Мария Ивановна нэгэн эмэгтэйчүүдийн хувцас засварын газар анх дагалдангаар орж байснаасаа өнөөг хүртэл нэлээд хэдэн жил үлгэр зохиогчоор ажиллаж байгаа аж.Үнэнийг хэлэхэд тэр хувцасны загварууд,оёдлын машинуудын дуу чимээ,маягтай үйлчлүүлэгчдийн авир араншин гээд ажлынхаа юм болгоноос уйдаж залхчихаад байв.Тэрээр тунчиг өөнтөгч,бас уур уцаартай нэгэн.Шинээр орсон дагалдангуудыг амсхийлгэхгүй яншина.Тэд нар дотроо хамгийн жаахан нь болох Танячка гэж охин саяхан дагалдангаар ороод байв.Таня эхэндээ түүнийг яншихад хариу хэлдэггүй байлаа.Түүний намуун дөлгөөн үг яриа бүхнийг,тэр дундаа Марияг ч инээлгэнэ."Та бол жинхэнэ нохой,Мария Ивановна " гэж тэр нэг удаа хэлээд тавьчихав.

Нөгөөдөх нь олны өмнө ийн хэлүүлсэндээ ичиж "чи өөрөө нохой!" гэлээ. Таня ажлаа хийсэн чигээрээ юмаа оёсоор суув. Тэгж,тэгж ажлаа зогсоогоод “үнэн шүү дээ,чи өөрөө л нохой,үргэлж хуцаж байдаг.Чиний хоншоор,бас чих чинь нохойных.Эзэгтэй чамайг удахгүй хөөх болно.Чи тийм л доод заяанд төрсөн өөдгүй араатан" гэв.Tанячкагийн хувьд эвдрээгүй ялдамхан төрхтэй,улаа бутарсан цэвэрхэн царайтай,бяцхан мяраалаг охин.Тэрээр гэнэн хонгор төрхтэй жирийн л нэг дагалдан сурагчийн хувцастай,тийм хөөрхөн охин ийнхүү хэрцгий муухай үг хэлсэн гэхэд үнэмшимгүй.Түүний өргөн магнай хөөрхөн саран хөмсөг доороос нүд нь цогтой гялалзах аж.Хар үсээ дарууханаар самнаж тогтоосон нь түүнийг бүр ч үзэсгэлэнтэй харагдуулна.Охин хонгор дуутай,саяны үгийг дэргэд нь байж сонсоогүй хүн бол түүнийг Мария Ивановнад ямар нэг эелдэг үг хэлсэн байж таарна л гэж бодохоор.Хамт ажиллаж байсан хүүхнүүд саяны үгэнд инээлдцгээж,дагалдан охид амаа хар хормогчоороо таглан байж чимээгүй хөхрөлдцгөөн уурласнаасаа болж час улаан болсон Мария Ивановнаг эмээнгүй харцгаана. "Чи бол адгийн новш.Нүдийг чинь сох самардана шүү!" гэж Мария Ивановна чарлав."Чиний савар хүрэхгүй байх аа.Чамайг хуцаад,зуух гээд дайраад байвал бид хоншоор руу чинь цохино шүү! "гэж нөгөө л намуухан дуугаараа охин хэллээ.Мария охин руу шуугиад орох гэтэл үйлдвэрийн эзэгтэй булиа эмэгтэй яах ийхийн зуургүй ороод ирэв.

"Мария Ивановна"! гэж тэр албархагаар дуудсанаа" юу болоод хэрүүл уруул үүсгээд байна?" гэв."Та намайг нохой гахайгаараа дуудуулахыг зөвшөөрч байгаа хэрэг үү"? гэж тэр уурласандаа чичирсэн хоолойгоор асуулаа."Юу ч болоогүй байхад энэ л над руу дайраад байсан.Ер нь зүв зүгээр байхад мөнхийн л яншиж байдаг шүү дээ" гэж охин өрөвдэлтэй дуугаар хэлэв.

