харуусал, бухимдал, хорсол, зэвүүцэл урган гарах бол энүүхэнд. Жишээ нь шинэ оны өмнөхөн жавар тачигнасан харанхуй шөнөөр согтуу манаргаж яваад осгож үхсэн "Хүнхэр" Цогоо хэмээх дөч орчим насны эр ёстой л архичин хүний арван тамыг эдэлж явсаар, ах дүү, төрөл төрөгседдөө хүртэл энэхүү тамнаасаа нялзааж явсаар зүйл дууссан байх ажээ. Харин муу хүний заяа завагт гэгчээр аз болж түүнд их сайхан аав ээж, ах дүү, амраг садан заяасан байхыг яана.

Ерэн оноос эхлээд тасралтгүй архидаж яваа түүнийг ах дүү нар нь архинаас ангижруулах гэж, адаглаад л хэмжээ хязгаартай уулгах гэж мөн ч их зүтгэжээ. Наад захын жишээ гэхэд л Цогоогийн эхнэр Нарантунгалаг "Амьдралын нахиа" киног үзчихээд үхсэн хулганыг архинд дэвтээгээд нөхөртөө уулгаж үзсэн байгаа юм. Мөн тэрбээр 2007 оны үед архины дуршил багасгадаг гэх нэгэн эм бэлдмэлийг нөхрийнхөө хоолонд нууцаар хийж өгсөн биш золтой л нөгөө ертөнцөд илгээчихээгүй аж. Учир нь уг эмийг архичин хүнд өөрт нь мэдэгдэлгүйгээр нууцаар хоолонд нь хийж өгч болдоггүй, чухамхүү архичин эр өөрөө эм уусан гэдгээ мэдээд архиа тааруулж уух ёстой юмсанж. Гэтэл эм ууж буйгаа огт мэдээгүй Цогоо архийг хэмжээ хязгааргүй цөлсөний улмаас мөнөөх эм нь гэв гэнэт харшил өгч эгээтэй л амьсгалыг нь боогдуулчихсангүй.

Үүнээс болж түүний эхнэр Нарантунгалаг "Эр нөхрөө цааш нь харуулах гэсэн" гэдэг хардлага, хэл аманд өртөж, хадмууддаа сүрхий загнуулаад өнгөрсөн байна. Тэр цагаас хойш Нарантунгалаг архичин нөхрөө зөнд нь орхижээ. Харин Цогоогийн ах, эгч нар түүнийг архинаас гаргах гэж эсэн бусын арга хэрэглэх болж. Учир нь Цогоогийн нас өндөр болсон аав ээж хоёр "Биднийг үхэхээс өмнө та нар энэ хүүхдийг архинаас гаргаж өг" гэж ах эгч нараас нь байнга шаарддаг байж. Тиймээс ах эгч нар нь 2011 онд аав ээж хоёрынхоо ятгаасаар архичин дүүдээ хоргодсон муу энергийг зайлуулж, сэтгэл зүрхийг нь шинэ энергиэр цэнэглэхээр Дорноговийн Хамрын хийд рүү аваачсан байгаа юм. Сайндаа ч биш. Нэгэн яруу найрагчийн бичсэн Хамрын хийдийн тухай "Шамбалын орон" гэдэг шүлэг тэдэнд маш их таалагджээ.

Жишээ нь,

"Хутагтын үед хүн зон буцалж асан энэ л газар нутагт

Хуйсарч догширсон будангүй цагийн зэврүүн салхи

Хуртай зуны нартай өдөр шиг уяханаар эргэн сэвэлзэж

Хувьтай ерөөлтэй түмнийг өөрийн эрхгүй соронзодном!

Цулгуй хоосоноос гэгээрлийн туйлд хүрсэн мэргэд лугаа

Цугаарын сэтгэлд хүрч, тэнгэрийн оронтой харьцаж

Цувирсан их эрчим хүчийг тэмтэрч хүртэе хэмээвээс

Цуутай Дорнын талд очоод цээжээ ариусган дэвээрэй!

Эгэл хүмүүнээс бурханы зиндаанд гэгээрсэн хутагт лугаа

Элэг зүрхнийхээ ичээний хонхорт өндөлзөн байгаа

Шашинлаг хийгээд бурханлиг чанараа өдөөж сэргээе гэвээс

Шамбалын орны хаалгаар ороод хөл нүцгэн гүйгээрэй!" гэж сануулсан уг шулгийг ах эгч нар нь олж уншчихаад "За миний дүү. Тэр Шамбалын орон гэдэг чинь агуу газар байдаг юм байна. Хэрвээ тэнгэрийн оронтой харьцаж чадвал цувирсан их эрчим хүч хайрладаг гэж байна шүү. Тэр ч байтугай эгэл хүмүүнээс бурханы зиндаанд очиж болдог юм байх. Гэхдээ чамд тэр бурханы зиндаа энэ тэр хэрэггүй. Ерөөсөө л цуутай Дорнын тэнгэрт цээжээ ариусган дэвж, бурхантай аятайхан харьцаж байгаад элэг зүрхнийхээ ичээний хонхорт үүрэлсэн наад муухай архиныхаа дэвийг зайлуулаад хаячих" гэх зэргээр аргадаж нэг, аашилж нэг ятган сэнхрүүлж байгаад түүнийг Хамрын хийд рүү авч явсан байгаа юм.

