Өдийг хүртэл яагаад ч юм хэн нэгэнд сэтгэлээ бүрэн уудалж, уйлж дуулж яваагүй санагдана. Амьдралд гэнэ гэнэхэн хаа хамааралгүй ямар нэг хүнд сэтгэлд бугласан зовиураа яримаар, тэгээд чимээгүйхэн дотогшоо уйлмаар, хаа нэг өндөр газарт хамгийн чангаараа хашгирмаар үе байх юм. Хэн нэгний өөдөөс эгцлэн суугаад ярьж боломгүй сэтгэлийнхээ хөндүүрийг цаасан дээр ч болох нь ээ буулгаж өөрөөсөө тайтгарал эрэхээр ийн бичиж сууна би...
Хөшигний завсраар өглөөний нар тусч нам гүмхэн, тайван тохьтой атлаа цаанаа л ямар нэг өнгө гэгээ дутсан мэт дүнсийх бидний гэрийг гэрэлтүүлнэ. Залуу гэр бүлийн амьдралын жишгээр өглөө бүр нөхөртөө цайг нь чанаж, хоёул цайлангаа төлөвлөсөн ажлаа ярилцаж, шөнийн жаргал, халуухан хайрандаа сэтгэл додигор байх хайрт минь намайг үнсээд ажилдаа яарна. Бид хоёр ханилаад 4 дэхь жилийнхээ нүүрийг үзэх гэж байна. Өнгөрсөн жилүүдэд бидний амьдралын өглөө, өдөр, орой ерөнхийдөө нэгэн хэвийн энгийн л байсан мэт бодогддог. Хайртыгаа ажилдаа явмагц би гэдэг хүн ор дэр, аяга тавгаа хам хум эмхлэчихээд будаг шунхны ажлаа хийж аваад мөн л ажил руугаа дөтөлнө. Нөхөр бид хоёр бие биенийхээ хүсэл тэмүүлэл, бодол санаа гээд уурлахад нь яаж тайвшруулж, уйлахад минь хэрхэн аргадахыг ч таван хуруу шигээ мэддэг. Магадгүй миний сэтгэлийн олон өнгийг таньж, өөр шинэ өнгийг мэдрүүлсэн учраас би нөхөртөө ухаангүй дурласан байх. Гэвч хайртын минь арайхан мэдээгүй, эсвэл мэдээд ч тус нэмэр үгүй нэгэн өнгө миний сэтгэлийн гүнд хурсаар гурван намрын навчсыг гишгэлж. Яагаад ч юм би өглөө бүр нөхрийгөө ажилдаа гарсаны дараа цонхныхоо дэргэд зуурхан саатдаг. Нойрмоглосон хүүхдээ амттанаар аргадаад цэцэрлэг сургуульд нь хүргэж өгөхөөр яарсан эхнэр, нөхрүүд,ач зээгээ бараадан өглөөний эртэд агаар амьсгалах настнууд, өндөр байшингуудын дундах тоглоомын талбайд наадах бяцхан үрсийн ход ход хийн инээх чимээ,саяхан нярайлсан эмэгтэйн өлгийтэй үрээ хурайлах бүүвэйн дууны эгшиг зөөлөн сонсогдож, цонхны цаанаас ширтэн зогсоход хараа салгамгүй тэдний амьдрал атаархам.
Хөшгөө нээсэн цонх бүрийн цаана инээсэн, уйлсан, үймж шуугисан аз жаргалын бурхад бий. Хүмүүс гэрийнхээ хойморт бурхан тахилаа залж, түүнээс аз жаргал, тайвшрал тайтгарал, баяр баяслыг гуйн залбирдаг. Хүн гэдэг дэргэдээ байгаа бурхныг дэндүү холд бодож хийсвэр зүйлийг бодит мэтээр өөрийгөө хуурдаг сэтгэлийн амьтан юм даа. Хүүхэд бол хувь тавилангийн хамгийн дээд бэлэг, аз жаргалын хамгийн гоё амт, байж болох хамгийн нандин эрдэнэ юм. Энэ л бурхныг амиа хуваан төрүүлж, дэргэдээ байлган хайрлаж байгаа тэд яасан азтай! Одоо бурханд ч, бугт ч итгэхээ байж. Үнэхээр л бурхан гээч нь байсан бол өглөө бүр нулимсаараа өргөдөг цацлыг минь бодож, зүрхэндээ шар ус хуруулан байж залбирдаг хүслийг минь сонсмоорсон. Бурхнаас илүү буг нь бодит байдаг учраас өнгөрсөний минь үйлийн үрийг өнөөдөр надад эдлүүлж буй биз.
Би нөхөртөө хайртай. Зүрх хөндүүрлэм амьдралын минь гол шалтгаан энэ. Харамсалтай нь би түүнийгээ өнөөдөр өчигдрийнхөөс их ч маргаашийнхаас бага хайрласаар өдийг хүрсэн. Цаашид ч биднийг учруулсан хувь тавилангийн уулзвар хаа хүрээд салах хүртэл би эр нөхрөө хайрласаар л байна. Тэр минь миний анхны эр хүн, анхны хайр бас надтай учирсан хамгийн сайн залуу. Оюутан ахуй цагтаа үерхэж, нэгэндээ дурлаж, түүнтэйгээ амьдрал холбосон минь хувь тавилангийн ерөөл гэж санасан. Үүлэн сүүдэртэй зэврүүн өдөр тэр ерөөл хараал байж гэсэн зэвхий бодол уур уцаар болон гадагшилах үе надад олон байдаг ч өрөөлд биш өөртөө л уураа гаргана. Би яахан түүндээ уурлаж чадах билээ.
