохгүй дэлхийн нийт өргөн судлын 50 хувийг Япон эзэлж, интернэт протоколт цэгээр (IP contents) дэлхийд нэг ноймор, интернэт утасны (IP telephone) хэрэглээгээр мөн адил нэг ноймор буюу дэлхийн 50 хувийг эзлээд байна. Энэ дэд бүтцийг бий болгохын тулд бид жил бүр өчнөөн тэрбумын алдагдалтайгаар хөрөнгө оруулалт хийж ирлээ. Япон орон ирээдүйдээ итгэлтэй байж болно, бидэнд тэгж итгэх үндэс бий, тэр үндэс суурь тавигдаж байна..."

Америкт суралцаж байсан үедээ буюу 1974 онд тэрээр шинжлэх ухааны нэгэн сэтгүүл дээрээс микропроцессорын зургийг анх олж хараад зогтусан алмайрсан гэнэ. "Хүн төрөлхтөн ямар мундаг юм бэ! Хүн гэдэг амьтан ямар гайхамшигтай юм бэ!" гэж бодохоос сэтгэл нь хөдлөж, хоолой нь зангираад иржээ. Ирээдүйн мэдээллийн эриний нэг лидер айсуй яваа ертөнцийн анир чимээг мэдэрсэн нь тэр биз ээ. Эдийн засгаар сурч байсан оюутан Сон, тэр үеэс эхлэн мэдээллийн технологи сонирхон судлаж эхэлжээ. Харин үзвэл үзсэн шиг үзэж, судалвал сууж босон судалдаг япон хүний чанараар оролдсоор байгаад амжилтанд хүрч, дэлхийд анхных болох халаасны цахим төхөөрөмжийг зохиож, патентийг нь авсан байна. Энэ бүтээлийнхээ зохиогчийн эрхийг электрон үйлдвэрлэлийн Шарп (Sharp) компанид зарснаар бизнес эрхлэх гарааныхаа мөнгийг олсон гэнэ.

1981 онд Кюшүгийн Фүкүока хотод зөөлөнгис (software) түгээлтийн (distribution) компани байгуулав. Компани байгуулагдсан эхний өглөө, цагаар ажиллуулахаар хөлсөлсөн хоёр ажилтныхаа өмнө алимний хайрцаг давхарлан гарч зогсоод "манай компани таван жилийн дотор 10 тэрбум, арван жилийн дотор 50 тэрбум иен эргэлдүүлдэг болж, хэзээ нэг цагт нэг триллионы эргэлттэй компани болно" гэж ярьжээ. Yvнийг дуулсан хоёр ажилтан нь "энэ солиотой хүн байна" гэж бодсон уу, долоо хоног болсон үгүйтэй компаниас гарчээ.

1996 онд Софтбанк Америкийн Яхүү (Yahoo!) компанид голлох хувьцаа эзэмшигч болж 10 тэрбум иений хөрөнгө оруулалт оруулав. Тухайн үед Яхүү нь Станфорд их сургуулийн оюутнууд болох Дэвид Фило ба Жэрри Янгийн эхлүүлсэн, байгуулагдаад дөнгөж хагас жил болсон, арав хүрэхгүй ажилтантай жижиг компани байлаа. Иенээр тооцоход жилд 100 саяын борлуулалт хийдэг боловч, 200 сая иений алдагдалтай ажиллана. Ийм компанид зориглож хөрөнгө оруулалт хийх хүн тэр үед ховор байсан болов уу. Харин Софтбанк ирээдүйг соргог мэдэрсэн ба түүгээр ч зогсохгүй Яхүүгийн хайлтын систем ирээдүйтэй гэж үзсэн учир Япон дахь салбар болох Яхүү Жапанийг 60%-ийн хөрөнгө оруулалттайгаар байгуулсан байна. Эдгээр хөрөнгө оруулалт нь маргаашийг маш зөв тооцоолж хийсэн алхмууд байлаа. Энэ хэдхэн жилд Яхүү яаж томорлоо доо. Yнэхээр мэдээллийн эринд дараагийн таван жилд юу болохыг, юм яаж өөрчлөгдөхийг тааж хэлэхэд хэцүү. Єргөн судлын ирээдүйн талаар тэр цааш нь ингэж ярьж байна:

"...Нарийн судлын (narrow band) үед интернэт дээрх мэдээллүүд голцуу үнэгүй тавигддаг байсан. Орлогын эх үүсвэр нь вэбхуудсан дээрх сурталчилгаа (banner ad) болдог байсан гэж хэлж болно. Тэгвэл өргөн судал хөгжсөнөөр интернэт дээрх төлбөр тооцоо улам боловсронгуй болж, мэдээлэл өөрийн жинхэнэ үнэ цэнээрээ үнэлэгддэг болно. Хүмүүс интернэт ТВ үзнэ, интернэт утсаар ярина, интернэт дээр бизнес зөвлөгөөнөө явуулна. Ахуй амьдрал тэр чигээрээ цахим талбараас хамааралтай болж ирнэ. Зөвхөн сурталчилгаанаас орлого олдог байх үед интернэт өөрийн жинхэнэ потенциалыг нээж чадахгүй байсан юм. Японы сурталчилгааны бизнес жилд 6 триллион иений зах зээлтэй байдаг. Yvний багаахан хэсэг нь л интернэт сурталчилгаанд зориулагдана. Автомашины үйлдвэрлэл, худалдаа, үйлчилгээ гэхэд 17 триллионы зах зээлтэй. Тэгвэл өргөн судлаас бий болох зах зээл 50 триллион давах тооцоотой байгаа. Зах зээлийн энэ томоохон орон зайг мэдэрсэн учраас Софтбанк жил бүр их хэмжээний алдагдал гарган байж, өргөн судлын дэд бүтцийг төвхнүүлж байна. Гадуур гудамжинд харагдах Yahoo! BB-гийн кампанит ажлыг хүмүүс "хаа сайгүй л зогсож байх юм, яасан ч үзэмжгүй юм бэ дээ" гэж муулдаг. Сүүлийн үед хувийн мэдээлэл алдагдсан хэргийн талаар шуугиан гарлаа. Гэхдээ бид үүнээс болж няцахгүй, алдаагаа засч, байнга урагш тэмүүлэх болно. Шүүмжлэл бол түр зуурынх байдаг. Нийгмийг хамарсан томоохон өөрчлөлтийг угаасаа ихэнх хүн хүлээж авдаггүй, заавал эсэргүүцдэг. Залуус минь, бэрхшээлгүй юм гэж байхгүй бөгөөд юм хийе гэсэн хүн заавал хаана мөргөх хэрэгтэй болдог билээ. Даваад гардаг, дахиад л хана мөргөдөг. Харин нэг мэдэхэд мөргөх хана намсаад ирэхийг, хамгийн гол нь чи өөрөө өөрчлөгдөөд ирэхийг мэдрэх болно..."

Єнгөрсөн сард Нихон Телеком компанийг худалдаж авснаар Софтбанкийн нийт хэрэглэгчдийн тоо 10 саяд хүрсэн байна. 10 сая хэрэглэгчид утасны шугам татахын тулд NTT (тэр үед улсын өмчийн компани байсан) 80 жил зарцуулжээ. Тэгвэл Софтбанк компани маш богино хугацаанд буюу 2 жил 2 сарын дотор өргөн судалд холбогдсон 10 сая хэрэглэгчтэй болсон амжилттай. "Мэдээллийн эринд Япон дэндүү ард хоцорч явна, Солонгосын хойно орчихсон явж байна" гэж шуугиж байсан нь өчигдөрхөн. Гэтэл энэ хоёрхон жилд Япон алдсан цагаа нөхөж чадлаа.

Дэлхийн холбооны компаниуд зөвхөн утсан шугамыг, өөрөөр хэлбэл дамжуулах хоолойг (pipe) л хэрэглэгчдэд санал болгож ирсэн. Харин Софтбанк тийм хоолой, дэд бүтцийг нийлүүлээд зогсохгүй, дотуур нь дамжих агуулгыг бэлтгэн нийлүүлэхээр зорьж байгаа гэнэ. Удахгүй Yahoo BB-ийн телевизийн нэвтрүүлгүүд интернэт дээр цацагдах гэж байна. Єргөн судлаар дамжин хөгжим, дуу, амралт чөлөөт цагт зориулсан төрөл бүрийн үйлчилгээнүүд хэрэглэгчдэд хүрч эхлээд байна. Хийх ажил их. Ярианыхаа төгсгөлд цугларсан залууст хандаж тэрээр, хорвоод хүн болж төрчихөөд дан ганц хар аминыхаа төлөө гэж явах нь дэндүү хайран, харамсалтай хэрэг гээд, ямарваа нэгэн YЙЛ ХЭРГИЙН ТЄЛЄЄ амьдарч, хүн болж төрсөн их хувь заяаг "YНЭ ЦЭНЭТЭЙ" зүйл болгохыг захисан билээ. "Миний хувьд дэлхийн хамгийн ядуу, хамгийн хаягдмал орны жаал охиныг баярлуулах нь амьдралын маань эцсийн зорилго, утга учир юм шиг санагддаг" гэж тэр хэлээд яриагаа дуусгасан юм.

Та бид мэдээллийн технологийн ид гялалзаж яваа нэгэн лидерийн санаа бодол, үйл хэрэгтэй нь танилцлаа. Энэ яриаг зөвхөн цаг нөхцөөх гэж энд бичээгүй нь мэдээж. Бас хэн нэгнийг хоосон магтах гэж үзэглэсэнгүй. Бидэнд сэтгэл зовох нэг л асуудал бий. Тэр бол Монгол орны маань ирээдүй. Мэдээллийн эриний энэхүү гарч ирж буй шинэ боломж, шинэ давалгаанд Монгол орон, монгол түмэн маань од шүүрч чадах уу? Хамгийн гол нь түүнийг гардан хэрэгжүүлэх залуучуудад маань бадамлан ассан ЗYРХ СЭТГЭЛ байна уу? Хамтдаа тунгаацгаая.

Сvvлд засварласан: 2004 оны 9 сар 21 өдөр