Эзэгтэй охин руу муухай харж "Танячка,би чамайг мэднэ шүү,чи хэрүүл эхлүүлээгүй гэж өөрийгөө өмөөрөх гээд байна аа даа?Бүхнийг чаддаг мастер оёдолчин болчихсон юм шиг бодоод байна уу,үгүй юу?Энэ байдлаа болихгүй бол би ээжийг чинь дууна шүү.Тэр чамайг болгож тавих байлгүй"гэлээ.Таня уурласандаа минчийж улайсан боловч уураа дарахыг оролдож гэмгүй,номхон царай гарган биеэ барьж "Еpинна Петровна,та намайг уучлаарай.Би дахиад ийм байдал гаргахгүй ээ.Түүнийг би оролдоод байхгүйг хичээдэг,гэвч тэр өөрөө маш хахир хатуу хүн шүү дээ.Би өөр шиг нь сайн ажиллахыг хичээдэг боловч тэр тун жаахан алдаа гаргахад л миний үсийг зулгаах дөхдөг" гэв."За тийм байдаг байж,ойлголоо" гэж эзэгтэй хүйтнээр хэлээд охин руу ойртон очиж охиныг дуу алдтал,өрөөний нам гүмийг эвдтэл хоёр ч удаа хацар дээр нь алгадаад авав.

Уурандаа дэмийрэх дөхсөн Мария гэр рүүгээ сажилж явахдаа Танягийн үгэнд хорсож элдвийг эрэгцүүлэн бодож явлаа.

“За,би нохой байдаг юм байж.Тийм болохоор түүний хийж байгаа ажил,бас оёдлын газар юу болж таарах вэ.Би Таняг өөрийг нь могой,аль эсвэл үнэг ч юм уу,өөр ямар нэгэн юмтай адилтгаж болох нь ээ дээ.Би түүнийг тагнуулдаад дагаж яваад яваад юу,юу хийж байгааг нь олж тогтоогоод тэр өөрөө ямар төрлийн амьтан болохыг нь мэдэж болно гэсэн үг.Минийи хувьд одоохондоо тэр ердөө л Таня шүү дээ.Хүн болгонд сул тал байдаг,түүгээр нь нэрлэнэ гэвэл нохой ч бас муу биш л дээ...”

Зуны сайхан шөнө байлаа.Хээр талаас сэрүүхэн сэвшээ салхи хотын гудамж тийш сэмхэн хэсүүчлэн сэвэлзэж байв.Бүтэн том сар тэнгэрт хөөрч тал хээрийг гэрэлтүүлэн тэнд амьдардаг амьд биет болгоны эрт балар цагийн дурсамж дурдатгал,дадал хэвшил болгоныг сануулан сэргээхүйд тэрхүү сарны онгодлог агаад увьдаслаг гэгээн доор улих нэг нь ульж,уйлан донгодох нэг нь түүгээрээ болж болж байсан цагсан...Тийнхүү ер бусын гадны хүчний эрхшээл дор амьтан болгоны орхигдсон төрөлх авир араншин нь зовоон тарчлааж өдөөсөн яг тэр агшинд Мария чимээгүй байхыг хичээж нулимсаа залгин тэвчиж суулаа.

Тэгснээ гэнэтхэн хувцсаа тайлаад эхэлснээ больчихов.Яах гэж тэр билээ?Тэрээр унтаж чадахгүйгээ сайн мэдэж байлаа.Мария өрөөнөөсөө гарлаа.Хонгилд дулаахан, шалны суларсан банзнуудын чахран хөдлөх,тэдгээрийн зомгол холтос,элсний ширхэгүүд хөлийнх нь тавхайд мэдрэгдэж байв.Цаашаа талбай руу гараад очтол Степанита эмээ нэрт жоохон үрчийсэн хар авгай талбай дээр ганцаараа нүүрээ саранд ээж байгаа юм шиг сар руу хараад бөгцийн сууж байлаа.Мария ойpхон довжоон дээр очиж суугаад сайхь хөгшнийг ажиглалаа.

Түүний хамар урт,бас махир байгаа нь шувууны хушуутай тун ч адилхан санагдав.”Хөгшин хэрээ” гэж Мария бодсоноо тэрхүү бодолдоо инээд нь хүрч улмаар зүрх нь хөөрч,нүд нь хөөр баяраар гялалзлаа.Хөшний ухаалаг төрхтэй нүүрэн дэх үрчлээ атираа нь сарны бүдэгхэн ногоовтор туяанд алга болж залуухан,цовоо сэргэлэн,хөгжилтэй охин төрхөндөө орсон мэт харагдана.