- “Уучлаарай, та нөхрөөсөө жирэмслэх ямар ч боломжгүй. Таны нөхөр үргүй...”
Ийм хариу сонссон тэр өдөр би бурхнаас, амьдралаас, тамаас, диваажингаас зөвхөн “Яагаад” гэдэг асуултын хариултыг л нэхэн уйлж суусан. Ганцхан нөхрөөсөө л яагаад гэж асууж чадаагүй. Учир нь тэрний минь ч, миний ч, ер нь хэний ч буруу биш гэдгийг би хэнээс ч илүү мэднэ. Тэнгэрт орших нэгэн бидний заяа төөргийг төлөвлөхдөө ийм л замыг зурж.
Найз нөхдийнхөө аав болсон баярыг хуваалцаж байхдаа хундага архиар зовлонгоо хугаслаад ирсэн хайрт минь сөхрөн сууж өвдгийг минь дэрлэн “уучлаарай...” гэж цурхиран уйлж байсан удаа олон. Эх хүн болох хувьгүй амьдралыг сайн дураараа сонгон гансарч яваадаа бухимдан салж сарнихаа тултал муудаж явсан үе надад цөөнгүй. Гэхдээ л нөхрөө хайрлах хайр минь хаалга шидээд гартлаа дундраагүй л явна.
Эр хүн гэдэг нэг гудайвал тэр чигээрээ гудайчихдагаа гэдэг. Үргүй, хэзээ ч эмчлэгдэхгүй гэдэгтээ гутарч сэтгэл нь нэг мөсөн харлаад, архи дарсанд ороод амьдралд ахиж тэнийхгүйгээр “нуруугаа хугалах вий”, эр хүнийхээ хувьд нүүр бардам, сэтгэл тэнэгэр амьдраасай гэсэн түмэн бодлууд дотрыг минь шатааж явдгийг нуугаад юу гэхэв. Амьдралд үгүйлэгдэх үр хүүхдийн орон зай, баяр баяслыг бид хоёр өөр зүйлсээр орлуулж, өөрсдийгөө сатааруулж, аз жаргалтай амьдрахаар хирэндээ л хичээж явна. Гэхдээ л хүсэхэд хясдаг хорвоод цугтаа уурлаж, цуварч инээх өдрүүдийг тэвчиж, даван туулахад амаргүй юм билээ. “Эднийх чинь үр хүүхэдгүй айл” гэсэн олны хэл амны буруу бүсгүй заяа дээр минь тохогдоход “Энэ амьдралд чинь би буруугүй. Надад боломж бий шүү дээ”гэж өөрийгөө өмөөрөх сэтгэл минь өөр эрийн өвөрт аваачсан удаа ч бий. Халуун амьсгал, бүлээхэн уруул биеэр минь тэнэж, танил биш үнэр хүсэл сорох агшинд “Намайг хайрлах чиний минь хайр байхгүй болсон цагт л би нэг мөр гудайх байх даа...” гэсэн түүний минь санаа алдалт чихэнд сонсогдож, сэтгэлээсээ, өөрөөсөө урваж чадахгүйгээ би ухаарч явсаан.
Нөхөр маань ямар нэг зүйлийн сүүдэр болж, нөмөрт нь хоргодон амьдрахыг тэвчихгүй хүн. Түүний минь хайр надад тээр болсоноо мэдэрвэл сайн сайхны минь төлөө холдоод одохоор тийм их хүчтэй. Би өөрийнхөө хүслээр чихэр шиг амттай ч, давс шиг гашуун амьдралыг сонгосон бүсгүй хүн. Магадгүй амьдралын төгсгөлд бусдыг бодвол харамсах зүйл надад олон байж болох. Гэхдээ нөхрийгөө буруутгаж, түүнийгээ өөрөөсөө түлхэхээс илүү харуусал надад байхгүй гэдгийг л би хамгаас илүү мэдэж байна. Миний зүрх нөхрөөсөө өөр эрийг хайрлаж чадахгүй болтлоо түүний төлөө цохилж, миний сэтгэл ганцхан нөхрөөсөө л үртэй болох чин хүслээр тэжээгддэг болохоор би үргүй эр хүнд дурлаж, түүнтэй ханилж, өөрийнхөө ирээдүйг золиослон байж хайрласан амьдралдаа хэзээ ч харамсахгүй.
Бид хайрынхаа дундаас цэцэг ургуулж чадахгүй юм бол тэр цэцгийг тарьж чадна. Мах цуснаасаа тасалж үрээ төрүүлж чадахгүй ч өрөөлд гээгдсэн үрийг өөрийн мэт хайрлаж, зүрх сэтгэлээсээ ургуулан өсгөх тавилан бидэнд бий. Эцэг эх болохын жаргалыг эдэлж, үрээ танихгүй өнөр бүл болоод өтлөхийн цагт хөлөө хучуулах өлзийт хувь бидэнд бий.
Би амьдралд хайртай...