Тэгээд тэд Хамрын хийдийн хаалган дээр ирмэгцээ Цогоод хандаж "За миний дүү, цээжээ нүцгэл, гутлаа тайл. Цээжээ ариусган дэвээд, хөл нүцгэн гүйгээрэй, гүйгээрэй" хэмээн яг л дөнгөж хөлд орж буй нялх хүүхдийг өхөөрдөж буй мэт тал талаас нь шавдуулжээ. Цаадах нь ч яахав, нэг юм цээжээ дэвсэн болоод хөл нүцгэн гүйсэн байна. Тэгэхдээ ямар ч сүжиг байхгүй, инээдээ барьж ядан, ах эгч нарынхаа хэлсэн үгийг доог тохуу болгож "Ёо ёо ёо. Элэг аваад хаячих юм. Ингэж гүйлээ гээд архинаас гарчихдаг бол 21 аймаг, гурван хотын бүх архичдыг энд авчраад өдөржингөө хөл нүцгэн гүйлгэчих юмсан. Тэгвэл ч муусайн архины үйлдвэрүүд дампуурч гүйцнэ дээ" гэж алиалах аяджээ. Түүнийг ингэж Хамрын хийд рүү аваачлаа гээд бүтэлтэй юм болсонгүй. Хийдийн хашаагаар хөл нүцгэн гүйж явахдаа дарвайтлаа инээж явсан түүний элэг зүрхний ичээний хонхорт үүрлэсэн бурханлиг чанар яг сэргэж харагдаач.

Архинд идэгдсэн хөндий цээж нь цувирсан их эрчим хүчээр дүүрч яг харагдаач. Ийм завхарсан юм гэж байх уу даа. "Хүнхэр" Цогоо Хамрын хийдээс ирсэнийхээ дараа ах эгч нарынхаа сэтгэлийг бодоод гурав хоног архи уусангүй. Харин дөрөв дэх хоногоос мань эр "Санаа дагаад ч тэр үү, Хамрын хийдийн хашаагаар хөл нүцгэн гүйснээс хойш миний цээжинд нэг л их эрчим хүч хуримтлагдчихсан юм шиг санагдаад байх боллоо. Ийм их эрчим хүчтэй болчихсон хүн чинь хэр баргийн архидалтыг даагаад гарах байлгүй дээ" гэж өөрөө өөртөө архи уух "виз" олгоод бүтэн сарын турш архидчихжээ.

Харин түүнийг гүн хордлогонд ороод үхлүүт байхад нь мөнөөх л ах эгч нар нь "Хөөе сүйд боллоо. Цаадах чинь үхлээ хатлаа" гэж бие биен рүүгээ утасдаад Цогоог Наркологийн эмнэлэгт хэвтүүлсэн байна. Үүний дараа тэд хоёр гурван ч бөөд хандаж Цогоог баахан бөөлүүлсэн боловч тусыг эс олжээ. "Яагаад чи дахиад архи уучихав аа" гэж ах эгч нарыгаа асуухад Цогоо "Энэ муу Монголын бөө нар чинь ямар ч эрдэм чадалгүй юм байна шүү дээ" гэж гомдоллодог болсон байна. Нээрээ ч 2011 оноос эхлээд манай бөө нэр зүүсэн эрхэмүүд луйвар залилан хийж, хүний амь нас хүртэл хөнөөж нэг хэсэг будлиан хутгасан шүү дээ.

Үүнийг Цогоогийн ах эгч нар телевиз, сониноос олж мэдсэнээр архичин дүүдээ бус хулхи бөө нарт хамаг бурууг чихэж "Аргагүй аргагүй. Бид бөө нэр зүүсэн хөгийн юмнуудад итгэж бишрээд дүүгээ баллаад хаячихсан байна. Харин бөө энэ тэр гэж хэнхэглэж явахын оронд Орос руу авч явъя. Эрхүүд хүмүүсийг архинаас баталгаатай гаргадаг, дахиж архи уухгүй болтол нь тархи толгойг нь кодлоод хаячихдаг лут эмнэлэг байдаг гэнэ. Ерөөсөө л тийш нь авч явъя" гэж ярилцаад Цогоог Эрхүү рүү авч явахаар болж. Цогоо ч өөрөө тийшээ явах дуртай байсан байна. Ингээд тэд ирж очих замын зардал, архины эмчилгээний үнэ хелс гээд нийтдээ нэг сая таван зуун мянган төгрөг зарлагаджээ.