Харин энэ үед сарны туяaны ад зэтгэр өөрийг нь халуун усны байшингийн цонхон доор очоод ульчихмаар санагдуулахыг тэр мэдэрч байлаа.Тэрээр авгайд ойртож очоод эелдэгхэнээр “Степанита эмээ би танаас нэг юм асууя гэж их удаан бодож явсан юм аа” гэлээ.

Эмээ Мария Ивановна руу эргэж их л шунамгай агаад дуулгавартайгаар “асуул даа,охин минь” гэв.

Мария зөөлхөн инээд алдлаа.Сэрүүхэн сэвсээ нуруу руу нь үлээж бяцхан жихүүцүүлнэ.Тэрээр авгайд хандан намуухан дуугаар” эмээ,надад...өршөөгөөрэй эмээ,тийм биш ч байж магадгүй юм даа..яаж хэлье дээ,байз...Та минь битгий л гомдож үзээрэй дээ...Би зүгээр л хэлье гэсэн юм”.

“Хэл л дээ,охин минь,юу юм бол доо?”Эмээ Мария руу цоо ширтсэн харцаар харж юу хэлэхийг нь хүлээв.”Би танд энэ талаар тусалж чадахгүй л дээ,та минь гомдчихгүй бол,эмээ минь..та..та хэрээтэй адилхан харагдаад байх юм”.Эмээ цаашаа харснаа толгойгоо үл ялигхан дохилоо.Тэр ямар нэг зүйлийг дурсан санах шиг болсноо нээрээ л шувууны хушуутай адилхан хамартай толгойгоо урагш унжуулан дохиж суув.Марияг харахад тэр үүргэлээд,толгой дохиод,тэгснээ үүргэлээд,бас эртний,бүр нэн эртний тарни шившлэг мэтийг шивнэн уншиж байлаа.Талбайн тэр хэсэгт харанхуй ч биш,гэгээтэй ч биш,нэг тийм бүүдгэр гэрэлтэй.Бүх юм бодитойгоор байгаа байгаа хэрнээ зүүдний ертөнцийг санагдуулам... Юм болгон нэг ер бусын,ад зэтгэрийн эрхшээлд орчихсон мэт.Улиран одсон бүгт бүдэг дурсамжуудыг сэргэн амилуулах тоо томшгүй үнэр,тодорхойлж боломгүй цаг хугацаа тэнд ноёлж байлаа.Степанита эмээгийн шивнэх дуун арайчуу сонсогдоно.”Тийм ээ,хэрээ л дээ,далавч байхгүй л болохоос.Хэдий би хэрээ боловч миний гааглаан хүнд муу ёр зөгнөдөггүй юм аа.Надад ирээдүйг урьдчилан мэдэх чадвар байдаг боловч хүмүүс түүнийг минь хэрэглэдэггүй юм.Харин хэн нэгний хувь тавилан муугаар эргэхэд би түүнийг өөрт нь мэдэгдэх гэж гаагалж,гуагалдаг явдал бий л дээ...” Тэж хэлснээ хөгшин гэв гэнэтхэн хоёр гараа алдлан “гуаг,гуаг” гэв.

Мариягийн нуруугаар хүйт оргиод явчихав.”Эмээ та хэний тухайд ийнхүү гуаглаад унав?”гэж Мария асуулаа.”Чиний тухайд” гэж тэр хариулснаа “чамд зориулж” гэж давтан хэлэх нь тэр.Одоо бол эмгэнтэй хамт байгаад байх нь Марияд аймшигтай санагдах болсон болохоор босоод гэр рүүгээ явлаа.Цонхныхоо доор очоод суутал талбайн цаана хоёр хүн ямар нэг юмны тухай ярилцаад байхаар нь чих тавьлаа.

“Тэр хуцаад л,хуцаад л” гэж бүдүүн дуутай хүн хэллээ.

“ Ах та түүнийг харсан уу?”гэж цээлхэн хонгор дуу гарав.Мария түүнийг зэргэлдээ байранд амьдардаг буржгар үстэй,сэвхтэй,цагаан хүүг байна гэж таамаглав.Тэр хоёр жаахан чимээгүй болцгоосноо тун ч удалгүй бүдүүн дуут нь чалчиж гарлаа.”Харaлгүй яахав,халуун усны байшингийн ойролцоо гараад ирдэг том цагаан нохой,сар руу ульдаг.” Мария бүдүүн дуутыг хар сахалтай,тачир хөмсөгтэй,гахай нүдтэй,болхи бойдонги бандийг байна гэж бодов.”Юу болоод тэр хуцаад байдаг юм бэ?” гэж хонгор дуут асуув.”Ёстой яагаад хуцдагийг нь мэдэхгүй,хаанаас гараад ирдэгийг нь ч мэддэггүй юм” гэж нөгөөх нь хэллээ.”Тэр чинь тэгвэл тамаас ирсэн сүнс байвал яах вэ?” гэж хонгор дуут асуув.”Тийм бол хүн хэзээ ч буцааж чадахүй” гэж наадах нь хариулах сонсогдов. Түүний хэлсэн үгний учрыг Мария нэг сайн ойлгоогүй боловч цааш сонссонгүй,ер нь ч бусдын яриа түүнд нэг хамаатай биш санагдав.Сарны туяа нүүрэн дээр нь сул асгараад ороод ирэхийн үест тэрхүү туяaны нөлөөгөөр түүнд харгис хэрцгий,ер юу ч хийхээс буцахгүй хатуу хахир мэдрэмж төрж байх шиг санагдаад явчихав.Байж суухын аргагүй адын хүслэн төрөөд ирэхийн үест тэр босоод тайчиж гарлаа.Тэрээр шав шалдан болж аваад хонгилоор явж цаашаа гарав.Ойр хавьд нь харин хүн байсангүй.Талбайг хөндлөн гарч цэцэрлэг дундуур цаашаа гүйсээр халуун усны байшин хүрлээ.Шөнийн хурц сэрүүн,цэнгэг агаар,хөл дороос нь жиндүүлэх жихүүн газар шороо түүний цусыг хөөрүүлнэ.Тэрээр газарт түрүүлгээ харж хэвтээд, тохой дээрээ тулж, цээжээ цогнойлгоод зэвхий цайсан сар өөд харж удаанаар улилаа.”Сонсов уу,ах,тэр ульж байна шүү дээ” гэж нөгөө хонгор үст хүү айсандаа дуу алдлаа. “Тийм байна,чөтгөр аваг,чамайг” гэж нөгөө баргил дуут нь хэлэв.Тэр хоёр сууж байсан сандал дээрээсээ босч,талбай,тэгээд цэцэрлэг дундуур гарч халуун усны байшинг чиглэв. Xар сахалт банди буу барьж өмнө нь алхана.Нөгөөдөх нь эргэн эргэн харсаар зүрх муутайхан дагаж явлаа.Халуун усны байшингийн дэргэд цагаан нохой сар өөд харан ульж байв.Тэрхүү нохойны хар толгой сарны увьдаслаг гэрэл өөд чиглэн шуналтайгаар харж байх нь тэр.Түүний хойт хоёр сарвуу нь газарт,харин урд хоёр нь биенийхээ доор байрласан харагдана.Зүүд зөнгийн гэмээр сарны цайвар ногоон туяа нохойг аварга том,аймшигын муухай,ер бусын харагдуулж байв.Түүний сэгсгэр хар үс толгойных нь ар руу мушгиралдан унжина.Сүүл нь харагдахгүй,бодвол хөл сарвуунд нь таглагдсан биз.Цонхигор сарны бүдэгхэн туяанд жаахан алсаас бие нь сонирхол татмаар нүцгэн мэт харагдана.Хальт харсан хүнд бол хүн хэвтчихээд гиншин ульж байна уу даа ч гэмээр.

Хар сахалт банди буугаа шагайлаа.Нөгөөдөх нь загалмайлан залбирч бувтнана.Буу дуугарав.Нохой хойт хоёр хөл дээрээ үсэрч боссоноо аймшигтайгаар улин урагшаа харайж нүцгэн биенээс нь цус олгойдов...Нохой биш байжээ.Нөгөө хоёр айсандаа ухаанаа гээж газар дээр унацгаан,харин өөрсдөө ульж гардаг байгаа....

Орчуулсан Т.Дашбалдан