Цогоо ч Эрхүү явж ирчихээд "Ёстой сайхан боллоо. Одоо дахиж архи уухгүй ээ" гээд их л бардам дэврүүн болоод явчихаж. Гэвч бас л худлаа байлаа. Ердөө арав хоногийн дараа гэхэд нөгөө л хар усаа гударчихсан хаа хамаагүй найгаж явдаг болсон байна. Гэвч аав ээж хоёр нь нөгөө л үглэсэн хэвэзрээ. Тиймээс 2012 оны зун Цогоогийн эгч мэргэн түргэн гэж яригдаад байдаг нэг бөө дээр очиж дүүгээ хэрхэн архинаас гаргах тухай асуужээ. Хариуд нь цаад бөө нь "Танай дүү чинь лусын хорлол болсон байна. Ерөөсөө төрсөн нутагт нь аваачиж уул усанд нь мөргүүл. Тахилгатай ууланд аваачиж хийморь лундааг нь сэргээ" гэж мэдэмхийрчээ. Тиймээс Цогоогийн ах эгч нар зөвхөн үүний төлөө хамаг ажлаа орхиод ирэх очихын замын зардал энэ тэрд нийтдээ сая таван зуун мянган төгрөг зарлагадан байж архичин дүүгийнхээ хийморь лундааг сэргээхээр хаа холын Увс аймгийн Хан Хөхий уулын тахилга руу авч явсан байх жишээтэй.

Харамсалтай нь Цогоо тэр сайхан тахилгатай уулан дээр гараад огт дээрдсэнгүй. Харин ч бүр сахил хүртсэн биш шал дордов гэгчээр мань эр улам архичин болж "Тахилгатай уулан дээр гараад хийморио сэргээсэнээс хойш би архины мөнгөөр тасрахаа байлаа. Ер нь жилд нэг удаа Хан Хөхийн тахилга руу явчихаж баймаар юм байна шүү" гэж солиордог болсон байна. Ийм хүнтэй ч одоо юу ярих билээ дээ. Гэвч ах эгч нар нь "юм яриад" л байсан оайгаа юм. Тэд архичин хүнийг ханадаг, төөнөдөг гэх нэг сүрхий бөө дээр Цогоог дагуулж очтол сая шахам төгрөг нэхсэн байна. Гэсэн ч ах эгч нар нь эцсийнхээ найдлагыг тавьсанаар мань бөө архичин Цогоод сар шахам эмчилгээ хийжээ.

Баахан хануулж төөнүүлж, эсэн бусын эм тан идэж ууснаар арай гайгүй болсон байна, Гэвч мань эр мөн л нөгеө хар усаа гударсаар, хавь ойрдоо ад болсоор шинэ оны өмнөхөн согтуу явж байгаад осгож үхэх нь тэр. Найзындаа архидаж байгаад тэр шөнө гэртээ харихаар гарсан юм байх. Архины хордлого тэсгим жавар хоёр мань эрийг элбэж "зодоод” цааш нь харуулчихсан бололтой.

Ар гэрийнхэн нь түүний оршуулгын зардалд хоёр сая гаруй төгрөг зарлагаджээ. Эрхүүгийн эмчилгээ Хан хөхийн тахилга, оршуулгын зардал гээл архичин Цогоо хагас жилийн дотор таван сая төгрөг зарлагдчихсан байхыг яана. Тэгсэн хэрнээ сохор зоосны ч орлогогүй. Үнэхээр ажил төрөлтэй, тэрхүү ажил нь их мөнгө олдог, эх эцгээ тэжээдэг байсансан бол хэн нэгэн архичиныг гашуун хар уснаас аврах гээд дээр дооргүй тэмцэлдэж болох л доо. Гэтэл ганц ч төгрөгийн орлогогүй ганирсан согтуу нөхрийг ингэж ч бөөцийлж, хамаг итгэл найдлагаа тавьж, халаасан дахь мөнгө төгрөгөө шавхаж байх ч гэж дээ. Засал авахаасаа өнгөрсөн архичин эрд ийнхүү шал дэмий таван сая төгрөг зарлагадаж байхын оронд аль нэг хүүхдээ гадаадад сургуульд явуулах ч юмуу, хэн нэг нь жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэх ч юмуу, ямар нэгэн ашигтай үйл бүтээсэн бол аштай юу даа. Тээр жил Мааньтын шоронгийн нэг хоригдол,

"Ямба ихтэй төр засагт итгэхийн аргагүй зэвүүн байна

Ялтан хүний амьдрал тэсвэрлэхийн аргагүй хүнд байна" гэж шүлэглэж байлаа. Үүн лүгээ, талийгаач Цогоогийн тухай дуулж сонсоод,

"Ард нийтийн архидалт татрахын аргагүй ширүүн байна

Архичин хүний зарлага тэсвэрлэхийн аргагүй хүнд байна" гэж шүлэглэмээр санагдаж байх чинь.

Эх сурвалж: Ноцтой мэдээ

Архичин Цогоод ах дүү нар нь хагас жилийн дотор таван сая төгрөг зарцуулжээ
Tweet
Bolod.mn